Ziekte van Addison: oorzaken, symptomen, behandeling

De ziekte van Addison wordt veroorzaakt doordat de bijnierschors te weinig cortisol en aldosteron aanmaakt. De ziekte van Addison is een auto-immuunziekte en komt twee keer zoveel voor bij vrouwen als bij mannen. Wat zijn de oorzaken en de symptomen van de ziekte van Addison. Hoe wordt de diagnose gesteld en hoe kan de ziekte behandeld worden. President John F. Kennedy leed aan de ziekte van Addison.

Inhoud artikel

• Bijnieren
• Ziekte van Addison
• Primaire, secundaire of tertiaire bijnierschorsinsufficiëntie
• Oorzaken ziekte van Addison
• Symptomen ziekte van Addison
• Addison-crisis
• Diagnose ziekte van Addison
• Behandeling ziekte van Addison
• Gebruiker van corticosteroïde medicijnen

Bijnieren

• De bijnieren of glandulae suprarenales, zijn twee kleine klieren die elk aan de bovenkant van een nier liggen. De vorm van de bijnieren is driehoekig en ze zijn ongeveer vijf centimeter lang. Een bijnier bestaat uit twee onderdelen: de buitenste laag/schors (cortex) en het centrale gedeelte/merg (medulla).
• Het bijniermerg maakt dopamine, andrenaline en noradrenaline. De bijnierschors maakt, gestimuleerd door het hormoon ACTH (afkomstig uit de hypofyse) corticosteroïden, androgenen en aldosteron.
• Ziekten die het gevolg zijn van een verstoring in de aanmaak van hormonen van de bijnierschors: ziekte van Addison, syndroom van Conn, syndroom van Cushing, adrenogenitaal syndroom. Een aandoening van het bijniermerg: feochromocytoom (gezwel).

Ziekte van Addison

De naam van de ziekte komt van T. Addison, een Engelse arts die leefde van 1793 tot 1860. Bij iemand met de ziekte van Addison zijn er te gering corticosteroïde hormonen in het bloed, hierdoor wordt de stofwisseling anders. De ziekte van Addison komt twee keer zoveel voor bij vrouwen als bij mannen. Soms komt de ziekte voor in families. Hoe oud iemand is en hoe iemand leeft, zijn geen factoren van betekenis. Corticosteroïden spelen een rol bij de stofwisseling, maar ook bij het regelen van de bloeddruk en de waterhuishouding in het lijf.

Primaire, secundaire of tertiaire bijnierschorsinsufficiëntie

1. Officieel is er alleen bij primaire bijnierschorsinsufficiëntie sprake van de ziekte van Addison. De oorzaak ligt in de bijnier zelf.
2. Bij de secundaire vorm ligt de oorzaak buiten de bijnier, maar wel in het lichaam.
3. Bij de tertiaire vorm ligt de oorzaak buiten het lichaam. Deze vorm kan bijvoorbeeld veroorzaakt worden door medicatie.

Oorzaken ziekte van Addison

• Heel vaak is een beschadiging van de bijnier door een auto-immuunstoornis de oorzaak: het lichaam valt eigen weefsel aan.
• Andere oorzaken, die echter niet vaak voorkomen: een hiv-besmetting, aids, te weinig stimulering door de hypofyse, tuberculose en shock.
• De afgifte van corticosteroïden wordt ook afgeremd als iemand langere tijd corticosteroïde medicijnen tot zich neemt. Als iemand ineens stopt met innemen, dan kan de hoeveelheid natuurlijk corticosteroïde plotseling afnemen en heel laag worden.

Symptomen ziekte van Addison

Het is moeilijk om de ziekte in een vroeg stadium te ontdekken, omdat de symptomen heel geleidelijk ontstaan en soms treedt er ook spontaan een tijdelijke verbetering op.

De meest voorkomende symptomen:

• Een gevoel van zwakte;
• Duizeligheid: gevolg van een lage bloeddruk;
• Verlies van eetlust;
• Braken;
• Vermagering;
• Bruine verkleuring van huid en slijmvlies;
• Verwardheid en concentratiemoeilijkheden;
• Spierzwakte;
• Bloedarmoede of anemie;
• Chronische diarree;
• Grote trek in zout voedsel: zouthonger;
• Hyperventilatie;
• Rugpijn.

Addison-crisis

De ziekte kan soms plotseling verergeren. Dit gebeurt als de hoeveelheden cortisol erg dalen of als iemand ziek is of zich verwondt. Er is heel veel verlies van zout en water en dit leidt tot uitdroging, pijn in de buik. overgeven en een onrustig gevoel. Er kan dan shock optreden, coma en zonder behandeling kan de persoon snel overlijden.

Diagnose ziekte van Addison

Als de arts de ziekte van Addison vermoedt dan zal het bloed onderzocht worden op natrium, kalium en het cortisolgehalte. Er kan een injectie gegeven worden met een stof die de bijnieren stimuleert hydrocortison aan te maken. Als daarna bloedonderzoek laat zien dat de hoeveelheid hydrocortison niet is toegenomen dan heeft iemand waarschijnlijk de ziekte van Addison.

Behandeling ziekte van Addison

Meestal worden bij de ziekte van Addison corticosteroïden voorgeschreven, oraal in te nemen. Bij een heftige aanval of als iemand niet kan slikken dan kunnen injecties met corticosteroïden ingezet worden. Bij spanning en ziekte kunnen extra corticosteroïden nodig zijn. Als er een achterliggende oorzaak is, dan zal deze aangepakt moeten worden. Bij een hele lage concentratie cortisol zal er direct behandeld moeten worden. Vocht en glucose zal intraveneus toegediend worden en er zullen injecties van corticosteroïden worden gegeven.

Gebruiker van corticosteroïde medicijnen

Draag een kaartje of armbandje waarop staat aangegeven dat je deze medicijnen gebruikt. Dit voor het geval zich een crisis voordoet.