Münchhausen syndroom en Münchhausen by proxy

Münchhausensyndroom is een psychische aandoening waarbij de patiënt zichzelf gefingeerde klachten e/o verwondingen toebrengt. Bij Münchhausen by proxy daarentegen brengt een verzorger een derde, vaak een kind of zelfs een huisdier, verwondingen toe. Dit wordt niet als een antisociale gedragstoornis gezien.

Wat is het?

Strikt genomen is het een schreeuw om zorg, waardering en aandacht in de richting van de medische hulpverleners.

Waar komt de naam vandaan?

Waarbij de naam te herleiden is naar legerofficier Baron von Münchhausen, deze man stak allerlei fantasieverhalen af over ziekten die hij zelf zou hebben. Overigens bracht hij zichzelf geen grote verwondingen toe, maar fantaseerde er alleen groots over. Bij Münchhausen gaat het dus om jezelf en bij Münchhausen by proxy gaat het om een derde. Een familielid of iemand anders in de omgeving waar om een of andere reden een zorgtaak ligt. ‘By proxy’ is eigenlijk misleidend, want in de vertaling wil dit tussenpersoon zeggen en niet, wat men het nogal eens noemt, een soort gegeven volmacht van de vermeende zieke. Dit is uiteraard niet het geval, temeer het meestal om de relatie ouder/kind gaat.

Te herkennen

Dit is lastig, want er is steeds iets anders aan de hand en daarmee kom je automatische veelal bij andere artsen terecht. Een beeld zal niet snel ontstaan, omdat de persoon in kwestie er van overtuigt is, en in geval van Münchhausen by proxy ook enorm meevoelend en begaan is met de patiënt. Meestal moeten er meerdere niet te verklaren voorvallen plaatsvinden, wil een beeld kunnen ontstaan waar het Münchhausensyndroom of Münchhausen by proxy aan het licht komt. Door de verschillende artsen zal een dossier helaas niet snel opgebouwd kunnen worden.

Bij Münchhausen by proxy kan nog bekeken worden of:

• De klachten verminderen als de verzorger uit beeld is.
• Bij de behandeling de aandacht meer naar de verzorger uitgaat dan naar de patiënt.
• Bij de behandeling een nadrukkelijk verschil is tussen de verzorger die een kind ernstig ziek of bijna dood waant, terwijl de behandelaar dit zeer nadrukkelijk nuanceert.
• De verzorger absoluut niet bij de patiënt weg wil (nadrukkelijker dan een echt bezorgde verzorger).
• De verzorger erg veel weet van de medische wetenschap.
• Zich erg manipulatief opstelt

Bij Münchhausen kan nog bekeken worden of:

• Agressief gedrag vertonen als het behandelende personeel het vermoeden heeft dat er meer aan de hand is.
• Er geen duidelijke externe reden is voor het zoeken van medische hulp.
• Patiënt weet opvallend veel van ziektebeelden en medische terminologie.
• Het voorwenden van een acute ziekte. Er zal dan altijd gegaan moeten worden tot opname (waar het de patiënt ook om te doen is).

Behandeling / genezing

• Münchhausen by proxy: Cijfers uit de VS wijzen op een 1 op 1000 slachtoffers die overlijden. De verzorger die de ziekte heeft kan en zal nogal eens vervolgd worden en met hem of haar zal een behandelplan opgesteld moeten worden. Hij of zij heeft nadrukkelijk narcistische trekken of is zelfs borderline achtig. Verzorger en patiënt zullen dan ook meteen gescheiden moeten worden.
• Münchhausen: Hoewel dit lang niet altijd het geval is, is het beste om een patiënt langdurig te behandelen en op te nemen in een kliniek.

Ontdekker

Het Münchhausensyndroom werd in 1951 door psychiater en internist Richard Asher het voor het eerst opgetekend in the Lancet. Het duurde tot 1977 voordat Sir Roy Meadow Münchhausen by proxy in hetzelfde blad vastlegde.