Vlooienbeet bij mensen: herkennen, symptomen en behandeling

Een vlooienbeet bij mensen kun je herkennen aan de symptomen van een klein bultje met centraal en bloedkleurig puntje en jeuk en pijn. Vlooien zijn parasitaire insecten die over de hele wereld voorkomen. Vlooien voeden zich met het bloed van mensen en dieren. De vlooienbeet is typisch een rood vlekje met centraal een klein bloedkleurig puntje. Een vlooienbeet kan veel jeuk geven vanwege de sterk antigene werking van vlooienspeeksel. Het is van belang om de drang te weerstaan om te krabben. Krabben geeft alleen maar meer ellende. Behandeling van een vlooienbeet is niet nodig. De jeukende plekken verdwijnen vanzelf. Hevige jeuk kan desgewenst bestreden worden met orale antihistaminica (een antihistaminicum onderdrukt allergische reacties) of een zalf. Vraag je huisarts om advies. Je kunt bij een vlooienbeet ook azijn, calamine lotion en tea tree olie toepassen. Vlooienbeten bij mensen zijn in principe niet gevaarlijk, tenzij er sprake is van een allergie voor de vlo.

• Vlooien
• Soorten vlooien
• Waar houden vlooien zich op?
• Vlooien voeden zich met bloed
• Vlooienbeet
• Vlooien zijn gemakkelijk te herkennen!
• Ziekten door vlooien
• Klachten en symptomen van een vlooienbeet bij mensen
• Vergelijkbare ziektebeelden
• Weetjes over de vlo
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling vlooienbeten
• Vlooien bestrijden
• Niet krabben
• Medicatie
• Secundaire infectie behandelen
• Complicaties
• Allergische reactie
• Geïnfecteerde vlooienbeet
• Ziekten
• Prognose
• Preventie

Vlooien

Soorten vlooien

Vlooien (Siphonaptera) zijn parasitaire insecten die over de hele wereld voorkomen. Er zijn enkele duizenden soorten vlooien beschreven. In Nederland komt de kattenvlo (Ctenocephalides felis) het meest voor, gevolgd door de hondenvlo (Ctenocephalides canis). De mensenvlo (Pulex irritans) komt hier nauwelijks meer voor, maar in sommige delen van de wereld is het een veel voorkomende plaaggeest. Deze vleugelloze insecten variëren in grootte van 1,5 tot 5 mm en hun kleur varieert van bleekbruin tot zwart.

Waar houden vlooien zich op?

Een vrouwtjesvlo kan nadat zij zich volgezogen hebben met bloed, wel honderd eitjes per dag in de vacht van haar gastheer leggen, bijvoorbeeld een kat, waarna deze vrij makkelijk van de vacht rollen. De eitjes zijn meestal te vinden op plaatsen waar je kat of hond veel vertoeft. Vlooieneitjes komen na twee weken uit en de kleine vlooienlarven verbergen zoeken direct een warme, beschutte plaats in huis om zich te verbergen, zoals tussen kieren of plinten, onder drempels, onder kleden of in het tapijt. Vlooien(larven) houden niet van licht en zullen daarom donkere, vochtige plekjes opzoeken. Ze nestelen zich doorgaans in of onder kleden of tapijten, waar ze zich voeden op organisch materiaal, dat wil zeggen op resten van insecten, vliegenpoep, huidschilfers van mens en dier, enz. Na ongeveer één tot twee weken verandert de larve in een cocon en twee weken later komt de jonge vlo uit de cocon tevoorschijn. De vlo is een behendige plaaggeest die door warmte, trillingen en het kooldioxidegehalte in de lucht kan signaleren of er een gastheer in de buurt is, waarna hij deze kan bespringen om zich te voeden met bloed. Daarmee is de cirkel rond.

Vlooien voeden zich met bloed

Vlooien voeden zich met het bloed van mensen en dieren, zoals honden en katten. Vlooien kunnen de verwekkers van verschillende infectueuze aandoeningen overbrengen, waarvan de bekendste Yersinia pestis (de verwekker van de pest) is. In Nederland komt deze ernstige ziekte zeer zelden voor. Vooral kinderen lopen (door inslikken) de kans om via een vlo een lintwormbesmetting op te lopen.

