Psychologische astrologie

Psychologische astrologie is een in de 20e eeuw ontstane vorm van astrologie die zich baseert op de inzichten van de psycholoog Carl Gustav Jung. Psychologische astrologen beschouwen de horoscoop als een weerspiegeling van de ziel of persoonlijkheid en stellen zich ten doel om individuen te helpen zichzelf beter te begrijpen en alle kanten van hun persoonlijkheid te accepteren: de "goede" zowel als de "slechte". Veel astrologen die deze stroming volgen, hebben zich ondergedompeld in de ideeën van de psychologie of bezitten reeds een diploma psychologie, al zijn het niet noodzakelijk erkende psychologen of psychotherapeuten. Dat ze psychologie combineren met tweeduizend jaar oude inzichten uit de astrologie houden ze vaak geheim om niet door collega's te worden uitgesloten of uit schrik om hun baan te verliezen. De moderne praktijk om horoscopen psychologisch te duiden heeft hoe dan ook gezorgd voor een heropleving van de interesse in astrologie.

Ontstaan

Psychologische astrologie wordt ook astropsychologie of jungiaanse astrologie genoemd. Een van de eerste astrologen die de jungiaanse psychologie met astrologie combineerde, was Dane Rudhyar. In de jaren 1930 begon Rudhyar de moderne astrologie te herformuleren in termen van Jungs analytische psychologie. Hij concentreerde zich vooral op Jungs opvatting van de psyche als dynamisch samenspel van tegengestelde krachten, gericht op het bereiken van evenwicht en psychische heelheid, een proces dat Jung individuatie noemde.

In zijn boek 'The Astrology of Personality' uit 1936 noemde Rudhyar deze vernieuwende astrologie "humanistische astrologie". Psychologische astrologie werd eind twintigste eeuw verder stevig verankerd met de boeken en lezingen van Liz Greene en Stephen Arroyo, die beiden sterk beïnvloed werden door het jungiaanse model. In 1983 richtten Liz Greene en Howard Sasportas het 'Centre for Psychological Astrology' in Londen op, waar studenten tot op heden terechtkunnen voor cursussen, seminars en lezingen over psychologische astrologie.

Astrologie als eerste psychologie

In veel opzichten was astrologie de eerste vorm van psychologie, omdat het een vroeg middel was om de aard van de mens te begrijpen. Vanuit de veronderstelling dat de kosmos weerspiegelt wat de mens op aarde overkomt, observeerden de Ouden systematisch hoe de aard en cycli van de planeten overeenkwamen met de aard en ervaringen van mensen. In vergelijking met de moderne psychologische astrologie was dit slechts een rudimentaire methode, een die zich bovendien zonder nuancering uitsprak over wat goed en slecht was in de horoscoop. Dit fatalisme uit de middeleeuwse astrologie is totaal vreemd aan de jungiaanse variant. Na de neergang van de astrologie tijdens de Verlichting en de verwetenschappelijking van het wereldbeeld in de 17e en 18e eeuw, beleefde de 20e-eeuwse astrologie een ware renaissance. De astrologische symbolentaal werd nu verfijnder geïnterpreteerd op basis van de archetypen van Jung.

Het beste van beide werelden

In de tweede helft van de 20e eeuw begonnen astrologen psychologische concepten in hun denken op te nemen. Op die manier dachten ze te kunnen gebruikmaken van het beste van twee werelden. Dankzij de wegbereider Dane Rudhyar werd de nieuwe hybride discipline binnen de astrologie geboren, wat in de jaren 1960 en 1970 een renaissance van de astrologie veroorzaakte.

Overeenkomsten en verschillen

De technieken die de astropsycholoog gebruikt, komen grotendeels overeen met die van de klassieke astrologie zoals die ons is overgeleverd: beide maken bijvoorbeeld gebruik van tekens, huizen, planeten en de aspecten tussen die planeten. Echter, ook al houden veel moderne astrologen zich aan de principes zoals die zijn vastgelegd in oude bronteksten zoals de Tetrabiblos van Ptolemaeus uit de 2e eeuw en het werk van William Lilly uit de 17e eeuw, toch interpreteren zij deze gegevens op een heel andere manier.

