Hartritmestoornissen: diagnose en behandeling

Door een storing in de elektrische prikkel van de rechterhartboezem kan er een afwijkende hartslag ontstaan. Onacceptabele hartklepafwijkingen en/of verstoppingen in de kransslagaders kunnen er onder meer toe leiden, dat het hart het bloed niet goed meer kan rondpompen. Als gevolg daarvan worden delen van het lichaam onvoldoende van bloed voorzien. Deswege is het van belang dat het hart zo regelmatig mogelijk klopt. Normaliter is de hartslag gemiddeld 60-70 slagen per minuut. De hartslag is daarbij afhankelijk van leeftijd en/of inspanning.

• Het hartritme
• Symptomen van hartritmestoornissen
• Risicofactoren
• Diagnose
• Behandeling

Het hartritme

Het bloed komt via de hartboezems terecht in de hartkamers en wordt vervolgens weer het hart uitgepompt. Het linkerdeel van het hart vervoert middels de slagaders zuurstofrijk bloed naar het hart zelf, de hersenen, de andere organen en de ledematen. Het rechterdeel van het hart ontvangt via de aders zuurstofarm bloed uit het lichaam en pompt het bloed door naar de longen. Aldaar wordt het bloed voorzien van de broodnodige zuurstof. De hartslag wordt in stand gehouden door een in de sinusknoop van de rechterhartboezem ontstane elektrische prikkel. Van daaruit verspreidt deze prikkel zich over de hartboezems, na eerst te zijn samengetrokken. Daarna vervolgt de prikkel zijn weg via de trioventriculaire knoop over de kamers (ventrikels), die vervolgens ook weer samentrekken. Bij een hartritmestoornis is er een storing ontstaan in genoemde prikkel, waardoor het hart te snel, onregelmatig of te langzaam gaat kloppen. Ook is het mogelijk dat de boezems en de kamers van het hart in een verkeerde volgorde zich samentrekken. Sommige ritmestoornissen zoals het incidenteel een keer extra slaan zijn onschuldig en behoeft geen behandeling.

Symptomen van hartritmestoornissen

Het klachtenpatroon kan bij verschillende mensen met dezelfde ritmestoornissen heel verschillend zijn. Het komt zelfs voor dat sommige mensen ondanks hun ritmestoornis helemaal geen klachten hebben. Bij deze stoornis kunnen de volgende klachten onderscheiden worden:

• een hart dat op hol slaat en hartkloppingen
• het overslaan van een hartslag
• duizeligheid, misselijkheid en overmatig transpireren
• een angstig- of benauwend gevoel

Risicofactoren

Hartritmestoornissen kunnen aangeboren zijn, maar daarnaast kunnen ze door diverse oorzaken ontstaan. Daarbij kunnen onder meer worden onderscheiden:

• een coronaire hartziekte zoals angina pectoris en een hartinfarct: door het dichtslibben van de slagaders
• een lekkende of vernauwde hartklep: soms is het nodig de klep middels een openhartoperatie te vervangen of repareren
• een verstopping in de kransslagaders, waardoor het hart onvoldoende zuurstof krijgt
• bloedarmoede en schildklierafwijkingen
• reuma, overgewicht, een overmatig alcoholgebruik en te weinig lichaamsbeweging
• tricyclische antidepressiva: een middel dat juist tegen ritmestoornissen wordt gebruikt
• middelen die het kaliumgehalte in het bloed verlagen zoals plasmiddelen
• roken, hoge bloeddruk, diabetes mellitus en een hoog cholesterol- en/of homocysteïnegehalte in het bloed
• het ontstaan van bloedstolsels

De vorming van bloedstolsels

Bij sommige ritmestoornissen bijvoorbeeld in geval van boezemfibrilleren bestaat er een grote kans op het ontstaan van bloedstolsels. Deze stolsels worden veroorzaakt doordat het hart nooit volledig leeg wordt gepompt en er continu wat bloed in het hart achterblijft. Dit bloed vormt sneller bloedstolsels. Door deze stolsels kunnen zich TIA's of herseninfarcten ontwikkelen.

