Train je hersens en word een beter mens

Onze hersens hebben de opmerkelijke eigenschap zichzelf te kunnen genezen en veranderen, vooral in die gebieden die ons uniek menselijk maken: onze frontale hersenkwabben. Daar bevinden zich de neurologische wortels van onze verbeelding en creativiteit, ons vermogen te redeneren en met anderen te communiceren en de capaciteit vreedzamer te worden, medelevender en gemotiveerder. Dit is geen hokus pokus, maar simpelweg wat miljoenen jaren van evolutie ons hebben geleerd: de ambities te realiseren die we onszelf gesteld hebben.

Selectieve aandacht

Onze frontale kwabben bewaren het geheim waarmee we onze dromen kunnen verwezenlijken en dat is kort gezegd: selectieve aandacht, de mogelijkheid om uit duizende data diegene te kiezen die voor ons het meest relevant zijn. Dagelijkse meditatie vergroot ons vermogen om onze aandacht te richten op elk denkbaar doel dat we willen bereiken, en daarbij verbetert selectieve aandacht de geheugenfuncties van de hersens.

Netwerk

Meditatie helpt het werkzame geheugen – de informatie die we nodig hebben om elke bewuste beslissing te nemen – te onderhouden, door iedere irrelevante en afleidende informatie te elimineren. Geestelijke oefeningen en de technieken die we toepassen om ze uit te oefenen, beslaan een complex netwerk van met elkaar verbonden neurale functies die beïnvloed worden door onze gedachten, gevoelens, herinneringen, lichamelijke conditie, erfelijke aanleg en persoonlijke ervaringen die in ons leven een rol gespeeld hebben.

Stappen

De sleutel tot meditatie – en dus het vermogen onze hersens te veranderen – kan echter worden teruggebracht tot een handjevol specifieke stappen:

1. De wil jezelf te verbeteren,
2. jezelf trainen om geconcentreerd te blijven op je idee en doel,
3. je bewust zijn van je ademhaling, houding en lichaamsbewegingen,
4. dit alles gedurende enige tijd beoefenen.

Train je hersens

Het goede nieuws is dat neurologen ontdekt hebben dat je stap 2 redelijk snel onder de knie hebt. Door je aandacht te richten, leg je nieuwe zenuwverbindingen aan die vervolgens automatisch de motivatiegestuurde delen van de hersens activeren. Hoe meer je jezelf traint, des te sterker dit motivatienetwerk wordt. Door een nieuwe taak, zoals meditatie of gebed, te herhalen, verandert de synaptische activiteit aan het eind van een zenuw en zal uiteindelijk de structuur van de cel wijzigen. Zulke veranderingen beïnvloeden de manier waarop informatie naar andere delen van de hersens worden doorgestuurd.

Ademhaling

Wens en focus zijn voldoende om de hersens permanent te veranderen, maar spiritueel aangelegde types hebben nog meer manieren ontdekt om hun hersenfuncties te verbeteren. Door de ademhaling te reguleren wordt het mechanisme beïnvloed dat de emoties en de zintuigen aanstuurt. Een rustigere ademhaling heeft een kalmerend effect op lichaam en geest en vermindert bovendien de stofwisseling in verschillende delen van de hersens. Dit is zeer belangrijk omdat onze frontale kwabben neigen naar overactiviteit. Daarbij wordt veel energie verspild die nodig is voor een efficiënte werking van het zenuwsysteem en zo geven we dit deel van de hersens wat rust. Nadenken kost de hersens veel energie, maar langzaam en diep adem halen frist ze weer op.

Rust

Geestelijke oefeningen brengen je brein tot rust, terwijl je alert blijft en je bewust van je omgeving. Door daar repetitieve handelingen en spraak aan toe te voegen, versterk je de bewegings- en coördinatiecentra in je hersens. Denk aan het murmelen van een mantra, of het bidden van de rozenkrans; door het prevelen van de weesgegroetjes en het door de vingers laten gaan van de kralen. Zo wordt door toenemende efficiëntie in je hersens meer hersen- en stofwisselingsenergie geconserveerd. Dit verbetert de vorming en werking van het geheugen.

Een beter mens

Wat is het effect op korte termijn? Neurologen constateerden al na acht weken van 12 minuten dagelijkse meditatieoefening aanwijsbare verbetering van het geheugen bij een man die zich dit als doel gesteld had. Ambities van anderen liepen uiteen van het verkrijgen van gevoelens van langdurige rust en vrede tot meer productiviteit op het werk. Wanneer je gedurende langere tijd intensief mediteert over een specifiek doel, stellen je hersens zich daarop in alsof het reeds een feit was; door de activiteit van de thalamus te verhogen, het deel van de hersens dat ideeën werkelijkheid maakt. Je idee voelt steeds werkelijker en realiseerbaarder en dat is de eerste stap in de motivatie van de andere hersendelen die ervoor zorgen dat je ook werkelijk actie onderneemt om een beter mens te worden; wat dat voor jou ook betekent.

Immuunsysteem

Achter de vier genoemde stappen: de wens of wil, de focus, de gereguleerde lichaamscontrole en de uitoefening, ligt een vijfde proces, een dat essentieel is om je wens of doel ook werkelijk te bereiken. En dat is: verwachting; de neurologische neiging te geloven dat we onze doelen kunnen - en zullen - bereiken. Verwachting is anders dan hoop omdat het je de innerlijke overtuiging geeft dat je doel bereikbaar is, zelfs als dat irrationeel lijkt. Het is een van de onderliggende principes van optimisme en het regelt het neurologisch mechanisme dat bekend staat als het placebo-effect. Als je sterk in iets gelooft – met andere woorden: als je genoeg vertrouwen hebt in jezelf – zal dat zowel je immuunsysteem stimuleren als je motivatie activeren.

Evolutie

Hier is geen sprake van een magisch proces of van kwantum fysica, zoals sommige zelfhulpboeken graag claimen, maar simpelweg van wat miljoenen jaren van evolutie de hersens hebben geleerd: de ambities te realiseren die we onszelf gesteld hebben; of dat nu religieuze, spirituele of kennisdoelen zijn, zoals het verbeteren van het geheugen.