Dramatherapie, een creatieve therapie

Veel mensen denken dat dramatherapie iets is voor kinderen. “Kinderen kunnen nog niet goed hun emoties onder woorden brengen en dus is dramatherapie geschikt voor hen”, is vaak de redenatie. Het tegengestelde is vaak waar: dramatherapie is voor alle leeftijden geschikt. Juist doordat er op een speelse manier van een andere kant naar emoties wordt gekeken kan het mensen met sociale, emotionele of psychische problemen helpen. Dramatherapie helpt dan om hen te laten zien hoe zij hun subjectieve realiteit beleven.

Wat is dramatherapie?

Dramatherapie is een vorm van creatieve therapie. In deze behandelvorm worden allerlei creatieve middelen gebruikt. Het woord ‘drama’ komt uit het Grieks en betekent handelen. Tijdens de dramatherapie wordt er dan ook van alles ‘gedaan’. Niet alleen theatervormen zoals rollenspellen, improvisatie en poppenspel worden gebruikt, maar ook tekenen, (gedichten) schrijven, schminken en verkleden vallen onder dramatherapie.

Door op deze manier te werken is het mogelijk dat mensen op een andere manier dan alleen vertellen, kunnen laten zien hoe zij hun subjectieve werkelijkheid beleven.

Wat is het doel van dramatherapie?

Mensen met sociale, emotionele of psychische problemen kunnen baat hebben van dramatherapie. De therapie probeert, door het speelse karakter ervan, mensen op een andere manier naar de problemen te laten kijken. Hierdoor zouden de problemen onderkend, verminderd, geaccepteerd en overwonnen worden. De sociale, emotionele of psychische klachten zullen hierdoor verminderen of zelfs verdwijnen.

Hoe werkt dramatherapie?

Allereerst zullen er samen met de therapeut concrete doelen opgesteld moeten worden. Hierna zal een observatieperiode gestart worden. In deze periode zal de therapeut kijken of en hoe de klachten in het spel naar voren komen. Aan de hand hiervan zal de therapeut bepalen welke soort behandelvorm past. Ook zal de therapeut kunnen zien in hoeverre dramatherapie verlichting bij de klachten kan geven. De therapeut zal na de observatieperiode ook besluiten of de therapie individueel of in een groep gevolgd moet gaan worden. Ook kan besloten worden om vrienden, familie of relaties te vragen mee te doen in de therapie.

Tijdens de sessies zal de therapeut op een speelse manier verschillende situaties creëren. Door in een spelsituatie een bepaald probleem aan te pakken, kunnen de situaties op een veilige manier worden nagespeeld. De interacties met andere mensen kunnen worden getraind en achteraf worden geanalyseerd waardoor goede en verbeterpunten naar voren komen. Hierdoor kan geleerd worden van de eigen manier van handelen en hoe dit overkomt op anderen.

Het is prettig dat bepaalde situaties, waar men liever niet over praat of niet over kan praten, op een herkenbare manier worden nagespeeld. Er worden verhalen gecreëerd waarin men zichzelf kan herkennen. Tijdens deze gespeelde situaties kan men nieuwe ervaringen opdoen, die men in de reële wereld weer kan gebruiken. Er kan, zonder dat dit consequenties heeft, veilig worden geëxperimenteerd. Er worden positieve ervaringen opgedaan en men krijgt inzicht in het eigen gedrag.

In een volgende sessie kan dan worden teruggekomen op de ervaring in de reële wereld en kan worden geanalyseerd wat goede en verbeterpunten zijn. In de speltherapie kan de nieuwe ervaring worden nagespeeld. Op deze manier kan men zich verder ontwikkelen. Door het toepassen van deze techniek brengt de therapeut een acceptatie- of veranderingsproces in gang.

Twee voorbeelden

Een vrouw die moeilijk haar grenzen aan kan geven wordt geholpen door een dramatherapeut. De therapeut komt er achter dat de vrouw moeite heeft met het aangeven van haar grenzen bij mensen. De vrouw heeft geen last van het aangeven van haar grenzen bij haar honden. De honden zijn goed opgevoed en luisteren goed naar haar, zij accepteert het niet wanneer de honden over haar grenzen heen gaat.

Tijdens de therapie gaat de therapeut met de vrouw een situatie naspelen. De therapeut speelt een problematische ervaring van de vrouw na: er staan mensen bij de bushalte die over haar grenzen heen gaan. De vrouw doet hier niets tegen en laat de mensen/therapeut over haar grenzen gaan. Op een bepaald moment verandert de therapeut zijn spel, hij speelt geen mens meer, maar een hond. De vrouw reageert nu wel adequaat naar de therapeut. De therapeut houdt de vrouw een (figuurlijke) spiegel voor en vraagt of ze op dezelfde manier zou kunnen reageren als het geen honden, maar mensen zouden zijn. Zo oefenen de therapeut en de vrouw de situatie een paar keer.

De vrouw krijgt als opdracht mee om te kijken of zij op deze manier met mensen, die over haar grenzen gaan, om kan gaan. De vrouw neemt dit mee in haar dagelijks leven en kijkt hoe men op haar reageert. De volgende sessie wordt er hierop teruggekeken en worden de reacties geanalyseerd en wordt er aan de hand van nieuwe toneelstukjes gekeken waar de vrouw nog behoefte aan heeft.

Een ander voorbeeld is een man die relationele problemen heeft. De therapeut heeft het idee dat het probleem in de jeugd, het vroegere gezin van de man zit. De therapeut haalt een doos vol met poppetjes naar voren en laat de man zijn gezin neerzetten. De man zet zijn familie neer met de poppetjes en de therapeut kijkt hoe de personen geplaatst worden. Sommige poppetjes worden dicht bij elkaar gezet, anderen met de ruggen naar elkaar, weer anderen worden zelfs buiten het 'huis' geplaatst. De therapeut laat de man op deze manier zijn verhaal 'vertellen'. De therapeut en de man analyseren de problemen die er waren in het vroegere gezin, problemen die de man allang had weggestopt, maar die onderbewust door het plaatsen van de poppetjes naar voren komen. De man kan nu verder doordat hij zich nu bewust is van de problemen die zijn ontstaan in het vroege gezin.

Voor wie werkt dramatherapie?

Dramatherapie is inzetbaar voor verschillende klachten zoals:

• Rouwverwerking
• Angst
• Eetproblemen
• Ontwikkelingsproblemen
• Overspannenheid/burn-out
• Dwangmatig handelen
• Depressie
• Relatie/familieproblemen