Darmklachten en diarree: symptomen, oorzaak en behandeling

Diarree in combinatie met darmklachten komt vaak voor. Meestal is diarree het gevolg van een acute darminfectie, wat in de volksmond 'buikgriep' wordt genoemd. Een acute maag-darminfectie (gastro-enteritis) wordt vaak veroorzaakt door een bacterie, virus of parasiet. Bij een maag-darminfectie is vaak het norovirus de boosdoener. De meest kenmerkende symptomen van buikgriep zijn braken en diarree. Diarree kan ook andere oorzaken hebben, zoals chronische darmontstekingen, waar de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa de bekendste voorbeelden van zijn.

Darmklachten en diarree

• Mogelijke oorzaken van diarree
• Diarree en darmklachten door maag-darminfectie
• Gebruik van bepaalde geneesmiddelen
• Darmklachten door voedselintolerantie
• Aandoeningen van het maag-darmkanaal
• Prikkelbare darm syndroom
• Stress en emotionele spanning
• Versnelde stofwisseling
• Overloopdiarree of paradoxale diarree
• Voeding
• Te weinig vezels
• Vruchtensap en zoetstoffen
• Alcohol

Mogelijke oorzaken van diarree

Diarree is lastig, onaangenaam, en overkomt bijna iedereen één tot meerdere keren per jaar. De gemiddelde volwassene heeft vier keer per jaar diarree. Kinderen hebben er vaker last van: gemiddeld zo'n 7 tot 15 keer per jaar tegen de tijd dat ze vijf jaar oud zijn. Diarree kan veel verschillende oorzaken hebben. Alledaagse dingen zoals voedsel (bijvoorbeeld voedselvergiftiging), medicijnen of stress kunnen diarree veroorzaken. Diarree kan soms ook een teken zijn van een onderliggende medische aandoening.

Wanneer ontlasting dun of zelfs waterig is, wordt het 'diarree' genoemd. Er zijn twee vormen van diarree te onderscheiden:

• acute diarree (diarree die plotseling of acuut ontstaat); en
• chronische diarree (wanneer diarree langer dan twee weken duurt, spreekt men van een chronische diarree).

Acute diarree wordt in de meeste gevallen veroorzaakt door een infectie. Chronische diarree kan erop wijzen dat je een ziekte onder de leden hebt.

Diarree en darmklachten door maag-darminfectie

Acute diarree wordt vaak veroorzaakt door een infectie, waarbij een ziekteverwekker zoals een bacterie, virus of parasiet, de boosdoener is. In de volksmond wordt dit vaak 'buikgriep' genoemd. Je krijgt bij acute diarree veelal last van waterige ontlasting, je moet veelvuldig naar het toilet, je krijgt last van winderigheid en buikkramp en je voelt je meestal slap en futloos. De ziekteverwekker tast de darmwand aan en dit leidt tot genoemde klachten als braken, diarree en buikkramp. Het lichaam verliest daardoor veel vocht en zout en droogt uit. Uitdroging is een levensbedreigende situatie. Vooral baby's en bejaarden drogen snel uit. Baby's omdat ze relatief weinig vocht in hun lichaam hebben en bejaarden omdat zij zich niet zo snel dorstig voelen en derhalve onvoldoende drinken. Normaal gesproken gaat de buikgriep vanzelf weer over. De duur van het herstel hangt af van de soort en aard van de boosdoener en je algehele weerstand. Vaak zijn de klachten binnen één tot twee weken (nagenoeg) verdwenen.

Gebruik van bepaalde geneesmiddelen

Soms wordt acute diarree veroorzaakt door bepaalde geneesmiddelen, zoals antibiotica, sommige pijnstillers en maagzuurremmers. Laxeermiddelen om obstipatie (verstopping) tegen te gaan, kunnen soms ook aanleiding geven tot diarree. Als je vanwege het gebruik van een bepaald geneesmiddel (ernstige) diarree krijgt, neem dan contact op met je huisarts.

Darmklachten door voedselintolerantie

Er zijn mensen die bepaalde voedingsmiddelen niet goed kunnen verdragen. Dit wordt voedselovergevoeligheid of voedselintolerantie genoemd. Je verdraagt dan bepaalde voedingsmiddelen niet die veel anderen wel verdragen. Voedselovergevoeligheid kan ontstaan door een allergie. Coeliakie, een allergie voor gluten, is daar een bekend voorbeeld van. Gluten zitten in granen en graanproducten zoals brood of pasta. Coeliakie kan aanleiding geven tot darmklachten, diarree en gewichtsverlies. Voedselovergevoeligheid kan ook ontstaan doordat er in de darm te weinig van een bepaalde stof aanwezig is. Lactose-intolerantie, waarbij er te weinig lactase is, is hier een voorbeeld van. De stof lactase heeft je lichaam nodig om melk te verteren. Als je te weinig lactase hebt, kun je last krijgen van diarree of winderigheid als je grotere hoeveelheden melk drinkt. Wanneer diarree de enige klacht is die je hebt, is de kans klein dat het door voedselovergevoeligheid wordt veroorzaakt.

