Joods medische ethiek: HIV en AIDS (ernstige SOA's)

HIV en AIDS komen in de orthodoxe Joodse wereld nauwelijks voor. Dit heeft uiteraard alles te maken met de manier waarop seksualiteit wordt beleefd. Seksuele gemeenschap vindt alleen binnen het huwelijk plaats. Zodoende zijn seksuele overdraagbare aandoeningen (SOA) geen gemeengoed binnen de orthodoxe Joodse gemeenschap. Ook is drugs een taboe. Desondanks is er wel een Joodse visie op de ziekte AIDS. Dit doe ik aan de hand van het boek van rabbijn Evers: Op het leven.

• Wat is AIDS en HIV?
• Ethische problematiek bij HIV / AIDS
• Relevante vragen en enkele Rabbinale beslissingen inzake HIV / AIDS

Wat is AIDS en HIV?

AIDS is de afkorting van Acquired Immune Deficiency Syndrome en is een aantal symptomen en infecties die volgen uit de beschadiging van het Human Immune System (HIV). Deze ziekte vermindert de effectiviteit van het immuunsysteem en maakt individuen vatbaar voor infecties en tumors. HIV wordt overgebracht via bloed, sperma, vaginaal vocht, voorvocht en moedermelk. Het kan overgebracht worden via anale, vaginale of orale sex, bloedtransfusie, besmette naalden, borstvoeding of andere vormen.

AIDS wereldwijde ziekte

AIDS is een wereldwijde ziekte. In 2007 leven ongeveer 33,2 miljoen mensen met AIDS en in datzelfde jaar stierven ongeveer 2,1 miljoen mensen aan de ziekte, waarvan 330.000 kinderen. De meeste slachtoffers vinden in Afrika plaats waarbij hele economieën worden vernietigd doordat menselijk kapitaal verloren gaat.

HIV ontdekt in 1980; AIDS in 1981 ontdekt

Hoogstwaarschijnlijk is AIDS ontstaan in Afrika. Het werd in 1981 in Amerika voor het eerst ontdekt. HIV werd in begin 1980 als ziekte ontdekt door Amerikaanse en Franse wetenschappers.

behandeling HIV/ AIDS

AIDS kan wel behandeld worden maar een persoon kan niet worden genezen. De enige remedie is dat de ziekte wordt vertraagd. Hierdoor leven personen langer. Dit geldt echter alleen voor het westen waar mensen medicatie kunnen krijgen; in Derde Wereld landen kunnen mensen vaak niet aan medicijnen komen. Het beste middel tegen AIDS is om de ziekte te voorkomen door veilige seks en het gebruiken van schone naalden.

Ethische problematiek bij HIV / AIDS

Het hebben van HIV of AIDS is voor de betrokkene een emotionele zware last (nog los van de lichamelijke problematiek). Vaak schaamt men zich er voor en wil de patiënt niet dat het bekend wordt. Het probleem bij HIV en AIDS is uiteraard dat het een seksueel overdraagbare aandoening is. De kans is dus aanwezig dat de drager van het virus iemand anders besmet. Moet bijvoorbeeld een arts zwijgen tegenover de partner van de HIV-drager of zou hij deze moeten inlichten?

Joodse visie bij gewetensconflict arts

In de Joodse wet wordt een onderscheid gemaakt tussen stilzitten en actief optreden. Wanneer een arts het vermoeden heeft dat de HIV-drager opzettelijk gemeenschap zal hebben met zijn/haar partner en er dus een kans bestaat dat die laatste besmet wordt dan mag de arts niet werkeloos toezien hoe de partner haar/zijn ongeluk tegemoet gaat. Uiteraard is het beste dat de patiënt uit eigen beweging zijn/haar verantwoordelijkheid neemt en haar/zijn partner(s) op de hoogte stelt welke risico's ze lopen.

Relevante vragen en enkele Rabbinale beslissingen inzake HIV / AIDS

relevante vragen inzake HIV / AIDS

1. Kunnen chirurgen een AIDS-test verlangen voordat zij overgaan tot een operatie - niemand hoeft zijn eigen leven op te offeren om die van een ander te redden?
2. Mag de Joodse begrafeniscommissie (chewra-kadiesja) weigeren overleden AIDS-patiënten te wassen en te reinigen?
3. Mag een Joodse besnijder (moheel) weigeren het bloed uit de besnijdeniswond met de mond of pipet op te zuigen?

Rabbinale beslissingen inzake HIV / AIDS

Antwoord op bovenstaande vragen:

1. De kans dat een chirurg besmet raakt tijdens een operatie is bijzonder klein (0,36-0,41%). Artsen sneden zichzelf juist in de vingers uit nervositeit omdat ze op de hoogte waren van de AIDS-infectie.
2. Een begrafeniscommissie mag weigeren de reiniging van het lichaam te doen ondanks alle voorzorgsmaatregelen.
3. Wat betreft de moheel is sprake van groot meningsverschil. In Nederland gebruikt men een pipet in het buitenland bij orthodoxe Joden niet.