Huiduitslag met rode vlekken, puntjes en bultjes op de huid

Huiduitslag of rode plekken op de huid bij baby, kind, volwassene, kan vele oorzaken hebben. Roodheid van de huid —één rode plek of meerdere rode plekken of vlekken op het lichaam, op één plaats of verspreid over het lichaam— ontstaan als gevolg van vaatverwijding, wordt erytheem genoemd. Het kan diverse oorzaken hebben: een onschuldig symptoom dat snel is verdwenen en soms is er sprake van een ernstige infectieziekte die directe behandeling behoeft. Roodheid van de huid gaat vaak gepaard met bijkomende symptomen als koorts, pijn en jeuk. De behandeling van huiduitslag is afhankelijk van de oorzaak. Soms gaat het vanzelf over, maar vaak is behandeling nodig met medicijnen in de vorm van een zalf, crème of gel die je lokaal aanbrengt, of in de vorm van pillen die je slikt en vaak geschikt is voor systemische aandoeningen.

• Huiduitslag bij baby, kind of volwassene
• Oorzaken
• Gegeneraliseerde roodheid of rode vlekken op de huid
• Infectie
• Rode hond
• Vijfde ziekte
• Zesde ziekte
• Waterpokken
• Pityriasis rosea
• Roodvonk
• Allergische reactie
• Urticaria (netelroos, galbulten)
• Zeldzame aandoeningen
• Lupus erythematodes
• Erythema multiforme
• Secundaire syfilis
• Gelokaliseerde roodheid of rode vlekken
• Infectie
• Bacterieel: erysipelas (wondroos)
• Bacterieel: erythema chronicum migrans (ziekte van Lyme)
• Schimmel: dermatomycose
• Schimmel: intertrigo (smetplekken)
• Luieruitslag
• Allergische reactie
• Urticaria (netelroos, galbulten)
• Contacteczeem
• Zonneallergie
• Diverse aandoeningen met lokale roodheid (en jeuk)
• Zenuwvlekken/blozen
• Opvliegers (flushes)

Huiduitslag bij baby, kind of volwassene

Bij mensen van alle leeftijden kan 'roodheid van de huid' optreden. Eén rode plek of meerdere rode plekken of vlekken op het lichaam, op één plaats of verspreid over het lichaam - ontstaan als gevolg van vaatverwijding, wordt erytheem genoemd. Het kan diverse oorzaken hebben; soms is het een onschuldig symptoom dat in een mum van tijd is verdwenen en soms is er sprake van een ernstige infectieziekte die directe behandeling behoeft. Roodheid van de huid gaat vaak gepaard met bijkomende symptomen en klachten als jeuk, pijn en koorts.

Oorzaken

Er zijn verschillende mogelijke oorzaken van roodheid zonder andere kenmerkende huidverschijnselen, zoals schilfering, blaasjes en noduli, dat zijn kleine bultjes onder de huid op plaatsen van druk. Ook gaat het niet om petechieën, dat zijn kleine, onderhuidse bloedingen, of hematomen, dat zijn zwellingen die uitgestort bloed bevatten. Ook bespreken we niet de verschillende soorten eczemen, die voor roodhuid van de huid zorgen.

Lokale en gegeneraliseerde roodheid
Er wordt een onderverdeling gemaakt tussen gelokaliseerde roodheid, dat wil zeggen plaatselijk of van beperkte omvang en gegeneraliseerde roodheid, dat wil zeggen. over het hele lichaam verspreid.

Gegeneraliseerde roodheid of rode vlekken op de huid

Bij gegeneraliseerde roodheid maken we een onderverdeling in de volgende oorzaken:

• Infectie;
• Allergische reactie;
• Zeldzame aandoeningen.

Infectie

Er zijn virale en bacteriële veroorzakers van een infectie die gegeneraliseerde roodheid tot gevolg hebben. Viraal: rode hond; vijfde ziekte; zesde ziekte; waterpokken; pityriasis rosea. Bacterieel: roodvonk.

