Gezondheidsproblemen door eikenprocessierupsen

Eikenprocessierupsen veroorzaken in Nederland jaarlijks gezondheidsproblemen als jeuk, huiduitslag, irritatie aan de ogen en de luchtwegen. Dit jaar zijn er al eerder eitjes uitgekomen dan vorig jaar, zodat begin mei de ellende met de brandharen van de rupsen al weer verwacht worden. Behalve mensen ondervinden ook honden en paarden last van de brandharen van de eikenprocessierups.

De eikenprocessierups

• De eikenprocessierups
• Waar in Nederland zijn er problemen?
• Gezondheidsproblemen door brandharen van eikenprocessierups
• Wat kun je doen bij klachten?
• Problemen zoveel mogelijk voorkomen

De eikenprocessierups zorgt in mei en juni voor veel gezondheidsproblemen bij mens en dier. De problemen worden veroorzaakt door de brandharen van de rupsen. Klachten die kunnen optreden zijn ernstige oogklachten, huidproblemen en benauwdheid. Contact met de brandharen kan niet altijd vermeden worden, doordat de haren zich tot wel 100 meter kunnen verspreiden met de wind. Door de hoge temperaturen zijn de eitjes dit jaar al wat eerder uitgekomen, waardoor er verwacht wordt dat de problemen met de brandharen al op 10 mei zullen beginnen.

De eikenprocessierups

Eikenprocessierupsen komen vooral voor op zomereiken, maar ze zoeken ook wel eens voedsel in beuken, berken en Amerikaanse- en moeraseiken. Dit zoeken naar voedsel gebeurt groepsgewijs, vandaar de naam eikenprocessierups. De rups komt voor in april en mei. Volwassen rupsen zijn ongeveer 3 cm groot en ze zijn grijsgrauw van kleur met lichtergekleurde zijden. Een rups die net uit zijn ei komt is oranje van kleur. De eikenprocessierups is de larve van een nachtvlinder, die in augustus eitjes legt in de toppen van eikenbomen. Sluipwespen en sluipvliegen zijn natuurlijke vijanden van de rups. In bosgebieden, waar deze vijanden van de rups leven, is er dan ook een zeker evenwicht aanwezig. Problemen komen vooral voor in steden en dorpen langs lanen en bij erfbeplantingen in een bosrijke omgeving.

Waar in Nederland zijn er problemen?

Sinds 1989 is de eikenprocessierups in Nederland. Eerst kwam de rups voornamelijk voor in Brabant en Limburg, maar het gebied is ondertussen flink groter geworden. Alleen Groningen en Friesland lijken nog rupsvrij te zijn.

Gezondheidsproblemen door brandharen van eikenprocessierups

Brandharen van de eikenprocessierups zijn een verdedigingsmiddel van de rupsen. Zodra een rups zich bedreigd voelt, schiet hij brandharen af. Het is dus zaak om de rupsen niet aan te raken. Helaas kunnen de haren ook door de wind verspreid worden, dus kan het al voldoende zijn om langs nesten van de eikenprocessierups te fietsen of wandelen, om geraakt te worden door de brandharen. Brandharen blijven ongeveer 6 jaar schadelijk, dus ook als er nu geen rupsen meer zijn, kun je toch nog last krijgen als er eerder wel problemen met de rupsen waren.

Gezondheidsproblemen die kunnen optreden zijn;

• Pijnlijke en jeukende huiduitslag, meestal op onbedekte huid, die tot ontstekingen kan leiden.
• Oogproblemen, waarbij jeuk, zwelling en roodheid kan optreden bij het oogbindvlies en/of hoornvlies die tot ontstekingen kunnen leiden.
• Het slijmvlies van de luchtwegen kan geïrriteerd of ontstoken raken, waardoor klachten optreden alsof men flink verkouden is en er slikklachten en soms zelfs kortademigheid kan optreden.
• Verder kunnen er klachten optreden als braken, koorts, duizeligheid en zich compleet niet goed voelen.

Astmapatiënten kunnen extra last krijgen van het contact met de brandharen en bij nieuw contact of langdurige blootstelling aan de brandharen kunnen de klachten sterker worden dan voorheen.

Wat kun je doen bij klachten?

Als je in contact bent gekomen met de brandharen van eikenprocessierupsen, kun je de huid eerst met plakband strippen, om zoveel mogelijk de brandharen te verwijderen. Spoel vervolgens de huid en/of ogen goed af met lauw water. Trek gedragen kleding uit en was deze op 60 graden Celsius. Als je erg last hebt van jeuk kun je een crème gebruiken met aloë vera of calendula. Bij langdurige oogklachten, die niet overgaan is een bezoek aan de huisarts aan te raden, ook bij ernstige huidontstekingen kan een bezoek aan de huisarts verstandig zijn.

Problemen zoveel mogelijk voorkomen

• Bedek zoveel mogelijk de huid, als bij u in de buurt een plaag is met de eikenprocessierups. De brandharen kunnen zich wel tot 100 meter ver verspreiden.
• Ga niet op de grond zitten.
• Hang geen was buiten en houdt ramen zoveel mogelijk gesloten.
• Probeer gebieden waar de eikenprocessierups aanwezig is, zoveel mogelijk te mijden.