Tien planten voor tijdelijke nood

Elke mens heeft, zeker als het je lichamelijk of geestelijk niet goed gaat, behoefte aan begrip en ondersteuning. Dat begrip zoek en vind je, hopelijk, eerst bij je medemensen. Voor ons kruidenliefhebbers en voor alle mensen, kunnen ook planten helpen om die tijdelijke nood te lenigen. Je zou het een natuurlijke huisapotheek kunnen noemen, al is het voor mij veel meer dan wat verse of gedroogde planten opeten. Het feit dat er planten zijn die zomaar overal in je eigen omgeving groeien,dat die 'ordinaire' kruiden ook nog ergens goed voor zijn endat je dat weet, geeft me een extra vertrouwen, waardoor ik zelfs zonder die planten te gebruiken al gezonder en gelukkiger ben. Bij deze wil ik vooral planten bespreken die (1) werkzaam zijn en niet gevaarlijk (2) zelf te oogsten en te verwerken zijn (3) veel voorkomend zijn.Welke zijn dan die eenvoudige planten voor dagelijks gebruik. En waarom kies ik juist deze 10 planten ? Met andere woorden wat zijn mijn normen om St-Janskruid, Duizendblad, Vlier, Echte kamille, Meidoorn, Brandnetel, Salie, Paardebloem, Weegbree en ... uit te kiezen als mijn planten voor troost en ondersteuning ?

Norm l : Ecologische norm

Het moeten planten zijn die in mijn eigen omgeving groeien en er liefst ook massaal voorkomen.
Dit zowel om praktische redenen, want dan zijn ze gemakkelijk te vinden, te oogsten of te telen; maar ook om filosofische redenen, want planten uit mijn eigen omgeving horen meer bij mij en geven me een vertrouwd gevoel.

Norm 2 : Efficiëntie

Het moeten gemakkelijk oogstbare en verwerkbare kruiden zijn. Zo worden van Sint-Janskruid en Duizendblad de bloeitoppen geplukt of zelfs de hele bloeiende plant waardoor je snel een voorraadje voor het hele jaar kan oogsten.

Norm 3 : Een gezonde werking

Het moeten vanzelfsprekend planten zijn met een goede medicinale werking, d.w.z. kruiden met een specifieke, veelzijdige en toch ongevaarlijke werking.
Een voorbeeld : Sint-Janskruid is specifiek tegen overspanning en depressies, heeft een veelzijdige invloed op het zenuwstelsel, de huid en zelfs lever- en galwegen en kan lang gebruikt zonder bijwerkingen.
Natuurlijk zijn er weinig planten die aan al deze normen volledig voldoen. Zo is bijvoorbeeld Valkruid (Arnica montana) niet opgenomen omdat hij in België nauwelijks nog groeit en ook zeer moeilijk te telen is. Toch is Valkruid als tinctuur of zalf een geweldig eerstehulpmiddel bij verstuikingen, kneuzingen en blauwe plekken.Ook een heleboel goede uitheemse tropische planten zoals Gember of Ginseng worden hier niet vermeld.
Hier dan mijn eigen huisapotheek die iedereen zelf kan samenstellen van de verse plant tot het kant en klaar huismiddel. 100% doe-het-zelf !

Sint-Janskruid / Hypericum perforatum

De bloeitoppen zijn vanaf eind juni oogstbaar. Ze kunnen het best verwerkt worden tot olie of tinctuur. Te gebruiken bij :

• brandwonden, zonnebrand, droge huid,
• zenuwpijn (uitwendig);
• stresspreventie, winterdepressie (inwendig).

Duizendblad / Achillea millefolium

De bloeitoppen zijn eind juni oogstbaar, kunnen best gedroogd worden en als thee worden gebruikt.
Te gebruiken bij :

• menstruatieklachten, omwille van zijn spasmolytische en bloedstelpende werking;
• spataderen;
• als spijsverteringsbevorderend middel in combinatie met Echte kamille.

Vlier / Sambucus nigra

De bloemen zijn begin juni oogstbaar, kunnen gedroogd worden en zijn dan als thee te gebruiken. Er is ook een goede limonade of siroop mee te maken.
Te gebruiken bij :

• griep en
• andere virale aandoeningen met koorts (veel en heet drinken) te combineren met Echte kamille.

Echte kamille / Matricaria recutita

De bloemen zijn ook weer half juni oogstbaar. Pluk de hele plant, laat ze onderste boven in bosjes drogen en pluk dan pas de bloemen. Thee is de beste manier om kamille te gebruiken.
Te gebruiken bij :

• maagproblemen met kramp en pijn, maagontsteking en maagzweer is het zeer efficiënt
• darmkrampen bij babies (en dat geval eventueel combineren met anijs of venkel)
• menstruatiepijn;
• droge of geïrriteerde huid (thee als lotion of compres).