Rode hond

Rode hond is een besmettelijke vlekjesziekte die wordt veroorzaakt door het rubellavirus, die wordt verspreid via de lucht - door praten, hoesten of niezen - of door nauw contact. Een persoon kan een ander besmetten vanaf 1 week voor de huiduitslag begint, tot 1 tot 2 weken nadat de uitslag is verdwenen. De ziekte is minder besmettelijk dan mazelen. Na een infectie met het virus hebben mensen immuniteit opgebouwd voor de rest van hun leven. Bij kinderen en volwassenen verloopt rodehond meestal mild en kan het zelfs onopgemerkt blijven.

Bij rode hond ontstaan er fijnvlekkige, roze-rode huiduitslag, die begint in het gezicht en zich daarna snel uitbreidt naar bovenlijf, armen en benen. De overige symptomen rode hond kunnen bestaan onder andere bestaan uit lichte koorts; hoofdpijn; verkoudheidsverschijnselen; ontstoken, rode ogen; opgezette lymfeklieren achter het oor en in de nek.

Vijfde ziekte

Vijfde ziekte (erythema infectiosum) is een veelvoorkomende milde vlekjesziekte. Deze ziekte komt vooral voor bij kinderen in de leeftijd van 5 tot 14 jaar, doch volwassenen kunnen het ook krijgen. De vijfde ziekte wordt veroorzaakt door het humane parvovirus B19. De ziekte wordt verspreid via respiratoire druppels of contact met respiratoire secreties. De ziekte is niet erg besmettelijk.

Het eerste teken van de ziekte is meestal vuurrode wangen, die er uitzien alsof het kind onlangs aan beide zijden van het gezicht is geslagen. Daarna verspreiden de rode vlekjes zich over het lichaam en dit kan gepaard gaan met jeuk. Normaal gesproken verdwijnt de uitslag binnen een week. De vijfde ziekte wordt ook wel geassocieerd met koorts in 15% -30% van de gevallen. Een infectie bij volwassenen kan tot gewrichtsklachten leiden. Besmetting tijdens de zwangerschap kan leiden tot een spontane abortus gedurende het eerste trimester van de zwangerschap. In het derde trimester kan een
Hydrops foetalis - foetus met algehele vochtophoping - het gevolg zijn.

De meerderheid van de volwassenen lijken antistoffen tegen het parvovirus B19 in hun lichaam te hebben. Dit geeft aan dat de meeste mensen in hun leven zijn blootgesteld aan het virus en het suggereert tevens dat veel besmettingen met het virus onopgemerkt verlopen.

Zesde ziekte

Zesde ziekte (exanthema subitum of roseola infantum) is een milde vlekjesziekte en wordt veroorzaakt door twee veel voorkomende herpesvirussen (HHV-6 en HHV-7). De ziekte komt vaak voor bij kinderen van 3 maanden tot 4 jaar, en komt het meest voor in de leeftijd van 6 maanden tot 1 jaar. Zesde ziekte komt het hele jaar door. De tijd tussen besmetting en het begin van de symptomen (de incubatietijd) bedraagt 5 tot 15 dagen.

De zesde ziekte begint met een plotselinge opkomende hoge koorts, die drie tot vijf dagen duurt, maar soms ook langer. De koorts eindigt net zo plotseling als ze begonnen is. Binnen 12-24 uur nadat er koorts uitbrak, verschijnt er huiduitslag. Deze begint op de romp en breidt zich uit naar de armen en nek. Het zijn kleine, lichtrode vlekjes. die niet jeuken. De plekjes verdwijnen meestal binnen één of twee dagen. Bijkomende symptomen zijn prikkelbaarheid, zere keel, oorpijn, gezwollen klieren in hals en nek, loopneus, en eventueel milde diarree.

Waterpokken

Waterpokken of varicella, is een zeer besmettelijke virusinfectie die wordt veroorzaakt door het varicella-zoster-virus. Het komt het meest voor bij kinderen tussen 5-10 jaar. Een kind of volwassene met waterpokken kan honderden jeukende, met vocht gevulde blaasjes ontwikkelen die barsten en korsten vormen. De ziekte is ten einde als de korstjes afgevallen zijn. Bijkomende klachten en symptomen zijn: lichte koorts, keelpijn en een griepachtig beeld.