Diagnose

In eerste instantie zal de huisarts enige gerichte vragen aan de patiënt stellen omtrent de ernst en de oorzaak van de hartklachten. Vervolgens zal er een lichamelijk onderzoek worden opgestart, waarbij in elk geval de pols wordt gevoeld en naar het hart wordt geluisterd. Vervolgens zal hij of de cardioloog een echocardiogram (ECG) nemen om de plaats van de klachten te bepalen. Een ECG heeft echter als nadeel dat slechts gedurende 10 seconden het hartritme wordt geregistreerd. Daarom vindt registratie veelal plaats met een draagbare eventrecorder. Deze legt de dagelijkse bezigheden gedurende 24 uur vast. Dit kan echter ook geschieden door tijdelijk een kleine monitor in het lichaam van de patiënt te implanteren. Indien nodig wordt de patiënt doorverwezen naar een cardioloog.

Aanvullend onderzoek door de cardioloog

Deze beoordeelt de ECG om inzicht te verkrijgen waar desbetreffende afwijkingen zich voordoen. Daarna volgt een test om te beoordelen hoe het hart en de bloedsomloop zich bij een inspanning gedragen. Deze test bestaat uit het lopen op een lopende band of het fietsen op een hometrainer. Tijdens en na de inspanningstest wordt de bloeddruk regelmatig gemeten. Indien nodig kan middels het elektrofysiologisch onderzoek nog meer informatie worden vergaard. Hierbij worden katheters (slangetjes) met verschillende functies in de lies en/of arm ingebracht. Via deze katheters kunnen prikkels en/of stoffen aan het hart worden toegediend. Daarna wordt bekeken hoe het hart op deze factoren reageert. Al met al kan zo'n onderzoek enkele uren duren.

Behandeling

Om de onderliggende oorzaak van de klachten te achterhalen heeft de cardioloog de keuze uit meerdere mogelijkheden. Hierbij kunnen worden onderscheiden:

• een behandeling met medicijnen: dat is de eerste optie, ondanks de mogelijke bijwerkingen
• een operatie: hierbij wordt via een katheter stroom aangevoerd om de aangedane plek in het hart te verwijderen
• cardioversie: het omzetten van een te snel hartritme in een normaal hartritme met behulp van een defibrillator
• een pacemaker: dit doosje wordt geïmplanteerd om de functie van de sinus- en/of de atrioventriculaire knoop over te nemen
• een inwendige defibrillator (ICD): het toedienen van elektrische schokken bij snelle hartritmes

Specifieke medicijnen bij chronisch boezemfibrilleren

Deze aandoening komt naar verhouding het meest voor bij hartritmestoornissen, vooral bij ouderen. Hierbij wordt niet de oorzaak weggenomen, maar wordt ervoor gezorgd dat de hartkamers een rustig ritme krijgen. In deze kunnen we onderscheiden:

• bètablokkers: zoals metoprolol of bisoprolol. Ze verlagen de hartfrequentie. Bijwerkingen zijn vermoeidheid, duizeligheid en koude handen en voeten.
• een calciumantagonist: zoals verapamil en diltiazem. Ze vertragen de elektrische prikkelgeleiding in het hart en worden gegeven bij het niet goed verdragen van een bètablokker. Bijwerkingen zijn een lage bloeddruk, dikke enkels, maag-darmklachten
• digoxine: soms in combinatie met verapamil. Het zorgt ervoor dat het hart trager slaat, maar ook dat de slagkracht wordt vergroot. Bijwerkingen zijn vermoeidheid, maag- en darmstoornissen en hoofdpijn
• acenocoumarol en fenprocoumon: om het vormen van bloedstolsels tegen te gaan