Demente ouderen met respect voor hun leeftijd behandelen

Demente ouderen zijn volwassen mensen die een steeds groter gedeelte van hun geheugen kwijt raken. Ze vergeten in de loop van de tijd alles dat ze als kind en volwassenen hebben geleerd en hebben ervaren. Vooral in het eerste gedeelte van het proces beseft een dementerende oudere vaak zelf heel goed dat het met het geheugen bergafwaarts gaat en dat is een heel pijnlijke ervaring. Ook angst voor de toekomst gaat daarmee gepaard. Dat geeft de omgeving echter niet het recht om hen als een kind te behandelen. Dementerende ouderen verdienen het respect dat men ook andere volwassenen geeft. De boosheid van dementerende oudere mensen wordt vaak veroorzaakt door het onbedoeld neerbuigende gedrag en het onbegrip van goed bedoelende verzorgers en mantelzorgers.

Demente ouderen trekken zich vaak terug in het verleden

Voor een demente oudere is het verre verleden nog het beste te onthouden. Vaak verwarren ze wel hun partner of hun kind met hun moeder of vader, maar vinden het prettig om oude foto’s uit hun jeugd te bekijken en oude liedjes te zingen. Zingen is overigens heel goed, want het zingen geeft de mensen een prettiger, opgewekter gevoel.

Zolang mogelijk hobby's laten uitvoeren

Sommige oudere vrouwen kunnen nog heel lang plezier hebben aan handwerken, hoewel het werk dat dan uit hun handen komt er vaak niet meer zo perfect uitziet als vroeger. Dementerende mannen hebben vaak nog plezier aan het werken in de tuin of het verzorgen van dieren. Ook kunnen dementerende ouderen nog lang in de keuken helpen met eten koken. Het hangt er maar vanaf wat ze leuk vinden.

Bekende bezigheden verhogen de levenskwaliteit

Bezigheden waar ze plezier in hebben verhogen de levensvreugde en geven hen het gevoel dat ze nog meetellen. De regelmatigheid van de bekende bezigheden helpt daarnaast vertragend op de dementie. Ouderen die geen activiteiten meer ondernemen zullen al snel inzakken en al hun vroegere gewoontes sneller kwijtraken. Vroegere hobby’s kunnen helpen om passende bezigheden te verzinnen waar de oudere ook plezier aan beleeft.

Verhuizen bij beginnende dementie of liever niet?

Demente ouderen kan men in de beginsituatie het beste zo lang mogelijk in de eigen omgeving laten. Daar voelen zij zich thuis en kunnen vooral de hun vertrouwde gewoontes nagaan. Een verhuizing naar een ander huis of een aanleunwoning is een grote ingreep in de normale gang van zaken, waar de demente oudere zich bij thuis voelt.

Na een verhuizing volgt vaak een snellere achteruitgang

De meeste demente ouderen gaan er na een verhuizing dan ook vaak erg op achteruit. Na verloop van tijd treedt er vaak wel weer een soort stabilisatie op, maar elke verhuizing heeft in die tijd een flinke impact op een demente oudere. Wanneer de oudere compleet dement is en zich helemaal niets meer kan herinneren, is verhuizing naar een zorginstelling echter vaak niet meer uit te stellen.

Dagopvang kan soms heel bedreigend zijn

Probeer u eens in te denken dat u zich niets meer herinnert. U loopt naar buiten en herkent daar niets. U kijkt naar uw partner, die er wel vertrouwt uitziet, maar u kent zijn of haar naam niet meer. Er komt een vreemde vrouw of man die u in een busje werkt en waar u mee naar een plaats gaat die u niet kent, maar waar men u aan een tafel zet en u zegt wat u kunt gaan doen. U ziet daar alleen vreemde gezichten. U doet even braaf mee, maar u wilt eigenlijk weg. Als u opstaat en weg wilt lopen, neemt men u bij de arm en brengt u terug naar de tafel.

Terug naar het vertrouwde

U wordt pas weer rustig als het busje u naar uw oude woonruimte en het enigszins vertrouwde gezicht van uw partner teruggebracht heeft. Na nog een reis met het busje wilt u de volgende keer niet meer instappen. Logisch! U wordt er alleen meer onzeker door. Dagopvang zou eigenlijk moeten beginnen met begeleiding door de partner of mantelzorger, maar die mag niet overal mee naar toe.

Inlevingsvermogen is noodzakelijk bij demente ouderen

Om te begrijpen waarom een dementerende oudere af en toe anders reageert dan een gezonde persoon is een goed inlevingsvermogen noodzakelijk. Het onbekende boezemt altijd angst in. Veel onrustproblemen met demente ouderen komen dan ook voort uit angst voor het onbekende. Angst om de woonruimte te verlaten, zeker als dat zonder de vertrouwde vaste verzorger is. Angst bij het samen op drukke tijden boodschappen doen, vanwege de grote hoeveelheid vreemde mensen en ga zo maar door.

Uitleggen heeft geen zin

Uitleggen heeft echter geen zin, want een dementerende oudere kan zich daar niets bij voorstellen. Waar hij of zij vroeger ook geweest is, het is vaak allemaal wazig of helemaal weg in de herinnering. Leg daarom ook niet meer uit dan nodig is, want dat maakt de dementerende alleen maar nog angstiger. Ga in plaats daarvan met hem of haar mee in de gedachtegang. Dat is niet gemakkelijk, maar voor mensen die dagelijks omgaan met dementerende mensen wel iets gemakkelijker.

