Presbyopie oftewel leeftijdsverziendheid
Moet u uw leeswerk steeds verder van u afhouden om de letters nog te kunnen lezen en lijken uw armen hierbij altijd te kort te zijn? Dansen de letters voor uw ogen of verandert de dagelijkse krant langzamerhand in een mistige waas? Als u daarbij ouder bent dan veertig jaar dan is de oorzaak waarschijnlijk presbyopie oftewel leeftijdsverziendheid, een afgenomen flexibiliteit van de ooglens dat een natuurlijk proces is bij het ouder worden.
Wat gebeurt er?
Presbyopie is de wetenschappelijke naam voor
leeftijdsverziendheid ( vroeger: ouderdomsverziendheid ) en treedt op na het veertigste levensjaar. Het scherpstellen van de ogen op korte afstanden, t.w. binnen de 30 cm wordt steeds moeilijker. De ooglens kan bij nabijzicht de lichtstralen niet meer op het netvlies krijgen doordat de elasticiteit van de weefsels vermindert. Eigenlijk gebeurt dat overal in het lichaam naarmate de jaren verstrijken, dus ook in het oog. De lens verhardt en vergroot zich maar de soepelheid verdwijnt langzamerhand.
Symptomen van presbyopie
Het eerste symptoom zal zijn dat het
lezen van boeken en tijdschriften met betrekkelijk weinig licht moeizaam wordt. 's Avonds in bed nog even gezellig iets lezen zal na verloop van tijd worden opgegeven omdat het beeld van dichtbij steeds waziger wordt. Naarmate de presbyopie voortschrijdt komt het fenomeen van de ' te korte armen ' omdat je automatisch steeds verder van het leeswerk gaat zitten om het nog te kunnen lezen. U houdt de krant op een steeds grotere afstand van uw ogen, met de moeilijkheid dat het beeld dan wel veel duidelijker wordt, maar dat de letters natuurlijk ook kleiner worden. Het bestuderen van een plattegrond, het lezen van verpakkingen in de supermarkt, het door een naald steken van een draad, het invullen van een formulier, zelfs je eigen handtekening zetten... alles wordt problematisch. Vermoeidheid, concentratieverlies en hoofdpijn kunnen hierbij eveneens optreden. Bij het zien op grotere afstanden is de situatie echter ongewijzigd. Straatnaamborden, films... deze vormen geen probleem.
Daglicht
Lezen in vol zonlicht zal nog jarenlang gemakkelijk gaan omdat behalve leesafstand ook de hoeveelheid licht een factor is die bepaalt hoe scherp je kunt zien. Bij veel licht werkt de kleiner wordende pupil als een kleiner wordend diafragma en dit leidt tot een extra dieptescherpte, op de manier zoals een fotocamera werkt. U zult dus de neiging hebben om overal extra lampen te gebruiken om dit voordeel te bemachtigen.
Correcties
De ogen gaan stap voor stap achteruit omdat de natuurlijke ooglens steeds minder in staat is zich aan te passen en bol te worden om dichtbij ook goed te kunnen waarnemen. Een beginnende veertiger heeft al gauw een correctie nodig van +1, op de leeftijd van 50-55 jaar zullen de ogen helemaal niet meer kunnen accommoderen en een zestiger zit gemiddeld al op een bijstelling van +3. Beide ogen hoeven niet gelijk op te gaan in hun verslechtering. Na het 65e levensjaar verergert de situatie niet meer.
Als er al bijziendheid of verziendheid is
Iemand die bijziend is en al een bril draagt ( met -/- correctie ) zal merken dat hij zijn bril moet afzetten om nog goed te kunnen lezen. De symptomen treden pas later op omdat bij de bijziende het vertepunt dichterbij ligt. Hij zal echter met de uiteindelijk bijkomende presbyopie niet in een situatie komen dat er helemaal geen bril nodig is omdat de vermindering van het aanpassingsvermogen van de ogen onafhankelijk gebeurt van eventuele al bestaande oogafwijkingen.
De bijziende zal in aanmerking komen voor een bril met
multifocale lenzen, zodat er voor beide problemen een oplossing is. Vroeger zat het leesgedeelte van de bril meestal als een apart zichtbaar venstertje onderin het glas, dat erg hinderlijk was omdat de ogen zich steeds weer apart moesten 'instellen'. Maar tegenwoordig verloopt de sterkte bijna altijd geleidelijk van boven naar beneden. Varilux is daarmee van een merknaam een begripsnaam geworden voor deze zogenaamde multifocale brillenglazen. Iemand die verziend is zal door de presbyopie naast de vertebril ook een leesbril moeten hebben maar dit is in de praktijk erg lastig. Een bril met gecombineerde glazen biedt ook hier een oplossing.
Leesbril
Iemand die altijd brilloos was krijgt te maken met de leesbril, in sterktes variërend van
+1 tot +3. Een opticien kan precies opmeten hoe sterk de bril moet zijn, maar aangezien de aandoening met de jaren verslechtert zullen herhaalde controles nodig zijn. Zelf kun je ook experimenteren met leesbrilletjes die overal te koop zijn. Ze functioneren eigenlijk als een loep. Sommige mensen hebben op elke plek in huis een leesbril liggen omdat men ze gauw kwijtraakt en steeds weer op- en afzet.
Welke sterkte leesbril heeft u nodig?
Let wel: Onderstaande sterktes zijn gemiddelden.
Bent u...
- 42 jaar? 0,50
- 45 jaar? 1,00
- 46 jaar? 1,25
- 47 jaar? 1,50
- 48 jaar? 1,75
- 50 jaar? 2,00
- 52 jaar? 2,25
- 56 jaar? 2,25
- 60 jaar? 2,50
- 75 jaar? 2,75
Heeft u tevens een bril om op afstand goed te kunnen zien, dan moeten bovenstaande sterktes worden afgetrokken van de sterkte voor veraf. Heeft u bijv. een -/- 3,00 bril en bent u 45 jaar, dan zult u voor het lezen een bril nodig hebben van -/- 2,00. Dit heet ook wel de leesadditie, ofwel de sterkte van het leesdeel. Heeft u geen bril nodig voor veraf, dus enkel een bril om te lezen, dan kunt u een + 1,50 bril kopen op de leeftijd van 47 jaar.
Leesbril en contactlenzen?
Als presbyopie gaat optreden terwijl u al contactlenzen draagt bent u niet alleen aangewezen op een leesbril. Er bestaan multifocale harde en zachte contactlenzen, maar omdat de lens direct op het oog zit, is dit niet altijd een goede oplossing. Daarom kan het veel tijd kosten voordat een resultaat bevredigend is. Multifocale contactlenzen hebben in elk geval het voordeel dat ze geen vertekening van het beeld geven. Had u nooit een bril en wilt u liever contactlenzen in plaats van een leesbril, dan is dat nu ook mogelijk. Er zit dan geen sterkte in het vertedeel van de lenzen.
Presbyopie is met operaties niet te genezen maar onderzoeken zijn in volle gang.
"Middle age is when you finally get your head together and your body starts falling apart."