Furaha – Kraamvrouwen van Ameland sparen voor Afrika

Kraamvrouwen op Ameland zamelden jarenlang geld in voor onfortuinlijke kraamvrouwen in Afrika. De actie heette Furaha, wat Vreugde betekent. Met het geld konden vrouwen, die een fistel hebben opgelopen na een zware bevalling, worden geopereerd zodat ze hun leven weer konden oppakken. Zonder die operatie worden ze doorgaans verstoten door hun familie en hebben ze geen leven. Het project Furaha draaide van 2002 tot januari 2017. De operaties werden uitgevoerd in plaatselijke ziekenhuizen, vooral die in Mahagi en Adi.

Furaha

In 2002 werd op Ameland gestart met het project Furaha. De mensen achter het project zamelde geld in, zodat arts Stieneke de Wind (1944) en haar collega's in Congo, Tanzania, Malawi en Zuid Sudan operaties konden uitvoeren. De Wind opereert kraamvrouwen met fistels en kinderen met een hazenlip. Ze heeft zich gespecialiseerd in het behandelen van vesico-vaginale fistels (VVF). Een VVF is een niet-natuurlijke verbinding tussen de urineblaas en de vagina, die kan ontstaan na een langdurige bevalling. Vrouwen met een VVF zijn meestal jonge vrouwen die VVF-patiënt worden na hun eerste zwangerschap.

Langdurige bevalling

Bij een langdurige bevalling, die soms wel vier dagen kan duren, wordt het kind vaak levenloos geboren en wordt de urineblaas door de langdurige druk beschadigd. De vrouwen kunnen hun urine niet meer ophouden, ze raken incontinent en gaan onfris ruiken. Niet zelden worden ze dan verstoten door hun echtgenoot en familie. Na de operatie is ongeveer 90 procent genezen, al komen wel veel vrouwen nog eens terug na een volgende bevalling.

Ameland

Dokter Stieneke de Wind is geboren op Ameland en een deel van haar familie woont er. Ze reist regelmatig heen en weer tussen Ameland en Afrika, waar ze sinds 1969 werkt als arts. Elke kraamvrouw van Ameland kon gedurende het Furaha-project een Furaha-spaarpotje aanvragen om mee te doen aan de actie. Contactpersonen bezorgden het spaarpotje. De kraamfamilie kon daar zelf geld in doen en het kraambezoek kon doneren. Het spaarpotje was handgemaakt en zag er schattig uit.

Goed doel

Het geld ging naar het goede doel. De Amelander spaarpotjes van Furaha spaarden voor de operaties van Stieneke de Wind. Kraamvrouwen in Afrika wonen veelal ver verwijderd van medische hulp en ziekenhuizen. Moeilijke bevallingen leiden vaak tot complicaties. Een operatie kan redding bieden, maar daar heeft de vrouw vaak geen geld voor. De Wind opereert zonder daarvoor een rekening te presenteren en het ziekenhuis waar ze opereert rekent alleen de materialen. De Wind werkte in Afrika voor diverse organisaties en reisde naar diverse ziekenhuizen om haar werk te kunnen doen. Na haar 60e verjaardag doet ze alleen nog operaties via het Furaha-project. Het geld dat het project opbracht was niet genoeg om al het werk uit te kunnen voeren en daarom werd hulp ingeschakeld van diverse buitenlandse hulporganisaties.

Bestuur

Hilly Bruin uit Hollum kwam met het initiatief voor het project. De zus van Stieneke de Wind, Anke Smit-de Wind, had jarenlang de leiding over de werkgroep, met andere betrokken vrouwen als lid. In elk dorp zat een contactpersoon die bijhield waar een kraamvrouw kraamvisite ontving en die vroeg of daar een Furaha spaarpotje mocht staan.

Duizenden vrouwen

Van 2004 tot eind 2016 opereerde De Wid en haar collega's 3635 vrouwen. Er waren enkele kleine campagnes in Tanzania, Malawi en Zuid Sudan, maar de meeste patiënten waren Congolese vrouwen. In de eerste jaren werden 50 tot 60 operaties per jaar uitgevoerd en dit aantal ging al snel omhoog tot enkele honderden. 'Top-jaren' waren 2008, 2009 en 2010, toen er 400 operaties per jaar werden gedaan. In het begin kwamen de vrouwen uit de buurt van de ziekenhuizen. Hoe bekender de ziekenhuizen werden - ze maakten reclame via lokale radiostations - hoe drukker het werd. Sommige vrouwen reisden 100, 200 of meer kilometers om bij de ziekenhuizen in Mahagi en Adi te komen.

Lintje

In 2009 kreeg dokter Christina Maria de Wind, bekend als Stieneke, een Koninklijke onderscheiding. Ze werd geridderd tot Officier in de Orde van Oranje Nassau. De Wind vierde haar 65e verjaardag op Ameland bij haar familie, toen de burgemeester van Ameland, Albert de Hoop, langs kwam met het lintje omdat het Hare Majesteit Koningin Beatrix had behaagd haar te decoreren.

Ze kreeg de onderscheiding vanwege haar inzet, betrokkenheid in de medemens en door de persoon die zij is. De Wind wil zo lang mogelijk haar werk in Afrika blijven doen. Na het opspelden van het lintje zei ze: "Zolang mijn gezondheid het toelaat, blijf ik dit werk doen. De persoonlijke band die ik telkens opnieuw mag ervaren met de medemens maakt mij tot een rijk mens."

Iets rustiger aan

Vanaf januari 2016 doet Stieneke de Wind het rustiger aan. Ze bouwt haar werkzaamheden in Afrika af. Ze opereert nog in Congo en Zuid-Sudan en helpt naast vrouwen met VVF ook kinderen met een hazenlipje. In 2017 gaat ze met pensioen.
Project Furaha is per januari 2017 opgeheven en de fisteloperaties in Congo zijn geïntegreerd in de verloskunde, zodat er geen aparte campagne meer voor hoeft te worden gevoerd. Stieneke de Wind heeft haar werk overgedragen aan een Congolese chirurg.

Lees verder

• One Billion Rising – V-Day, verzet tegen vrouwenmishandeling
• Vesico Vaginal Fistel – drama voor vrouwen