Geschiedenis van kuren

Dat de Romeinen de grondleggers zijn geweest van onze moderne samenleving is een gegeven, het waren de Romeinen die de “Thermen” creëerden.

Maar vinden we de echte oorsprong van het baden niet nog wat verder terug in de geschiedenis?

Natuurlijk bouwden de Romeinen badhuizen en kuuroorden groter dan ooit tevoren, maar de behandelingen die werden toegepast zijn al veel ouder en stammen uit eerdere periodes. Het Midden-Oosten legde de basis voor de populaire modderbaden, met de mineraalrijke modder uit de Dode Zee. Deze behandelingen worden al eeuwen lang toegepast. Het zelfde geldt voor het Oude Egypte waar de modder uit de Nijl Delta ook werd gebruikt voor verschillende aandoeningen.

Afgaande op de eerste documentatiebronnen die over de badcultuur bestaan zou het Oude Egypte wel eens dé geboorteplaats van onze huidige ‘wellness’cultuur kunnen zijn. Het was immers Cleopatra die genoot van een bad van ezelinnenmelk. Cleopatra nam de melkbaden, omdat dit haar legendarische schoonheid bevorderde en de baden haar rust en ontspanning brachten.

Bad

Tijdens de Romeinse invasie van Europa maakte men kennis met het ‘bad’ fenomeen. Als voorbeeld Keizer Caracalla. Hij geloofde dat door het baden in de warmwaterbronnen van Baden-Baden in Duitsland zijn arthritis werd genezen. Als reactie hierop liet hij de wereld beroemde Thermen Caracalla net buiten Rome aan de befaamde Via Appia verrijzen. Een bad- en ontspanningscomplex op een oppervlakte van meer dan 11 hectare. Per shift konden zo’n 1.600 bezoekers gebruik maken van de baden en ontspanningsruimten, wat neer komt op 10.000 – 15.000 bezoekers per dag.

De Thermen

Het baden werd toen in een bepaalde volgorde gedaan, omdat de Thermen volgens een bepaald ‘systeem’ gebouwd werden. Men begon in het frigidarium (koud water), daarna het tepidarium (warm water) en tenslotte het caldarium (heet water). De meeste thermen werden perfect symetrisch gebouwd, waardoor er twee routes waren die de badgast kon afleggen. Na het bezoeken van de baden werd er door de Romeinen gebruik gemaakt van de overige faciliteiten zoals het natatio (buiten zwembad) en sporten. De Thermen bestonden naast de baden en sportmogelijkheden uit ontvangstruimtes, kleedkamers, warmte kamers, zweet kamers en massage ruimtes. Het sportgedeelte werd omgeven door een zuilengalerij met een etage. Vanaf deze etage was het mogelijk om de sporters vanaf boven te bekijken. Het betere tribune idee.

Het Romeinse Rijk raakte uiteindelijk in verval en de rijke badcultuur is uiteindelijk verloren gegaan, door een ‘bad’verbod ten tijde van het Christendom. Genezing werd immers verkregen door het ‘gebed’ en niet door ‘gebadder’.

De 13e tot de 19e eeuw

Vanaf de 13e eeuw kwam hier met name in Zuid-Europa een kentering in. Onder invloed van de Moren werden publieke baden herbouwd, terug in gebruik genomen en bovendien druk bezocht. Bezoekers zaten soms uren tot dagen aaneengesloten in de baden. Behandelingen als klysma’s, aderlatingen en drinkkuren werden weer voorgeschreven. De 16e eeuw bracht werderom het slop voor de baden met zich mee. Badinrichtingen werden gezien als bron voor bacteriën, besmettelijke aandoeningen en het was een ontmoetingsplaats voor politieke en religieuze samenzweerders.

De periode die hierop volgde, zorgde voorgoed dat het baden om gezondheidsredenen steeds meer ‘gedaan’ werd. Er werd meer gebaad op voorschrift van doktoren. Thermale bronnen werden geanalyseerd en er werd getracht om de samenstelling te doorgronden en hierdoor de heilzame werking te verklaren. Voorschrijven van medicinale baden werd steeds meer als specialisme gezien én ervaren. Lijsten met aandoeningen die door baden behandeld konden worden werden samengesteld. De behandelingen bestonden uit drinkkuren, baden en laxatie.

Het water word sinds de 19e eeuw steeds verder geanalyseerd en nieuwe behandelmethodes zien het daglicht. Balneo- en hydrotherapie worden geintroduceerd, het gebruik van heilzame modder en de uitbreiding van het massageaanbod zorgen er voor dat de badinrichtingen aan populariteit winnen. Complete kuuroorden ontstaan met indrukwekkende hotels, theaters, concertgebouwen en casino’s. Kuuroorden zijn dé ontmoetingsplaats voor de aristocratie. Koningen en koninginnen, prinsen en prinsessen, de Tsaren familie maar ook schilders, schrijvers, dichters en componisten komen allemaal naar de kuuroorden om te ontspannen, te baden en vooral te genieten.

Tweede Wereldoorlog

Na de Tweede Wereldoorlog werd het kuren door diverse landen geaccepteerd. Dit betekende dat door de vergoedingen van staatswege vanaf nu ook de ‘gewone’ man gebruik kon maken van de behandelingen. Hier zien we ook het fenomeen van de ‘vakantiekolonies’ zijn intrede doen. Patienten die lijden aan b.v. luchtweg problemen gingen gedurende de zomermaanden met zijn allen naar een kuuroord om voor enkele weken van schone lucht en therapie te genieten. De laatste jaren wordt het gebruik van thermale bronnen ook door medisch specialisten erkend. Met name reumatische en huidaandoeningen komen voor behandeling in aanmerking. Het uitgebreide aanbod van en combinaties met oefentherapie, hydro- en balneotherapie, modderpakkingen en diverse massages hebben een heilzame werking. Tegenwoordig wordt het traditionele kuren meer en meer gecombineerd met wellness en ontspanning. Men hoeft géén aandoening te hebben om van een thermale weldaad te genieten. Het is gewoon heerlijk om na een drukke week in het warme water te zakken en even alles te vergeten.

De hedendaagse behoeften

Veel wellness- en kuurinrichtingen spelen meer en meer in op de hedendaagse behoefte. Naast de traditionele 21-daagse kuren zijn er 2 tot 5 daagse ontspannings-, beauty-, golf-, en tennisarrangementen in allerlei smaken, vormen en bestemmingen die eigenlijk precies hetzelfde doen als de behandelingen ten tijde van de Romeinen: ze zorgen voor een gezonde dosis ontspanning.