Verslaving voorkomen: risicofactoren bij jongeren

Verslaving voorkomen: risicofactoren bij jongeren Er zijn verschillende factoren die een belangrijke rol spelen bij het voorkomen van het drugs- en alcoholgebruik, misbruik en afhankelijkheid van andere middelen bij jongeren. Het Amerikaanse Public Health model helpt bij het ordenen van die verschillende factoren en leefwerelden waarin de jongere zich beweegt. Het is een handig overzicht om bijvoorbeeld als hulpmiddel in preventieve gesprekken te gebruiken.

Drie groepen

In het model worden drie groepen onderscheiden namelijk: individu, omgeving, middel. Voor een goed overzicht moeten we oog hebben hoe deze groepen zich onderscheiden.

De omgeving
  • Beschikbaarheid van het middel
  • De buurt
  • Leeftijdgenoten
  • School
  • Gezin

Het individu
  • Leeftijd
  • Genetische factoren
  • Psychologische factoren
  • Hersensystemen
  • Psychiatrische stoornissen

Het middel
  • Nicotine
  • Alcohol
  • Cocaïne
  • Heroïne
  • XTC
  • Gokken
  • Internet
  • Eetverslaving
  • Cannabis
  • Gamen
  • Seksverslaving

Onderzoek naar omgevingsfactoren

Uit tweelingstudies en familiestudies is gebleken dat het aandeel van erfelijkheid op de vatbaarheid voor middelengebruik 40-60% is. Hiermee kunnen we concluderen dat ook de invloed van de omgeving aanzienlijk groot is. De laatste jaren zijn er verschillende longitudinale studies gedaan, d.w.z. studies over meerdere jaren. Voordat we inhoudelijk op studies ingaan is het goed dat we kennis nemen van enkele modellen.

Conditioneringstheorie van Pavlov
Volgens de conditioneringstheorie van Pavlov zorgt het herhaaldelijk middelengebruik in dezelfde omgeving ervoor dat blootstelling aan die omgeving vervolgens weer leidt tot gebruik. (Pavlov conditioneringsmodel) Volgens het Pavlov conditioneringsmodel vergroten of verminderen factoren uit de omgeving voorafgaand of volgend op middelengebruik de kans voor nieuw gebruik. (Stewart e.a. ,1984; Childress e.a., 1992; van Ree e.a.,1999) Herhaaldelijk gebruik zorgt er dus voor dat het ook een gedragsprobleem word.

Sociale leertheorie
Volgens de sociale leertheorie (Bandura, 1977) is middelengebruik het gevolg van observatie en ervaring in de omgeving. Dus hoe meer je met andere gebruikers omgaat , des te groter is de kans dat jij het ook gaat doen. Of in ieder geval is de verleiding groter.

Sociale controle theorie
Bij de sociale controle theorie (Hirschi, 1969) ligt de nadruk op de omgeving met duidelijke normen rond middelengebruik. Op het internet bijvoorbeeld is het online pokeren sterk toegenomen. Hierdoor zijn er meer gokverslaafden gekomen.

Sociale ontwikkelingsmodel
Het sociale ontwikkelingsmodel (Catalano & Hawkins, 1969) combineert twee theorieën; de sociale leertheorie en de sociale controle theorie. Hierbij gaat om twee processen:
  • vergroten van de binding aan prosociale factoren uitgaande van het gezin
  • op school en het vormen van duidelijke normen aangaande het middelengebruik.

Risico’s brede sociale context

In de brede sociale context zijn een aantal zaken van invloed op het gebruik van verslavende middelen:
  • Gebruik van middelen hangt sterk af van de prijs. Naarmate middelen duurder worden neemt het gebruik af.
  • De wettelijke toegestane leeftijd voor het kopen en drinken van alcohol heeft invloed op het gebruik.
  • Naarmate middelen meer beschikbaar zijn neemt het gebruik toe.

Risico’s directe sociale omgeving

  • De risico’s in de directe sociale omgeving speelt het gezin een belangrijke rol.
  • Wanneer ouders niet roken is de kans kleiner dat jongeren gaan roken
  • Een stabiel gezinssituatie vermindert de kans op gebruik
  • Meer kennis van de ouders over middelen en leefwereld van het kind vermindert het gebruik
  • Leeftijdgenoten en groepsdruk spelen een grote rol in het wel of niet gebruiken van verslavende middelen.

Trauma en stress bij jongeren

Behandelaars onderschatten vaak nog hoe diep de oorzaak van drugsgebruik kan zitten. Jongeren hebben bijvoorbeeld meer keuzeverplichtingen op school. Moeten meer presteren en er is weinig aandacht voor het individu. Gezinsomstandigheden hebben grote invloed op het welzijn van jongeren. Het overlijden van dierbaren kan op jonge leeftijd emotionele pijn veroorzaken wat de rest van hun leven bepaalt.

Groepsdruk onder jongeren

Groepsdruk is ook een onderschat thema wat wel degelijk stress en onzekerheid oplevert. Vaak zijn er op late leeftijd nog onverwerkte ervaringen die een rol spelen bij het zoeken naar een middel om de pijn te verdoven. In groepen vinden jongeren erkenning in elkaars leven. In het andere geval hebben ze het er gewoon niet over en kiezen bewust voor alcohol of drugsgebruik.
© 2010 - 2024 Hessel, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Weerbaarheid kan verslaving onder jongeren voorkomenWeerbaarheid kan verslaving onder jongeren voorkomenJongeren die drugs gebruiken zullen niet toegeven dat ze een probleem hebben. Het duurt vaak jaren voordat de hulpverlen…
Problemen met drank en (soft)drugs bij jongerenProblemen met drank en (soft)drugs bij jongerenJongeren die in de jeugdzorg zitten en jongeren afkomstig uit speciaal onderwijs blijken veel vaker te roken, te drinken…
Wat is een gameverslaving?Wat is een gameverslaving?Een onderschatte verslaving is een gameverslaving. Spellen op de spelcomputers en op personal computers kunnen een te gr…
De effecten van het gebruik van tabakDe effecten van tabak zijn desastreus op het lichaam. Vanwege dit feit is het belangrijk dat wanneer je rookt of regelma…

Stoppen met roken: nicotinepleistersStoppen met roken: nicotinepleistersStoppen met roken is erg moeilijk, niet alleen vanwege de geestelijke verslaving, maar ook door de lichamelijke verslavi…
Afkicken van alcoholverslaving, hoe pak je dat aan?Afkicken van alcoholverslaving, hoe pak je dat aan?Bij alcoholverslaving is een persoon zowel fysiek als psychisch afhankelijk van alcohol. Hij heeft alcohol nodig om te k…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Geralt, Pixabay
Hessel (256 artikelen)
Laatste update: 09-12-2019
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Verslaving
Bronnen en referenties: 1
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.