Pityriasis rosea

Er wordt algemeen aangenomen dat pityriasis rosea wordt veroorzaakt door een virus. Het komt meestal voor in de herfst en in de lente. Hoewel pityriasis rosea op hetzelfde moment bij meer dan één persoon in een huishouden kan optreden, lijkt het niet zeer besmettelijk te zijn.

Het is een onschuldige huidaandoening, die binnen enkele weken vanzelf weer overgaat. Verspreid over het lichaam, vooral op de romp, ontstaan rozerode schilferende plekjes, die hevig kunnen jeuken. Vaak ontstaat er eerst een 2-5 cm grote plek met een roze schilferende rand en een huidkleurig centrum, die de voorbode vormt van de rest. Deze eerste plek wordt ook wel 'herald patch' genoemd. Eén tot 2 weken later verschijnen ontstaat overal op het lichaam een uitslag. De meeste personen zijn binnen 5-6 weken geheel klachtenvrij, doch een hoogst enkele keer duurt het wat langer (3-5 maanden).

Vooral jonge mensen tussen de 10 en 35 jaar, met een piek rond 23 jaar, worden er door getroffen. Vrouwen iets vaker dan mannen.

Roodvonk

Roodvonk is een besmettelijke vlekjesziekte die wordt veroorzaakt door een infectie met de bacterie Streptococcus groep A, dat zijn dezelfde bacteriën die keelontsteking veroorzaken. Roodvonk was ooit een zeer ernstige kinderziekte, maar is nu goed te behandelen met antibiotica. Het wordt veroorzaakt door de streptokokken bacterie, die een toxine afgeeft hetgeen leidt tot de kenmerkende rode uitslag: kleine, felrode vlekjes. De huid met de vlekjes ziet eruit als rood kippenvel en voelt aan als schuurpapier. Ook ontstaat de kenmerkende aardbeientong of frambozentong: de tong wordt eerst wit en na een drietal dagen rood, dik en bobbelig. De uitslag duurt meestal drie dagen, waarna de huid begint te vervellen. De ziekte begint in veel gevallen met koorts, keelpijn en hoofdpijn en kan gepaard gaan met koude rillingen, braken, buikpijn en algehele malaise.

Allergische reactie

Urticaria (netelroos, galbulten)

Urticaria (netelroos, galbulten) is een veelvoorkomende en meestal slechts tijdelijk actieve huidaandoening die niet besmettelijk is. Urticaria kunnen zowel generaliserend als lokaal voorkomen. Het blijkt dat ongeveer 20% van de Nederlandse bevolking ooit in het leven een episode met urticaria zal doormaken. Galbulten manifesteert zich vaak als rode vlekken die daarna overgaan in verheven of verdikte, bleke plekken. Deze vaak jeukende kleine of grote bultjes kunnen overal op de huid kunnen voorkomen. Ze kunnen grillig samensmelten tot grote plakkaten, vaak met een witte ring eromheen. Ze ontwikkelen zich zeer snel - binnen 30 minuten - en trekken vervolgens binnen 12-24 uur weer weg. Vooral 's avonds hebben de meeste mensen klachten van urticaria die dan tegen de ochtend weer verdwijnen. Ze zijn meestal een allergische reactie op voedsel of medicijnen.

Netelroos is vrijwel altijd allergisch van aard. In 75% van de gevallen wordt nooit een oorzaak gevonden. De overige 25% kan in de volgende categorieën worden ingedeeld:

• Geneesmiddelen: antibiotica, pijnstillers (aspirine), overige;
• Infecties: bacteriën, gisten (Candida), virussen (hepatitis B, Pfeiffer), parasieten;
• Fysische prikkels: lichamelijke inspanning, druk op de huid, koude, warmte, zonlicht;
• Voeding: vooral voedingsmiddelen die berucht zijn als allergieveroorzaker zoals vis, garnalen, ei enz.;
• Insectenbeten: muggen, vlooien, enz.;
• Interne ziekten: auto-immuunziekten (lupus erythematosus, rheumatoide arthritis), ziekte van Hodgkin (met symptomen als vergrote lymfeklieren, koorts en vermoeidheid);
• Contactallergie op de huid.