Aandoeningen van het maag-darmkanaal

Bepaalde maag-darmziekten kunnen aanleiding geven tot langdurige diarree. Bekende voorbeelden zijn chronische darmontstekingen zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. Wanneer deze ziekten opvlammen, ontstaan vaak klachten als diarree. De oorzaak van de klachten is de ontsteking in de darm, waardoor je ook wat bloed en slijm kunt verliezen. Vanwege de ontsteking neemt de dikke darm niet voldoende vocht uit de voeding, waardoor een dunne, waterige ontlasting met wat bloed of slijm ontstaat. Dit kan gepaard gaan met klachten als buikkrampen, misselijkheid en weinig eetlust.

Bij chronische aandoeningen aan de alvleesklier, lever en galwegen kan langdurige vetdiarree optreden, wat ontstaat door het niet adequaat functioneren van de alvleesklier en een tekort aan alvleesklierenzymen. Door het tekort aan enzymen wordt vet uit de voeding niet goed verteerd en verlaat het onveranderd met de ontlasting het lichaam. Hierdoor krijg je vettige diarree die plakkerig is en aan de toiletpot blijft kleven, licht gekleurd is en stukjes onverteerd voedsel bevat. Vetten zijn echter onontbeerlijk voor een goede opname van bepaalde vet-oplosbare vitaminen. Door vetdiarree kunnen er daarom tekorten ontstaan aan deze vitaminen.

Prikkelbare darm syndroom

Bij het prikkelbare darm syndroom (PDS) lijkt de darmwand extra gevoelig voor prikkels en beweeglijk, wat aanleiding kan geven tot klachten als darmkrampen, pijn en een opgeblazen gevoel. De buikpijn gaat vaak samen met verandering in de stoelgang: verstopping en/of diarree. Je ontlastingspatroon kan wissen. Zo heb je de ene keer harde en droge ontlasting en de volgende keer juist weer dunne ontlasting. De oorzaak van PDS is (nog) niet bekend. Een aantal factoren lijken een rol te spelen bij het ontstaan ervan, zoals een vezelarm dieet, een gebrek aan beweging en psychische spanningen.

Stress en emotionele spanning

Onder invloed van stress of spanningen kun je diarree krijgen. Aanhoudende stress kan een snellere passage van ontlasting door de darm tot gevolg hebben. Het duurt normaliter zo'n 24 tot 48 uur voordat de ontlasting door de hele dikke darm heen is. In de dikke darm wordt water en zout aan de ontlasting onttrokken en wordt de brij ingedikt. Wat overblijft gaat naar de endeldarm en als deze vol is, krijg je aandrang: het seintje om naar het toilet te gaan. Als de passage van ontlasting echter sneller door de dikke darm heen gaat dan normaal, dan heeft dat dunne ontlasting of zelfs diarree tot gevolg.

Versnelde stofwisseling

Een te snel werkende schildklier (hyperthyreoïdie) leidt tot vervelende klachten, zoals trillen, vermoeidheid en aanhoudende diarree. Dit komt doordat de schildklier te veel schildklierhormoon produceert, waardoor de stofwisseling versnelt.

Overloopdiarree of paradoxale diarree

Obstipatie of verstopping kan leiden tot paradoxale of overloopdiarree. Dat duidt op lekkage van dunne ontlasting langs een ingedikte fecesprop. Bij overloopdiarree lekt er als het ware dunne ontlasting langs de vaste ontlasting. Overloopdiarree wordt vaak niet als zodanig herkent, want er komt wel steeds diarreeachtige ontlasting en de prop ontlasting wordt niet waargenomen.

Voeding

Te weinig vezels

Een dunnere ontlasting kan ook worden veroorzaakt door een verkeerd voedingspatroon met te weinig vezels. Vezelrijke voeding is belangrijk voor een goede darmwerking. Bovendien werken vezels als een soort spons in de ontlasting; vezels nemen vocht op waardoor de ontlasting steviger of volumineuzer wordt.

Vruchtensap en zoetstoffen

Diarree of dunnere ontlasting wordt bij peuters nogal eens veroorzaakt door overmatig gebruik van vruchtensap. Het is bekend dat hoge consumptie van zoetstoffen (bijvoorbeeld sorbitol of xylitol), cafeïne-houdende dranken en suiker een dunne(re) ontlasting veroorzaken.

Alcohol

Wanneer je overmatig alcohol drinkt, kun je last krijgen van een wisselend ontlastingspatroon: de ene keer obstipatie, dan weer diarree.

Lees verder

• Diarree: symptomen, oorzaken & waterige ontlasting stoppen
• Acute infectieuze diarree: oorzaken, symptomen & behandeling
• Diarree, overgeven, buikkrampen, koorts en hoofdpijn
• Buikpijn en diarree, geen eetlust, overgeven, moe, hoofdpijn
• Dikkedarmontsteking: symptomen, oorzaken en behandeling