Vlooienbeet

Mensen kunnen door vlooien worden gebeten. Een vlo zet zich schrap met zijn poten, hij plaatst zijn kop tegen je huiden werkt vervolgens behendig zijn steeksnuit naar binnen. Daarbij brengt hij wat speeksel in met stoffen die de bloedstolling tegengaan. Dat is nodig om een verstopte zuigsnuit te voorkomen. Vlooienspeeksel kan een reactie van het afweersysteem opwekken en dientengevolge een jeukende, papuleuze vluchtige huiduitslag veroorzaken, ook wel rash genoemd, met krabeffecten. De ene persoon is er gevoeliger voor dan een ander, maar bij zeer veel mensen jeukt een vlooienbeet intens.

Ziekten door vlooien

Wist je dat vlooienbeten ziekten kunnen overbrengen? Als verspreiders van de zogeheten 'builenpest' hebben mensenvlooien (die ook op ratten leven) miljoenen slachtoffers gemaakt in de middeleeuwen. Gelukkig hoeven we tegenwoordig niet meer bang te zijn voor mensenvlooien en voor de pest al helemaal niet.

Klachten en symptomen van een vlooienbeet bij mensen

Een vlooienbeet kun je gemakkelijk herkennen aan de symptomen. De beet van een vlo heeft bepaalde kenmerken:

• een rood papeltje of bultje op de plek van de beet
• centraal een bloedkleurig puntje (een hemorragische puntje);
• veel jeuk
• krabeffecten
• pijn

Kortom, deze drie symptomen kenmerken een vlooienbeet:

1. Reactie op de beet: De meeste mensen ervaren initiële symptomen zoals jeuk, roodheid en zwelling rond de beet.
2. Jeuk en ongemak: Jeuk is meestal het meest voorkomende en vervelende symptoom na een vlooienbeet. Het varieert in intensiteit.
3. Roodheid en zwelling: Rond de beet kan er tijdelijke roodheid en zwelling optreden.

Sommige mensen kunnen een overgevoeligheidsreactie krijgen op het speeksel van de vlooien, als gevolg waarvan ze niet alleen jeukende bultjes krijgen maar ook een rode uitslag over de rest van het lichaam.

Vlooienbeten komen nagenoeg alleen voor op bedekte gebieden. Een vlooienbeet kan strophulus uitlokken, een acute uitbarsting van sterk jeukende bultjes.

Vergelijkbare ziektebeelden

Vergelijkbare ziektebeelden of huidziekten zijn onder meer:

• Muggenbeten;
  Lichen planus op de benen / Bron: James Heilman, MD, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
• Beten van bedwantsen (wandluizen)
• Strophulus (allergische huiduitslag die bestaat uit lichtrode, jeukende knobbeltjes);
• Scabiës (schurft);
• Lichen planus (een ontstekingsreactie van de huid en de slijmvliezen, wat gaat gepaard met een jeukende uitslag op de huid of in de mond).

Onderzoek en diagnose

Een vlooienplaag kan heel duidelijk zijn. Draag als je thuis bent een tijdje witte sokken en als je een aantal kleine zwarte puntjes op je sokken aantreft, dan kan dit een teken zijn van een vlooienbesmetting. Het is ook mogelijk om vlooien te vangen. De glans die ontstaat door water te mengen met olie trekt vlooien aan. De lastpakken zullen in een bord met water verdrinken. Deze maatregel is alleen effectief voor volwassen vlooien en kan een plaag niet stoppen. Plaats bij voorkeur meerdere van deze (witte) borden gevuld met water en een beetje olie op de grond.

Kam elke maand door de vacht van je huisdieren met een zogenaamde vlooienkam en zoek naar zwarte en witte stipjes, dit geeft een mogelijke vlooieninfectie aan.