Meidoorn / Crataegus laevigata

De bloemen met wat blad zijn in mei oogstbaar. Droog de hele bloeitakken en rits daarna met handschoenen aan, de bloemen en bladeren van de takken.Of maak van de verse bloemen met wat blad een moedertinctuur
Te gebruiken bij :

• hartzwakte, ouderdomshart, ter preventie van een hartinfarct
• hoge bloeddruk;
• hartritmestoornissen;
• bij het leveren van inspanningen, verbetert de zuurstofvoorziening en de doorbloeding van de hartspier.

Echte salie / Salvia officinalis

Salie is geen inheemse plant, maar is wel goed te telen in de tuin. De breedbladige variëteiten geven een betere bladopbrengst. Het blad is vanaf mei te oogsten, droogt gemakkelijk. Je kan er thee, tinctuur of siroop van maken. Is ook goed vers te gebruiken.
Te gebruiken bij :

• keelpijn, heesheid;
• versterking van het tandvlees (spoelen of massage met vers blad);
• overgang tegen opvliegingen. Salie heeft oestrogene en transpiratieremmende eigenschappen.

Grote brandnetel / Urtica dioica

De jonge blaadjes worden in maart en april geoogst, de oudere bladeren in mei. Brandnetel is vers als soep te gebruiken, gedroogd als thee.
Te gebruiken :

• als algemeen versterkend en bloedzuiverend middel, vooral voor mensen met
• eczeem en met reumatische aanleg;
• bij algemene zwakte.

Paardebloem / Taraxacum officinale

De paardebloem is vanaf maart tot oktober vers te gebruiken, een middel dat dus lang bij de hand is. Mijn 'bereidingswijze' is dan ook 3x daags een vers blad goedgekauwd opeten.
Te gebruiken bij :

• een slecht functionerende lever;
• gebrek aan eetlust;
• lichte obstipatie;
• voedingssupplement (vitamines en mineralen) en
• voorjaarskuur (3 x daags 1 blaadje of als sla).

Smalle weegbree / Plantage lanceolata

Weegbreeblaadjes vormen samen met Paardebloem de 'buitenapotheek'. Verse gekneusde Weegbreeblaadjes op de huis gewreven, zijn ons eerste hulpmiddel bij :

• jeukende huidirritatie;
• bijen- en wespensteken;
• andere huidirritatie van allergische aard.
• Inwendig is het vers blad, gemixt met wat water en honing, te gebruiken bij hooikoorts

Kool / Brassica oleracea

Ja, een ordinaire groente ! Makkelijk te telen, overal en in alle seizoenen te verkrijgen en op allerlei manieren te gebruiken :

• als rauwe of gekookte groente, heeft het een sterke anti-kankerwerking,
• bij maag- en darmcarcinoom;
• als sap vooral bij maag- en darmzweer en gastritis : 0,51iter sap daags gedurende 2 tot 3 weken, eventueel gemengd met wortel of seldersap;
• als vers gekneusd of verwarmd blad bij abcessen, spataderzweren en zelfs bij zenuwpijnen (gordelroos) en gewrichtspijnen.

Dit zijn mijn 10 planten voor tijdelijke nood, dat kunnen ook jou planten worden, maar dan moet er nu wel geoogst, gedroogd en verwerkt worden. Een voorraadje aanleggen voor slechtere tijden, die hopelijk nooit komen !

Literatuur

Het is niet mijn gewoonte om zomaar zonder verantwoording medische werkingen van planten op te sommen. Uit praktische overwegingen heb ik dit nu wel gedaan. Ik kan u verzekeren dat voor de meeste opgesomde toepassingen wel degelijk wetenschappelijk onderzoek verricht is.
Ter illustratie geef ik hier wat wetenschappelijke informatie over Brassica (de kool) :

• Albert-Puleo M. Physiolqgical effects of Cabbage with reference to its potential as a dietary cancerinhibitor and its use in ancient medecine. Journal of Ethnopharmacology, 9(2) : 261-272, 1983.
• Cheney G et al. Anti-peptic ulcer dietary factor (vit. U) in the treatment of peptic ulcer. Journal of the American Dietetic Association, 26 : 668-672, 1950.
• Graham S et al. Diet and colon cancer. American Journal of Epidemiology, 109(1) : 1-20, 1979.

Eenvoudige maar goede kruidenboeken voor eerste hulp

• Dr U. Böhmig. De alternatieve huisapotheek. Naarden, Strengholt's Boeken.
• Barbara en Peter Theiss. Gezonder leven met geneeskrachtige kruiden. Haarlem, Schuyt & Co Uitgevers en Importeurs, 1990.
• Drs A de Groot, Drs JH van Meer. Fytotherapie – Over planten als geneesmiddel. Wormer, Lnmerc, 1996. Een streng, nuchter en wetenschappelijk verantwoord boekje maar daardoor juist zo verademend en goed.