Terwijl de traditionele astrologie slechts oppervlakkige kenmerken van de persoonlijkheid beschreef, behandelt de astropsychologie het innerlijk van de mens, zijn psyche. Dit doet ze aanzienlijk gedetailleerder dan haar voorgangers, met aandacht voor persoonlijke basisbehoeften, ontwikkelingsstadia, onbewuste complexen en persoonlijkheidsstoornissen. Concepten die niet eens bestonden vóór de 20e eeuw. De geboortehoroscoop is niet langer een symbolische voorstelling van het lot dat iemand te wachten staat, maar een belofte aan menselijk potentieel voor groei en verandering.

Doel van de psychologische astrologie

Een psychologische astroloog wil je inzicht geven in wat jou als persoon beweegt en motiveert. Hij wil je helpen te begrijpen waar je heengaat in het leven, waarom bepaalde problemen in je leven steeds weer opduiken, en je leren hoe je jezelf beter kunt ontwikkelen. Uiteindelijk kan dit ertoe leiden dat je niet alleen jezelf beter begrijpt, maar ook je relaties met anderen en de richting die je in het leven volgt. De toepassing van psychologische astrologie kan zo een krachtig hulpmiddel zijn voor counseling. Het zou helpen bij problemen zoals gebrek aan richtinggevoel, laag zelfvertrouwen, conflicten in relaties, gezondheid, seksualiteit, liefde, werk, verslaving en depressie.

De vier persoonlijkheidstypen van Jung

In zijn boek over psychologische types onderscheidt Jung vier fundamentele functies van het bewustzijn, waardoor het gedrag van een persoon wordt beheerst: denken, voelen, gewaarwording en intuïtie. De overheersende functie bepaalt welk psychologisch type die persoon is, dus op welke overwegende manier hij met de wereld omgaat: als denktype, gevoelstype, gewaarwordingstype of intuïtief type. Dit komt overeen met de vier elementen in de horoscoop van een persoon: Lucht (denken), Water (gevoel), Aarde (gewaarwording) en Vuur (intuïtie).

Voorbeelden

Wat betekent dit nu precies? Wel, iemand van wie de planeten vooral in vuurtekens (Ram, Leeuw, Boogschutter) staan, is een intuïtief type. Met de meeste planeten in Aardetekens (Stier, Maagd, Steenbok) is die persoon een gewaarwordingstype. Veel planeten in Luchttekens (Tweelingen, Weegschaal, Waterman) levert een denktype op. Iemand is een gevoelstype volgens Jungs typologie wanneer het element Water in de horoscoop wordt benadrukt met planeten in Kreeft, Schorpioen en Vissen. Na deze eerste globale benadering van de horoscoop kijkt de astropsycholoog onder meer naar de planeten in de geboortehoroscoop en de archetypen die zij vertegenwoordigen in de psyche.

Planetaire archetypen

De jungiaanse astrologie brengt tekens en planeten in verband met de archetypen van Jung. Zo worden Venus en Mars geïnterpreteerd als Anima en Animus, en Saturnus als de Schaduw van de psyche.

Planeet en associatie

Ook Zon en Maan (de 'lichten') rekent de astrologie tot de planeten. Planeten voorbij Saturnus symboliseren onpersoonlijke energieën en contacten met dingen die buiten ons normaal bewustzijn liggen.