Zeldzame aandoeningen

Lupus erythematodes

Lupus erythematosus is een systeemziekte die alle organen aantast en die zich uit in onder andere huidaandoeningen. Het is een auto-immuunziekte, waarbij de natuurlijke afweer zich richt tegen de eigen lichaamscellen. Het klinisch beeld is zeer divers, waardoor het stellen van een diagnose moeilijk is.

Er zijn verschillende vormen van lupus erythematodes. Bij Systemische Lupus Erythematodes (SLE) bestaat er kans op nierschade en raakt bindweefsel ontstoken. Te dientengevolge ontstaat schade aan de huid, gewrichten en inwendige organen, zoals nieren, hart en longen. De meest voorkomende symptomen van SLE zijn:

• ontstoken, gezwollen en pijnlijke gewrichten;
• vlindervormige huiduitslag in het gezicht;
• toegenomen gevoeligheid voor zonlicht;
• vermoeidheid;
• koorts;
• lichte depressiviteit.

Erythema multiforme

Erythema multiforme (EM) is een acute dermatitis (huidaandoening), waarvan de oorzaak niet altijd duidelijk is. Vaak hangt het samen met een (virus) infectie of medicijngebruik. Het gaat gepaard met rode vlekken en/of blaren op de huid. EM kan vele vormen aannemen. In de dermatologie worden drie groepen van EM onderscheiden.

Erythema multiforme minor
Hierbij ontstaan rode tot paarse vlekken, vooral aan de armen en benen en op de romp. Soms is er sprake van zogeheten 'schietschijf-plekken', dat zijn vlekken uit enkele concentrische ringen opgebouwd, vaak met een blaasje in het midden. Er manifesteren zich dikwijls rode vlekken en blaasjes op het mondslijmvlies.

Erythema multiforme major
Hierbij zijn er behalve huidafwijkingen ook uitgebreide erosies aan de slijmvliezen in de mond, ogen, vagina en anus. Een ziekenhuisopname is bij deze variant geboden.

Toxische epidermale necrolyse (TEN)
Hierbij laten grote delen van de huid los. Meestal is deze variant een reactie op een geneesmiddel. Verpleging op een intensieve zorg afdeling van het ziekenhuis is geboden.

Secundaire syfilis

Tijdens de secundaire fase van de geslachtsziekte syfilis, krijgt 60-90% van de onbehandelde personen huiduitslag. Het betreft een symmetrische niet-jeukende, besmettelijke roodbruine uitslag over het hele lichaam, voorkeursplaatsen zijn de handpalmen, voetzolen en hals.

Gelokaliseerde roodheid of rode vlekken

Bij gelokaliseerde roodheid maken we een onderverdeling in de volgende oorzaken:

• Infectie;
• Allergische reactie;
• Diverse aandoeningen met lokale roodheid.

Infectie

Bacterieel: erysipelas (wondroos)

Wondroos is een infectie van de huid en het onderhuids bindweefsel. Het wordt in bijna alle gevallen veroorzaakt door de streptokokken groep A bacterie. Wondroos kan over het hele lichaam ontstaan, doch het treedt het meest op aan de benen, armen en het gezicht. De aangedane huid is fel rood, gezwollen en warm. Bovendien is het scherp afgegrensd van de niet-aangedane huid. Bijkomende klachten zijn vaak koorts en rillingen.

