Ontstoken tandvlees doet pijn

Wanneer tandvlees ontstoken is, kan het flink pijn doen. Daarnaast is het rood, gezwollen en kan ook bloeden. Een tandvleesontsteking wordt veroorzaakt door tandplak dat later in tandsteen veranderd. Bacteriën spelen hier een grote rol in. Waarom doet ontstoken tandvlees pijn en wat kan je hiertegen doen?

Wat is ontstoken tandvlees?

Wanneer het tandvlees ontstoken is, is er sprake van rood, gezwollen en bloedend tandvlees. Toch hoeven deze drie symptomen niet gelijktijdig voor te komen. Vooral bij rokers blijft de bloeding vaak achterwege. Dit komt omdat bij rokers het tandvlees minder doorbloed is. Een ontsteking aan het tandvlees ontstaat door bacteriën die zich in de mond bevinden. Deze bacteriën bevinden zich allereerst in tandplak. Tandplak, ook wel als tandplaque geschreven, bestaat uit voedselresten, slijm en bacteriën. Deze bacteriën zetten koolhydraten en suikers om in een zuur.

Bacteriën die in de mond maar ook elders voorkomen zijn ook nuttig: melkzuurbacteriën houden de darmflora gezond. Dit soort bacteriën wordt vooral gebruikt bij de bereiding van yoghurt, karnemelk en zuurkool. In de mond richten deze bacteriën echter schade aan door de afbraak van suikers, waardoor cariës of tandbederf ontstaat. Bacteriën die ontstoken tandvlees veroorzaken bevinden zich in het speeksel. Na het eten blijven er voedselresten achter in de mond, die zich hechten aan de tandvleesrand. Bacteriën uit het speeksel vermengen zich met de voedselresten. Zo krijgen bacteriën een goede voedingsbodem om te groeien. Welke bacteriën hiervoor verantwoordelijk zijn is onduidelijk. Er leven meer dan 400 soorten micro-organismen in de mond. Daarnaast is het voor onderzoekers zeer moeilijk om de mondbacteriën in een laboratorium te laten groeien.

Van tandplak naar tandsteen

Wanneer tandplak niet binnen 24 uur verwijderd wordt, gaat het uitharden. Na 48 uur is tandplak veranderd in tandsteen. Tandsteen is niet zelf te verwijderen en is een bron voor bacteriën om verder uit te groeien. Tandsteen kan gezien worden als een biofilm, waar een geheel eigen milieu met een grote groep bacteriën heerst. Aan tandsteen hecht zich heel makkelijk tandplak. Wanneer de bacteriën zich in een groot aantal bevinden, gaan ze zich anders en gevaarlijk gedragen. Ze lijken beter bestand tegen antibiotica of het afweersysteem van hun gastheer. Ze vormen diepe pockets langs de tandvleesrand. Een pocket is een ruimte tussen tandvleesrand en tand in, die verdiept is. In normale toestand wordt deze ruimt een sulcus genoemd en is 1 tot 3 mm diep. Een pocket is dieper en wordt langzaam gevuld met tandvlees en tandsteen, waardoor de pocket nog dieper zal worden.

Een verdiepte pocket is niet zelf schoon te maken. Wanneer een pocket niet wordt behandeld, dringen bacteriën steeds dieper naar binnen. Uiteindelijk zal het kaakbot worden afgebroken met verlies van tanden en kiezen als gevolg.

Waarom doet het tandvlees pijn?

Ontstoken tandvlees doet pijn, en dat is maar goed ook. Door de pijn worden we ons bewust van het feit dat er iets goed mis is met het tandvlees. Pijn is altijd een waarschuwingssignaal. Het tandvlees is een goed doorbloed gebied en zal daarom ook snel gaan bloeden bij een ontsteking. De pijn wordt veroorzaakt door zenuwen die door het tandvlees lopen. Deze raken geïrriteerd als gevolg van de ontsteking.

Pijnstillers of toch maar beter poetsen?

Pijnbestrijding door middel van pijnstillers is slechts symptoombestrijding: het behandelen van klachten zonder de oorzaak weg te nemen. Beter is om goed te gaan poetsen en ragers en/ of tandenstokers te gaan gebruiken. Omdat het tandvlees in het begin zeer pijnlijk kan zijn bij aanraking, kan pijnstilling ervoor zorgen dat de schoonmaakbehandeling wordt doorgezet en niet voortijdig wordt afgebroken door de pijn.

Bloed mag het schoonmaken niet tegenhouden: bij ontstoken tandvlees is het aannemelijk dat het tandvlees bloedt wanneer men gaat poetsen en tussen de tanden gaat schoonmaken. Bij een lichte tandvleesontsteking is er nog veel zelf te verhelpen. Wanneer de ontsteking al dieper ligt, kan men het beste naar een mondhygiëniste gaan. Deze verwijderd tandvlees met behulp van apparatuur (het lostrillen van tandsteen) of met behulp van een haakje. De behandeling kan pijnlijk zijn. Bespreek vooraf of een verdoving gewenst is. Eventueel kan ook volstaan worden door vooraf pijnstilling in te nemen zoals paracetamol. Ibuprofen of aspirine heeft als nadeel dat het bloedverdunnend werkt. Vooral bij ernstig ontstoken tandvlees kan er hierdoor een grotere bloeding ontstaan.