Wegwijs op natuurijs – Veiligheidstips voor de schaatser

De KNSB gaf opdracht voor het schrijven van een boekje met schaatstips op natuurijs. De vele ongelukken maken van dit handboekje geen overbodige luxe. Duizenden schaatsongelukken zorgen voor een doktersrekening van tientallen miljoenen en soms helpt zelfs een dokter niet meer. Wie de tips navolgt kan - zonder pech - rekenen op ijsplezier zonder al te veel malheur. Het gaat om tips wanneer je op het ijs kan en wanneer je het ijs beter kunt mijden en het gaat om aangevelingen voor kledij en nuttige hulpmiddelen. Wie ze navolgt gaat goed voorbereid het ijs op of blijft veilig aan de kant tot het ijs sterk genoeg is.

Wegwijs op natuurijs

• Schaatsongelukken
• KNSB
• Gouden veiligheidstips
• Uitrusting van de schaatser
• Wak
• Hoofd boven water
• Alarmeren van hulpdiensten en eerste hulp
• Wegwijs op natuurijs

Schaatsongelukken

Het is elke winter tijdens de vorstperiode raak: duizenden mensen krijgen op het ijs een ongeluk. Een deel van die ongelukken komt voort uit onkunde en onhandigheid. De andere ongelukken zijn botte pech. Op schaatsdagen worden er duizenden schaatsongelukken geteld.
Het gaat dan om:

• botbreuken;
• kneuzingen;
• snijwonden;
• onderkoeling;
• verdrinking.

KNSB

De Koninklijke Nederlandse Schaatsenrijders Bond gaf auteurs Huub Snoep en Fred Geers de opdracht om een handboekje te schrijven met tips voor veilig ijsgebruik.
Het werd een gids met de titel ‘Wegwijs op natuurijs – veilig schaatsen in Nederland.’
Alle denkbare risico’s komen aan bod.

Gouden veiligheidstips

Er zijn twintig gouden veiligheidsregels, stellen de auteurs. Wie zich aan al die regels houdt loopt weinig gevaar. Alleen botte pech kan dan nog roet in het eten gooien.

De belangrijkste tips:

• Ga niet alleen op pad;
• blijf uit de buurt van zwak ijs;
• let op de ijsvloer;
• ga niet in het donker op het ijs;
• ga niet met mist op het ijs;
• mijd ijs dat besneeuwd is;
• ga bij twijfel terug.

Uitrusting van de schaatser

Voor toerrijders worden er aanbevelingen voor kledij gedaan. Het gaat om een complete uitrusting voor wie veilig uit de kou weerom wil komen.
Het gaat om warme kleding in laagjes:

• thermo-ondergoed;
• sportbeha (voor de dames);
• zeemleer (voor de heren);
• warme tussenlaag;
• ademende buitenlaag;
• vochtregulerende sokken;
• handschoenen;
• muts.

Veiligheid

Voor de veiligheid worden enkele extra’s geadviseerd:

• skibril;
• kniebeschermers;
• elleboogbeschermers;
• polsbeschermers;
• scheenbeenbeschermers;
• heupbeschermers;
• schaatshelm.

En wie de helm niet leuk vindt staan, doet er gewoon zijn muts overheen.

Rugzak en gereedschap

Bij de kledij en beschermers voor zowat alle delen van het lichaam komen dan nog een rugzak om gereedschapjes in te vervoeren. In die rugzak zit:

• Gereedschap om schade aan het materiaal te verhelpen;
• reserveboutjes;
• handslijpapparaatje;
• schaatsbeschermers;
• schoenen;
• vaseline;
• isolatiefolie;
• reservekleren;
• droogdoeken;
• plastic zakken;
• GPS-telefoon;
• verlichting.

Geoefende schaatsters

Voor geoefende schaatsers die graag op maagdelijk ijs willen schaatsen zijn nog enkele benodigdheden essentieel:

• ijspriemen;
• fluitje;
• reddingslijn;
• schaatsstokken.

Wak

Elke winter gebeurt het een paar keer dat er iemand door het ijs zakt en onder het ijs belandt, soms met dodelijke afloop. Elk vorstseizoen heeft een aantal slachtoffers te betreuren. Wat moet je nu doen als je ondanks alles toch door het ijs zakt?

Hoofd boven water

Zodra je merkt dat je door het ijs dreigt te gaan, hou je de adem in. Als je dan toch gaat, probeer dan de volgende tips toe te passen:

• Voorkom dat je hoofd onder water komt;
• zakt je hoofd toch onder water, probeer dan zo snel mogelijk weer boven te komen;
• probeer niet te panikeren;
• kom je toch onder het ijs, probeer dan rustig te blijven;
• probeer het wak te vinden;
• als er sneeuw op het ijs licht is het overal donker, behalve bij het wak, probeer daar naar toe te bewegen;
• Is het ijs overal licht, zoek dan naar de donkere plek;
• kom zijwaarts of ruggelings uit het wak en zet met je voeten af;
• rol op het ijs;
• sta niet meteen op, maar rol van het wak vandaan;
• kruip dan op handen en knieën weg in de richting van dikker ijs of wal;
• lig je langer dan vijf minuten in het ijs, blijf dan rustig en ga niet worstelen, worstelen kost teveel energie;
• probeer koste wat kost je hoofd boven water te houden;
• strek je armen plat op het ijs;
• probeer een stuk ijs beet te pakken;
• je handen kunnen er aan vastvriezen, maar dan zak je tenminste niet onder het ijs;
• wacht en hoop op hulp, er is vast iemand die je ziet.

Alarmeren van hulpdiensten en eerste hulp

Ben je niet zelf door het ijs gezakt, maar zie je iemand in een wak, schakel dan meteen de hulpdiensten in door 112 te bellen. Elke seconde telt, dus geef zo nauwkeurig mogelijk de plek door waar het slachtoffer zich bevindt. Vraag andere mensen om te helpen.

• Kruip naar het wak toe in liggende positie;
• borg zo mogelijk jezelf met een touw aan de walkant;
• probeer contact te maken met het slachtoffer;
• probeer hem uit het wak te trekken, een tak of kledingstuk kan daarbij helpen.

Wegwijs op natuurijs

Veilig schaatsen in Nederland

• Auteurs: Huub Snoep en Fred Geers
• Uitgeverij Marmer in Baarn
• 224 blz.

Lees verder

• Elfstedentocht van Reinier Paping - Hel van 1963
• Elfstedentocht – Finish in de Leeuwarder binnenstad
• Wintersport op Waddeneiland Ameland
• Schaatsen en schaatsblessures - polsbreuk en kneuzing op ijs
• Elfstedentocht – Startrecht voor alle leden