Bacterieel: erythema chronicum migrans (ziekte van Lyme)

Ziekte van Lyme is een ontstekingsziekte die wordt verspreid via een tekenbeet. Ziekte van Lyme wordt veroorzaakt door de bacterie Borrelia burgdorferi (B. burgdorferi). Sommige teken dragen deze bacterie bij zich. Zeer kenmerkend voor de ziekte van Lyme is de ontwikkeling van een ovale of ringvormige uitslag rond de plek van de tekenbeet, die allengs groter wordt rond een denkbeeldig centrum. Dit wordt erythema migrans genoemd. Ongeveer 50% van de patiënten die de ziekte van Lyme hebben, ontwikkelen een dergelijke huiduitslag. De ziekte van Lyme kan gepaard gaan met moeheid, rillingen, koorts, hoofdpijn, gezwollen lymfeklieren, spierpijn en gewrichtspijn;

Schimmel: dermatomycose

Dermatomycosen zijn infecties van de huid, haren of nagels door schimmels (dermatofyten) of gisten, ofwel huidschimmelinfecties. Deze infecties zijn vaak mild en beperken zich tot de oppervlakkige lagen van de huid en het veroorzaakt behalve erytheem (roodheid van de huid) dikwijls jeukende schilferende plekken. Het lijkt vaak heel erg op eczeem en soms is er sprake van een combinatie van beide.

Schimmel: intertrigo (smetplekken)

Intertrigo of smetplekken is de algemene term voor roodheid in de lichaamsplooien van de huid waar het warm en vochtig is. Hierbij kan gedacht aan de liezen, de oksels en de huid onder de borsten. De aangedane plek is felrood, scherp begrensd, vochtig met schilferende randen. Een bijkomende schimmelinfectie met Candida albicans kan de aandoening verergeren en onderhouden. Intertrigo kan bevorderd worden door overgewicht, transpiratie, wrijving en incontinentie voor urine. Door deze factoren raakt de huid beschadigd en gevoelig voor infectie met bacteriën en schimmels. Het probleem komt vooral voor bij mensen met overgewicht. Ook mensen met suikerziekte en patiënten die langdurig bedlegerig zijn, kunnen erdoor getroffen worden. Ook bij baby’s komt intertrigo regelmatig voor. Bij hen wordt dit probleem luiereczeem of luieruitslag genoemd (zie onder).

Luieruitslag

Luieruitslag - roodheid van de huid, droog en licht schilferend - is het gevolg van het inwerken van urine en feces (poep) op de huid. Het gevaar bestaat van een schimmelinfectie.

Allergische reactie

Urticaria (netelroos, galbulten)

Urticaria kunnen zowel generaliserend als lokaal voorkomen (zie boven).

Contacteczeem

Allergisch contacteczeem is een type eczeem dat wordt veroorzaakt door een allergische reactie van de huid. Het kan optreden als de huid in aanraking is gekomen met bepaalde stoffen waarvoor men allergisch is. Deze reactie kan variëren van licht tot hevig en het begint vaak als lokale of plaatselijke roodheid die ontstaat binnen 24-48 uur nadat de huid in aanraking is gekomen met het middel. Een veelvoorkomende oorzaak is nikkel; men spreekt dan van 'nikkelallergie'.

Zonneallergie

Zonneallergie komt door overgevoeligheid van de huid voor zonlicht en komt vaak in het begin van de zomer voor. Mogelijke symptomen na enige uren zonlicht zijn onder andere: hevig of licht jeukende huidblaasjes en -bultjes, daarna: droge schilferende huid met jeuk.

Diverse aandoeningen met lokale roodheid (en jeuk)

Zenuwvlekken/blozen

Een diffuse of vlekkerige roodheid die ontstaat in het gelaat en/of de hals als reactie op emoties, stress en spanning. Het komt vooral bij jonge mensen voor.

Opvliegers (flushes)

Opvliegers zijn plotseling opkomende golven van warmtesensaties in het bovenste gedeelte van het lichaam, dat 30 seconden tot een paar minuten kan duren en zich uit in acuut ontstane roodheid en transpireren. Het komt bij vrouwen in de overgang voor.

Lees verder

• Kinderziekten met vlekjes op de huid, blaasjes, huiduitslag
• Zesde ziekte: symptomen & besmettelijk kind en volwassenen
• Vijfde ziekte: symptomen & besmettelijk kind en volwassene
• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling
• Huiduitslag: oorzaken en behandeling van uitslag op de huid