• Zon: het Zelf, het centrum vanwaaruit de persoon handelt. Net zoals de Zon het centrum van het zonnestelsel is, is de Zon in een horoscoop het organiserende centrum van de individuele psyche. Het vaderarchetype. In de horoscoop van een vrouw duidt de Zon het type mannen aan die een belangrijke rol in haar leven kunnen vervullen. Aspecten naar de Zon geven meer informatie op welke manier het archetype van het Zelf zich in het karakter zal uitdrukken en manifesteren. Met Mars zal dat bijvoorbeeld heel direct en egocentrisch zijn.
• Maan: het moederarchetype, aspect van de Anima. De vrouwelijke zijde van de psyche, geassocieerd met de emotioneel en instinctief reagerende persoonlijkheid, Het huis waar de Maan in de geboortehoroscoop staat, duidt aan op welk gebied de persoon geborgenheid, aanvaarding en veiligheid zoekt. Voorbeeld: in het eerste huis is er de sterke behoefte om door anderen te worden aanvaard.
• Mercurius: het bewustzijn, geest, denken, communicatie. Het archetype van de Griekse god Hermes en de Romeinse god Mercurius. Een planeet die een aspect (verbinding) maakt met Mercurius, beïnvloedt de manier waarop wij denken, communiceren, informatie verwerken en ons uitdrukken.
• Venus: Anima, liefde, schoonheid, eros. Aphrodite en Venus. De verbinding met andere planeten beïnvloedt onder meer je romantisch leven en de manier waarop je sociale contacten maakt.
• Mars: Animus. De Romeinse oorlogsgod als archetypische strijder. Mars in de horoscoop geeft je energie en assertiviteit aan en hoe je met conflicten omgaat. In de horoscoop van een vrouw is het een aanwijzing voor het type man waartoe ze is aangetrokken. Bijvoorbeeld Mars in Weegschaal: iemand die zich zacht en respectvol uitdrukt.
• Jupiter: het God-archetype. Zeus, Jupiter. De positie van Jupiter in de horoscoop geeft onder meer aan of je streven naar persoonlijke groei, geluk en fortuin moeizaam of gemakkelijk verloopt.
• Saturnus: Schaduw, dat wat je angst inboezemt en afremt. De slechte kwaliteiten in jezelf die je op anderen projecteert. Geassocieerd met de archetypen De Dood, het Lot, de Tijd.

De Ascendant in de horoscoop symboliseert Jungs Persona: het masker waarmee je de wereld tegemoet treedt. Net als in de traditionele astrologie wegen ook planeten in het eerste huis mee om te bepalen hoe sterk het teken op de Ascendant zich in de persoon zal manifesteren.

Toonaangevende pioniers

Dane Rudyar

De Amerikaanse componist, kunstschilder en astroloog Rudhyar was een bijzonder productief schrijver. Met zijn baanbrekend werk: 'The Astrology of Personality' uit 1936 bracht hij een grote verandering teweeg in de manier waarop astrologie tot dan toe werd bedreven. Hij keerde zich af van de middeleeuwse waarzeggerij en omhelsde de moderne inzichten van de psychologie, die hij gebruikte bij de analyse van horoscopen. Tegenover het doemdenken van de oude astrologen plaatste hij de astrologie van de vrije wil.

Liz Greene

Ook de Brits-Amerikaanse psychoanalyticus Liz Greene leverde als jungiaans georiënteerde astrologe een grote bijdrage aan de nieuwe astrologische stroming. Vooral haar boek 'Saturn: A New Look at an Old Devil' uit 1976 werd een groot succes. Waar traditionele astrologen de planeet stereotiep als kwaadaardig hadden bestempeld, leverde Greene nieuwe inzichten die een meer objectieve beoordeling van Saturnus in de horoscoop verdedigden.

Stephen Arroyo

De Amerikaanse astroloog Stephen Arroyo is eveneens een van die invloedrijke pioniers van de psychologisch georiënteerde astrologie. Ook hij verwierp het fatalisme en de negativiteit van de traditionele astrologie. Hij stelt dat bij de analyse van iemands geboortehoroscoop zowel naar fysieke als naar psychische uitingen dient te worden gezocht. Zijn opvattingen zette hij uiteen in 'Astrology, Psychology, and The Four Elements: An energy approach' to astrology & its use in the counseling arts.' In 1991 publiceerde hij samen met Liz Greene 'New Insights in Modern Astrology'.

Psychologische astrologie in de 21e eeuw

De duiding van de horoscoop met gebruikmaking van psychologische inzichten heeft de oudere praktijk van astrologiebeoefening ruim overvleugeld. Met andere woorden: de beoefening van de traditionele astrologie is teruggedrongen en heeft in de praktijk plaats gemaakt voor horoscoopanalyses door psychologisch geschoolde astrologen. De moderne westerse mens is gewoonlijk afkerig van voorspellingen die hem een lot voorspiegelen waar hij zelf niets aan kan veranderen. De psychologische astrologie is humanistischer en erkent de vrijheid van het individu om zelf voor een deel zijn levenspad te kiezen. De astropsycholoog wil daarbij als gids functioneren en niet meer als waarzegger die verleden, heden en toekomst beweert af te leiden uit de geboortehoroscoop.