Demente ouderen op leeftijd geen “testvragen” stellen

De mensen in de omgeving van een dementerende persoon proberen vaak via het stellen van vragen om hun vader, moeder of familielid nog “bij de tijd” te houden, maar meestal is dat juist de verkeerde tactiek. Zo is een vraag als: "Weet u nog wie dat is?" een moeilijke testvraag die de demente oudere meteen angst aanjaagt. Als een dementerende oudere het antwoord op een vraag niet weet, wordt hij/zij immers juist extra geconfronteerd met het feit dat hij/zij het geheugen kwijt raakt en dat is erg pijnlijk.

Onzekerheid veroorzaakt vaak boosheid

Demente ouderen worden van dergelijke vragen ook heel onzeker, angstig en soms ook ongeduldig en agressief. Wie doorlopend vragen stelt waar de dementerende oudere geen antwoord op weet, krijgt daarom vaak te maken met boosheid. Boosheid van dementerende ouderen is vaak terug te leiden naar angstige onzekerheid. Wie als verpleger of mantelzorger die onzekerheid bij de demente oudere kan vermijden, krijgt dan ook veel minder vaak met de boosheid te maken.

Onrust en medicatie

Het doorlopend stellen van vragen waar de dementerende oudere geen antwoord op geeft, leidt vaak tot grote onrust, waarna er vaak toch maar weer een rustgevend medicijn gegeven wordt. Rustgevende medicatie kan op een bepaald moment helpen om de oudere dementerende rustig te krijgen, maar alle medicijnen hebben nu eenmaal bijwerkingen en het is daarom goed om er toch voorzichtig mee te zijn. Natuurlijk is de medicatie noodzakelijk als het de spuigaten uitloopt.

Agressie kan erg moeilijk te beteugelen zijn

Sommige dementerende ouderen kunnen zo agressief worden dat de partner of de verzorgers er bang van worden en zelfs het risico lopen dat ze klappen oplopen. Dat is natuurlijk nooit goed en kan vaak voorkomen worden met rustgevende medicatie.

Praat nooit in het bijzijn van de demente oudere over zijn problemen

Partners en mantelzorgers van een demente oudere moeten natuurlijk af en toe hun zorgen kunnen uiten, maar dat is geen reden om in hun bijzijn tegen familieleden, vrienden en bekenden te vertellen dat ze een luier om hebben, verschoond moesten worden of andere intieme zaken te vernoemen. Een demente oudere is niet doof en u weet immers niet of en hoeveel de persoon ervan mee krijgt.

Vernederende uitspraken worden vaak toch opgevangen

Het is voor een demente oudere heel vernederend als hij zijn of haar verzorger die dingen hoort vertellen aan anderen die er eigenlijk niets mee te maken hebben. Alleen de arts en de verpleegkundigen zijn daarvoor aangewezen. Voor alle andere mensen moet de waardigheid van de oudere bewaard blijven, voor zover dat mogelijk is.

Een dementerende oudere als een volwassene en met respect behandelen

Demente ouderen worden soms als kinderen behandeld, maar dat past niet bij het leven dat ze geleid hebben en ook niet bij hun leeftijd. Zij horen dan ook met respect behandeld te worden. Bedenk altijd hoe u zelf behandeld zou willen worden in die situatie en pas uw houding daarbij aan. Dan gaat het meestal goed.

Als mantelzorger van een demente oudere kunt u hulp krijgen

Mantelzorgers van demente ouderen hebben vaak het gevoel dat ze er helemaal alleen voor staan, maar het is de kunst om bij de huisarts en de thuiszorg te informeren naar gepaste hulp, want per persoon kunnen er heel andere dementieproblemen zijn. Het is vaak mogelijk om een vaste (en voor de dementerende oudere enigszins vertrouwde) oppas te krijgen voor als u even boodschappen moet doen. Ook is er hulp mogelijk bij het aan- en uitkleden, het douchen en verschonen van de demente persoon. Huishoudelijke hulp is eveneens mogelijk, want vooral als u een demente partner hebt, bent u vaak de hele dag met hem of haar in de weer. Neem die hulp ook aan, want u als mantelzorger mag er immers niet op onderdoor gaan.

Verzorging en behandeling met respect

De verzorging van dementerende oudere mensen is beslist niet gemakkelijk, maar heeft zeker niet alleen donkere en moeilijke kanten. Vaak kan een demente oudere opgevrolijkt worden met alleen maar een knuffel een grapje of een aanraking. Ook ontstaan er soms hilarische situaties, waarbij iedereen in de lach schiet. Niet uitlachen, maar samen gewoon plezier hebben om iets vreemds. Probeer altijd positief in te gaan op negatieve uitspraken. Dat wil wel eens helpen en verlicht de sfeer.

Lees verder

• Oud zijn betekent niet meteen dat men dement is
• Een goed verpleeghuis kunnen uitzoeken voor een familielid
• Mantelzorg mag niet leiden tot een dreigende burn-out
• Mantelzorger zijn voor uw ouders kan ook teveel tijd kosten