Kinderen en trauma
Veel kinderen leven in benarde thuissituaties en worden weggehaald, omdat het niet verantwoord is om het kind er te laten opgroeien. Soms is de moeder niet in staat voor zichzelf te zorgen, laat staan voor een kind. Sommige kinderen worden al in de buik door hun moeder afgewezen. Anderen staat een moeilijk leven te wachten, honger, verwaarlozing, huiselijk geweld, mishandeling of misbruk. Toch is een scheiding van de biologische ouders een breekpunt in hun leven en ook een traumatische ervaring.Trauma, oorzaken, gevolg en impact
Trauma is een niet alledaagse gebeurtenis, die veel stress veroorzaakt, erg ingrijpend en pijnlijk is. De gebeurtenissen, die tot een trauma kunnen leiden zijn bijvoorbeeld: het plotseling overlijden van een geliefde, een ernstig ongeval, natuurrampen, verkrachting of het getuige zijn van een delict. Bij pleegkinderen is de oorzaak van trauma meestal fysiek en sexueel misbruik, maar ook langdurige scheiding van de vertrouwde verzorger. Vaak verdwijnen de ergste reacties op een trauma in de eerste weken als er hulp is of als het kind uit de situatie is gehaald. Voor een kleine minderheid leiden de gebeurtenissen tot verschillende psychische aandoeningen, zoals post-traumatische stress stoornis (PTSD), een zeer ernstige reactie op trauma.Welk gedrag kunnen pleegouders zien bij hun pleegkinderen als gevolg van trauma?
Jonger dan 5 jaar
- een enorme angst om alleen gelaten te worden,
- huilen, schreeuwen, heen en weer bewegen,
- apatisch kijken, niet tot spelen komen, maar zich willen vasthouden,
- bang voor donker zijn en bedplassen.
6 t/m 11 jaar
- zich terugtrekken uit het gewone gezinsleven, storend gedrag vertonen, zich niet kunnen concentreren,
- nachtmerries en slaapproblemen,
- irrationele angsten, prikkelbaar zijn, hyper alert zijn,
- lichamelijke klachten, waar geen oorzaak voor te vinden zijn, buikpijn,
- weinig emotie tot of juist agresief gedrag,
- slechte schoolprestaties.
12 t/m 17 jaar
- de reacties van deze leeftijd op trauma is te vergelijken met die van volwassenen:
- flashbacks, nachtmerries, slaapstoornissen, verwarring,
- het uit de weg gaan van dingen, die herinneren aan de gebeurtenissen,
- depressie, alcohol- en drugsmisbruik, suïcidale gedachten,
- geen interesse in school, spijbelen.
Wat kunnen pleegouders doen?
In de meeste pleegzorgsituaties is er een begeleider, waar de problemen mee besproken kunnen worden en er hulp van instanties gegeven kan worden. Maar in de thuissituatie kunnen pleegouders al heel wat voor het kind betekenen. Ik geef een aantal tips:Wees niet bang
Wees niet bang om over traumatische gebeurtenissen met het pleegkind te praten. Kinderen hebben niets aan het advies: Denk er maar niet meer aan. Als het kind aangeeft te willen praten over wat hem dwarszit, biedt hem dan die gelegenheid. Ga niet mee in de boosheid van het kind over wat hem overkomen is, maar bied steun en troost. Dat zal op den duur een positief effect hebben.
Zorg voor voorspelbaarheid in het dagelijks leven
Als je zorgt voor structuur en vaste patronen binnen de dagelijkse gebeurtenissen, zoals maaltijden, school, huiswerk, bedtijden, geeft dit het kind zekerheid. Hij heeft immers al onzekerheid genoeg in zijn leven? Het is van onschatbare waarde voor het kind, te weten, dat je als pleegouders alle normale zaken onder controle hebt. Er is vaak niet goed voor hen gezorgd en als iets steeds verandert geeft dat verwarring en angst.
Wees ontspannen in het opvoeden, maar doe dit in een passende context
Aangehaald of geknuffeld te worden is voor gewone kinderen heel normaal, maar voor getraumatiseerde kinderen hebben deze zaken vaak een bijsmaak: verwarring, pijn, angst en eenzaamheid. Zeg liever eerst, dat je hem lief vindt, wacht met aanraken tot het kind er aan toe is. Misbruikte kinderen koppelen intimiteit vaak aan sex en beloning of straf.
Bespreek de huisregels met het kind en de manier van straffen
Bespreek de regels, maar controleer ook of het kind begrijpt waar je het over hebt. Sommige kinderen zijn niet gewend,dat er dingen met hen besproken werden, of ze trekken zich terug als er tegen hen gepraat wordt. Wees duidelijk en consequent. Geef complimenten als het kind iets heel goed doet.
Praat veel met je pleegkind
Hoe meer je met een kind praat en hem uitlegt hoe de wereld in elkaar zit, hoe beter dat is voor het kind. Onvoorspelbaarheid en onzekerheid zorgen ervoor, dat een getraumatiseerd kind angstig blijft. Bovendien zijn ze al meer dan gewone kinderen angstig, hyperactief, impulsief of hebben last van slaap- en stemmingsstoornissen. Ze hebben daarom grote behoefte aan duidelijke en herhaaldelijke uitleg van de dagelijkse gang van zaken. Vertel hem altijd de waarheid, ook al is dat emotioneel moeilijk. Eerlijkheid en openheid zal bijdragen tot de ontwikkeling van het kind en in het vertrouwen van de verzorger.
Bescherm het kind
Aarzel niet om bepaalde activiteiten, die het kind een terugval geven, te stoppen. Ook is het verbieden van bepaalde films, die angst veroorzaken wel eens nodig.
Geef het kind keuzes en enig gevoel van controle over zijn eigen leven
Een getraumatiseerd kind heeft meestal geen controle over zijn leven gehad. De dingen overkwamen hem en er was geen ontkomen aan. Laat hem op zijn niveau kinnen kiezen, bijvoorbeeld over speelgoed, binnen of buiten spelen, welke van de twee films wil je zien? Het zal hem rust geven, te weten, dat je als volwassene niet zijn leven zal beheersen.
Zoek informatie
Hoe meer kennis een pleegouder heeft over het gedrag van het kind en hoe alles werkt bij een getraumatiseerd kind, hoe beter je kunt ingaan op zijn specifieke behoeften.
Het zorgen voor en opvoeden van een getraumatiseerd pleegkind is een uitdaging. Maar als je vooruitgang ziet in de ontwikkeling van het kind en het gaat je als pleegouder vertrouwen, dan is dat weer een enorme stimulans om door te gaan. Maar het belangrijkst in dit alles is: geduld.
