EPO (Erytropoëtine) nader bekeken
EPO (erytropoëtine) is vooral bekend geworden dankzij sport. Wielrennen en wielrenners hebben het natuurlijk hormoon zelfs berucht gemaakt. Dit hormoon brengt veel voordelen en nadelen met zich mee, alhoewel het toch wel eens goed kan zijn voor je gezondheid. Zeker als je ziek bent is het soms een fijn geneesmiddel. Je kan je hierdoor fitter gaan voelen. EPO zorgt ervoor dat rode bloedcellen worden aangemaakt.
Inhoudsopgave
Eigen aanmaak van EPO in het lichaam
EPO - erytropoëtine - wordt in het lichaam aangemaakt door de nieren. EPO is een hormoon. Het kan goed worden aangemaakt bij mensen met gezonde nieren. Mocht je nierklachten of zelfs nierfalen hebben, dan krijg je mogelijk injecties met EPO. EPO wordt vanaf de nieren naar het beenmerg getransporteerd. Het stimuleert de aanmaak van rode bloedcellen. Rode bloedcellen zijn dan weer erg belangrijk om zuurstof of afvalstoffen te transporteren.
EPO is dus een hormoon dat aangemaakt wordt in de nieren. Mocht je een zuurstofgebrek hebben, dan zal de aanmaak worden gestimuleerd. Er zijn meerdere redenen waarom de aanmaak groter kan worden. Al deze redenen houden verband met een zuurstofgebrek. Zo zou het kunnen zijn dat jouw rode bloedcellen een afwijkende vorm hebben. Een afwijkende vorm betekend dat er minder zuurstof getransporteerd kan worden, waardoor de aanmaak wordt gestimuleerd. Een andere mogelijk is dat je problemen hebt met je nieren, zoals nierkanker. De productie kan dan ongeremd doorgaan. Dit heeft dan weer als gevolg dat je bloed te dik wordt. Het wordt stroperig.
Verschijnselen door overmatig EPO in het lichaam
Dat EPO nare verschijnselen kan veroorzaken dat is duidelijk in de geneeskunde. Zo kan het er uiteindelijk voor zorgen dat het bloed té stroperig wordt. Het hormoon doet dit niet direct zelf. EPO gaat via het bloed naar het beenmerg en stimuleert hier dus - zoals reeds gezegd - de aanmaak van rode bloedcellen. Bij overmatig EPO in het bloed kan het voorkomen dat er te veel rode bloedcellen worden aangemaakt. In het begin zal je hier weinig van merken, maar als de aanmaak blijft doorgaan zal je dit gaan merken. Het bloed wordt te dik en het wordt extreem stroperig. Het is niet vloeibaar meer en vergelijkbaar met appelstroop. Dit betekend (in)direct levensgevaar. Ga hoe dan ook naar een arts toe als je bloed te stroperig is. Dit wil niet gelijk betekenen dat je teveel EPO hebt aangemaakt.
EPO is verder niet gelijk heel erg gevaarlijk. Veel mensen zullen nooit last krijgen van hun EPO-waarde in het lichaam. EPO is meestal een hormoon zonder problemen.
Synthetische rhEPO's
Tegenwoordig kan men ook al synthetische EPO's maken, dit zijn rhEPO's.
rhEPO is dus een synthetisch hormoon dat geproduceerd wordt in laboratoria. rhEPO wordt vrij gemakkelijk gemaakt en daarna geïnjecteerd. Deze injectie moet in een bloedvat worden gespoten, zodat de rhEPO ook in het bloed komt. Gebeurd dit niet, dan zal de rhEPO nooit het beenmerg bereiken, waardoor het nutteloos was. Bij de wereldgezondheidsorganisatie zijn inmiddels negen verschillende rhEPO's aangemeld.
In de sport gebruikte EPO
Bij een aantal sporten wordt EPO nog wel eens gebruikt. Meestal is het gebruik niet toegestaan of zijn hele lage waardes nog toegestaan. Het opsporen van EPO is erg lastig, zeker bij lage concentraties. Veel sporten waarbij EPO gebruikt wordt zijn duursporten. Duursporten hebben namelijk meer zuurstof nodig gedurende een langere tijd. Bekende sporten zijn de triatlon, wielrennen, mountainbiken en de marathon.
Voor het sporten gebruikt men zowel synthetische rhEPO als een stimulerende middelen om natuurlijk EPO aan te maken. Beiden zijn officieel vaak verboden, maar het valt niet na te gaan of er iets gebruikt is.
In de sport is het zo dat je "verdacht" bent als meer dan vijftig procent van je bloed bestaat uit rode bloedcellen. Bij normale mensen ligt dit rond de tweeënveertig procent. Bedenk wel dat het een week duurt voordat de EPO-kuur aanslaat, dus de EPO is dan al niet meer direct te zien in het bloed.
EPO gebruikt als medicijn
EPO wordt ook vaak als
medicijn gebruikt. Zeker bij mensen die een vorm van bloedarmoede hebben, kan EPO een ideaal medicijn zijn. Zo kan je zelfs een tekort hebben aan EPO. Vaak zijn dit mensen met een nieraandoening. (Synthetische) EPO kan dan toegediend worden waardoor mensen meer rode bloedcellen gaan aanmaken. Dit zorgt ervoor dat ze weer voldoende zuurstof zullen hebben. Bij enkele vormen van bloedarmoede (anemie) werkt dit niet heel erg goed. Mensen die aan sikkelcelanemie lijden hebben bijvoorbeeld weinig profijt aan extra rode bloedcellen, omdat ze toch vervormd zijn.
Ook bij kanker kan men EPO toedienen. Zeker tijdens de chemotherapie kan het ontzettend gunstig zijn voor de patiënt als deze EPO toegediend krijgt. Vaak voelen ze zich minder beroerd en sneller fit. Ook als je veel bloed verloren bent en/of net een bloedtransfusie hebt gehad, kan je EPO toegediend krijgen. Tenslotte zou het ook nog eens zo kunnen zijn dat je HIV of AIDS hebt. Bij HIV of AIDS is het vooral gunstig, omdat je minder vatbaar bent voor ziektes. Toch zal je toestand uiteindelijk wel verslechteren, maar EPO (en hiermee meer rode bloedcellen) kunnen dit enigszins - gevoelsmatig - uitstellen. Je zal langer dingen kunnen doen, zonder echt pijn te hebben.