We hebben allemaal rituelen

Voor sommige mensen staan rituelen voor oubolligheid, maar rituelen horen bij de mens. Zo lang als de mens er al is. Zijn het niet de geboorterituelen dan toch zeker de rituelen die horen bij het overlijden of allerlei heuglijke gebeurtenissen tijdens het leven. Zo heeft ieder volk eigen rituelen die door de meerderheid van de mensheid in stand gehouden worden. Naast de collectieve rituelen hebben de meeste mensen ook persoonlijke rituelen. Ze staan er vaak niet eens bij stil, maar ze zijn er absoluut. Hoe zit dat met rituelen en wat voegt het toe?

Wat zijn rituelen?

Rituelen zijn opeenvolgende handelingen die op een bewust, op deze wijze, bepaalde manier voltooid worden. Rituelen worden in bepaalde omstandigheden toegepast en niet eens alleen door de mens. Dieren kennen namelijk ook rituelen. Rituelen bestaan uit onderstaande “handelingen” welke los van elkaar óf in samenhang worden toegepast:

• Woorden uitspreken
• Gebaren maken
• Mimiek uitdrukkingen
• Zingen
• Dansen
• Klanken voortbrengen (variërend van schreeuwen tot fluisteren tot joelen)
• Eten en drinken
• Slachten
• Versieren (op huid of in kleding, sieraden, maskers etc.)
• Verwording aanbrengen

Belang van ritueel

Rituelen kunnen heel belangrijk zijn. Het individu of de groep kan zich er gemakkelijk/comfortabel bij voelen. Echter, het kan ook averechts werken, als een ritueel bijvoorbeeld verbroken wordt. De psyche kan zo met de gedachten op de loop gaan, dat we richting het tegenovergestelde gaan. Denk aan de wandeling voor het slapen gaan. Eerst is het leuk/prettig en dan is het noodzakelijk om te kunnen slapen. Stop je, dan kan de geest zoveel invloed uitoefenen dat je daadwerkelijk moeilijker in slaap kunt komt. Dit terwijl je eerder zonder wandeling ook prima kon slapen.

Maar rituelen kunnen ook heel spiritueel zijn en een van de meest bekende is de wandeling in de volle maan. Het landschap is dan magisch verlicht en de maan heeft iets wat je spiritualiteit de ruimte geeft, zet aan tot “contact maken” en/of een volgende stap richting “verlichting” maken. Menigeen maakt maandelijks een uitgebreide wandeling in de volle maan.

Welke rituelen heb jij?

Dagelijks

Hoewel menigeen bij de eerste gedachten zal denken dat hij/zij geen echte rituelen heeft, heeft bijna iedereen er meer dan één. De meeste mensen komen op gang met bepaalde rituelen. Zaken die in een bepaalde volgorde gedaan moeten worden, om de dag prettig te kunnen beginnen. Waarbij het daadwerkelijk verstorend kan werken als je de dag – om wat voor reden dan ook – anders begint.

Maar het kan ook een bepaald ritueel vanuit het geloof zijn. Bijvoorbeeld dankbaarheid voor de voeding die je tot je kunt nemen en dus een gebed voor de maaltijd. Maar het kan ook het glaasje melk voor het lekker slapen gaan zijn. Het heeft op enig moment iets voor je gedaan en het is een vast ritueel geworden, waarbij je vaak niet eens meer bij stil staat of het nog steeds iets voor je doet.

Herdenken

Maar we hebben ook de collectieve rituelen zoals het vieren van de verjaardag. Het is voor veel mensen een vanzelfsprekendheid dat de verjaardag ieder jaar gevierd moet worden. Of het stilstaan bij geliefde overledenen, dit kan op de sterfdag zijn, maar kan ook op de verjaardag van de overledene zijn. Een bekend ritueel is dan dat je de dag begint met een toast op de overledene.

Natuurlijk ook de officieel erkende feestdagen, waarbij de entourage vaak ook nog eens van generatie op generatie wordt doorgegeven. Kerstmis is misschien wel de meest bekende, waarbij je eenzelfde opzet generatie na generatie terug ziet komen. Voor sommigen speelt het geloof nog een rol, maar voor velen is het een soort rituele samenkomst, waarbij het geloof naar de achtergrond is gedrongen.

Bewust afwijken

Gelukkig kan afwijken ook een ritueel zijn. Je let 5 dagen per week heel goed op je voedings- en leefgewoonten, maar zaterdag en zondag mag het allemaal wel. Een toetje met slagroom, een grote bonbon bij het kopje thee, een gat in de dag slapen of de hele dag met je pyjama aan op de bank spannende series kijken.

Conclusie

Maakt het de mens tot geconditioneerde wezens? In feite wel, maar het is ook moeilijk om in de hedendaagse maatschappij te functioneren zonder allerlei rituelen c.q. enige vorm van geconditioneerdheid. Bepaalde gewoontes maken het mogelijk te doen wat je allemaal op een dag doet … en waar je je – als het goed is – ook prettig bij voelt. Wil je dit alles los laten, dan moet je haast buiten de hectiek van alledag kunnen en willen functioneren. Niet veel mensen hebben deze luxepositie. En als je je er prettig bij voelt, hoe erg zijn al die rituelen die we continu uitvoeren?