Behandeling vlooienbeten

Suggesties om vlooienbeten te behandelen zijn onder andere:

Vlooien bestrijden

Verwijder de oorzaak door alle vlooien te verwijderen van alle (huis)dieren en alle larven en eieren te elimineren. Dat wil zeggen dat zowel alle huisdieren als het huis zelf behandeld moet worden. Men vindt hier verschillende producten voor in de dierenspeciaalzaak. Wanneer men er niet in slaagt om zelf alle vlooien te bestrijden, dan kan de hulp van een bestrijdingsdienst worden ingeroepen.

Niet krabben

Weersta de drang om te krabben. Het vermijden van krabben aan de vlooienbeet kan helpen om complicaties te voorkomen.

Medicatie

De jeukende plekken verdwijnen vanzelf. Een huidreactie kan eventueel symptomatisch behandeld worden. Lokaal kan kortdurend een mild corticosteroïd gesmeerd worden, eventueel in combinatie met orale antihistaminica. Dit ter verlichting van (ernstige) jeukklachten.

Secundaire infectie behandelen

Een eventuele secundaire infectie zal met goede wondverzorging behandeld moeten worden. Zo nodig kan lokaal een antibioticum bevattende zalf worden gebruikt.

Raadpleeg de huisarts als de symptomen verergeren of als een secundaire infectie ontstaat, waarbij pus verschijnt.

Complicaties

Er zijn twee primaire complicaties van een vlooienbeet. Dit zijn allergische reacties en secundaire infecties.

Allergische reactie

Als je gebeten vent door vlooien en je krijgt last van de volgende symptomen, dan dien je onmiddellijk medische hulp in te roepen:

• moeite met ademhalen
• misselijkheid
• zwelling van de lippen of het gezicht (angio-oedeem)

Geïnfecteerde vlooienbeet

Een vlooienbeet kan ook geïnfecteerd raken. Als je last krijgt van gezwollen klieren, extreme pijn rond de beet of overmatige roodheid, dan doe je er verstandig aan een arts te raadplegen.

Ziekten

In zeldzame gevallen dragen vlooien ziekten met zich mee die kunnen worden overgedragen door middel van beten, zoals de

• krattenkrabziekte
• de pest (de laatste gevallen van pest in Nederland waren aan het begin van de 20e eeuw).
• tungiasis (een parasitaire huidziekte, vaak aan de voeten)
• tyfus (een besmettelijke bacteriële infectie)

Prognose

Over het algemeen is de prognose voor een vlooienbeet gunstig en zullen de symptomen meestal vanzelf verbeteren zonder verdere problemen of complicaties.

Preventie

Hier zijn enkele suggesties en tips om vlooienbeten te voorkomen:

• Houd je huisdier vlooienvrij: Gebruik vlooienbandjes, druppels of pillen die je huisdier beschermen tegen vlooien. Behandel je huisdier regelmatig, zelfs als ze niet vaak buiten komen, om vlooien te voorkomen.
• Maak je huis grondig schoon: Stofzuig regelmatig, vooral in de buurt van huisdierenmanden, vloerkieren, tapijten en onder meubels. Dit helpt om vlooieneitjes, larven en poppen te verwijderen voordat ze volwassen vlooien worden.
• Reinig dierenmanden en beddengoed: Was de manden en dekens van je huisdieren regelmatig op hoge temperatuur om eventuele vlooien of eitjes te doden.
• Gebruik een vlooienbehandeling voor je huis: Overweeg het gebruik van vlooiensprays of omgevingssprays voor vlooien om ervoor te zorgen dat je huis vrij blijft van vlooien, vooral in moeilijk bereikbare plaatsen zoals kieren en spleten.
• Behandel vlooien in de tuin: Als je huisdieren buiten komen, houd de tuin netjes en verwijder hoge grasvlakken of struiken waar vlooien zich kunnen nestelen.
• Voorkom contact met wilde dieren: Probeer te voorkomen dat je huisdier in contact komt met wilde dieren zoals egels, omdat zij vaak vlooien bij zich dragen.

Lees verder

• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling
• Huiduitslag met rode vlekken, puntjes en bultjes op de huid
• Zwarte beestjes in huis: Graanklander, kevers in de keuken
• Bedwantsen: symptomen, bestrijden & behandelen beet bedwants
• Vlooien bestrijden in huis: met welke producten doe je dat?