Uitzaaiingen bij verschillende soorten kanker

Als er tumorcellen worden losgelaten door het oorspronkelijke kankergezwel noemen we dit een uitzaaiing of in medische terminologie een metastase. Waar deze uitzaaiing naar toe gaat kan per gezwel verschillen. Ook de weg die binnen het lichaam wordt afgelegd verschilt van tumor tot tumor, dit komt omdat er verschillende manieren zijn hoe een gezwel zich kan uitzaaiien. Het is belangrijk om te weten welke soorten uitzaaiingen er zijn, en hoe deze verschillende methodes binnen het lichaam werken.

Uitzaaiingen

Tumorcellen kunnen loslaten van de oorspronkelijke tumor, deze losgelaten cellen kunnen dan via het weefselvocht, lymfe en bloed naar andere plekken in het lichaam worden gebracht. Als er een plek in het lichaam gevonden is die de juiste groeivoorwaarden heeft zal de tumorcel zich hier nestelen en uitgroeien tot een nieuwe tumor.

Het is echter niet zo dat elke cel die door een tumor wordt losgelaten uitgroeit tot een nieuwe tumor. De meeste cellen worden door het immuunsysteem van het lichaam aangevallen en vernietigd. Daarnaast moeten ook de al eerder genoemde groeivoorwaarden aanwezig zijn.

Verschillende soorten kanker blijken zich uit te zaaien naar verschillende organen. Hierdoor kan er soms aan het uitzaaiingspatroon herkent worden om welke soort kanker het gaat. Het is dus niet zo dat als er een tumor zit in de hersenen, dat dit dan altijd een vorm is van hersenkanker. De tumor kan dus ook uitgezaaid zijn vanuit bijvoorbeeld de longen, dan is het tumorweefsel van de longen wat zich heeft verplaatst naar de hersenen. Dus is er sprake van longkanker.

In de praktijk wordt er rekening gehouden met vier verschillende soorten uitzaaiingen:

• Via de lymfevaten (lymfogeen)
• Via de bloedvaten (Hematogeen)
• Via afvoerwegen/anatomische structuren
• Via het lichaamsvocht.

Lymfogeen

Het is voor tumorcellen vrij gemakkelijk om in de lymfevaten terecht te komen. Dit komt omdat de lymfevaten beginnen in de weefsels/organen. De lymfevaten binnen de organen hebben grote openingen waardoor de tumorcellen eenvoudig kunnen binnenkomen.

In de eerste lymfeklierstations worden de tumorcellen uit het vocht gezeefd en krijgt de tumorcel de kans om zich uit te zaaien. Hierdoor wordt de lymfeklier groot en hard. Doorgroei naar verschillende omliggende weefsels is hierbij een gevolg. Ook is het zo dat vanuit de eerste uitzaaiing zich weer andere tumorcellen kunnen afbreken, die zich vervolgens weer elders in het lichaam nestelen, om dan voor zichzelf weer te gaan delen.

Hematogeen

Hierbij komen de tumorcellen in de bloedvaten terecht en worden met de afvoer van het bloed mee getransporteerd naar uiteindelijk een nieuw orgaan/weefsel waar ze zich vasthechten en kunnen uitgroeien tot een nieuwe tumor. Bij een hematogene uitzaaiing wordt een aantal vaste wegen gevolgd en aan de hand daarvan kan een drietal vormen van uitzaaiingen worden onderscheiden. Deze typen zijn aangeduid met de Latijnse benaming: vena cava, vena portae en vena pulmonalis.

Type vena cava

Vanuit het gehele lichaam worden de tumorcellen vervoerd naar de grote lichaamsader die uiteindelijk naar het hart leidt. Vanuit het hart worden de tumorcellen dan naar de longen gepompt en omdat de aderen in de longen kleiner zijn dan een gemiddelde tumorcel zullen de cellen hier blijven steken en een nieuwe tumor vormen.

Type vena portae

Dit is de ader die de bloedtoevoer van het spijsverteringskanaal naar de lever verzorgt. Als hierin tumorcellen terecht komen zullen deze meegedragen worden tot in de lever. Hier zullen de cellen zich nestelen en uitgroeien tot nieuwe tumoren.

Type vena pulmonalis

De tumorcellen worden dan vanuit de longen door de longader terug naar het hart gevoerd. Door het hart worden het bloed en de tumorcellen naar het gehele lichaam gebracht. In theorie zou er dus overal in het lichaam een nieuwe tumor gevormd kunnen worden. Maar in de praktijk blijk dit het meeste te gebeuren in de hersenen, botten, wervels en in de lever.

Afvoerwegen/anatomische structuren

Deze manier van uitzaaien is relatief zeldzaam, al lijkt het wel vanzelfsprekend. Dat is ook de reden dat er nog altijd rekening gehouden wordt met deze methode. Als het voorkomt is het vaak bij longkanker, nierkanker en bij uitzaaiingen lang de zenuwbanen.

Lichaamsvocht

Er zijn verschillende holten in het lichaam die vocht bevatten. Deze holten kunnen allemaal dienst doen als uitzaaiingsroute. Dit komt voor als er een gezwel doorbreekt naar de holte. De tumorcellen kunnen hierna uitzwermen door de holte. Ze kunnen ook met de vloeistof mee gaan naar verschillende plekken in het lichaam. Als deze manier van uitzaaien voorkomt zijn de tumoren vaak te zien op de vliezen van het lichaam. Omdat hier het vocht van de holten vaak langs komt.

Lees verder

• Normale celgroei en de ontwikkeling van tumoren