De co-patiënt: vrijwilliger steunt patiënt bij artsenbezoek

De co-patiënt. Een gloednieuw 'fenomeen' in de zorg. Zoals het woord al bijna zegt, gaat het om een vrijwilliger die meeloopt met iemand die bij arts of specialist moet zijn voor informatie of zorg. Het doel is om zorgverleners uit de praktijk te laten weten of de gegeven zorg en informatie effectief en 'mensvriendelijk' zijn. Voorlopig een pilot-project, maar wel een veelbelovend initiatief. Communicatie in de zorg. Uit meerdere onderzoeken blijkt dat daar een struikelblok zit. Allereerst waar het de zorgverleners onderling betreft. Vooral mensen die wegens langdurige behandeling vaak met zorgverleners in aanraking komen, signaleren dat zorgverleners onderling, bijvoorbeeld specialisten, te weinig communiceren en daarmee voor onnodige situaties én kosten kunnen zorgen. Een ander punt waarop de communicatie nog weleens lastig ligt, is tussen patiënt en zorgverlener. Daar gaat het echter om een ander soort problematiek. Niet (alleen) een gebrekkig functioneren van de 'lijnen' binnen de zorg is daar het overwegende probleem, maar het feit dat spanningen en onwennigheid met de door de zorgverlener verstrekte informatie kan verhinderen dat een patiënt alles uit het gesprek goed opneemt. Bovendien moet een zorgverlener wel feedback krijgen om te weten, of de zorg en informatie positief beoordeeld worden. Entree: de co-patiënt!

Entree co-patiënt

Om mensen te helpen om in de patient-zorgverlener-relatie zo goed mogelijk aan informatie te komen, zijn een aantal academische en algemene ziekenhuizen een opmerkelijk experiment begonnen. Namelijk, dat met de zogenaamde 'co-patiënt'. Zo'n co-patiënt is een vrijwilliger die meeloopt bij het bezoek aan de zorgverlener en daarbij de rol van communicatieverbeteraar speelt. Als co-patiënt beleef je als het ware de zorg en communicatie tijdens ziekenhuisbezoeken mee met degene die de arts voor een bepaalde klacht bezoekt.

Trend: patiëntin beeld

Het is een belangrijke en positieve trend in 'zorgland': de patiënt meer centraal stellen. De co-patiënt past prima in die trend. Zij of hij moet er via het meelopen bij het bezoek aan de zorgverlener voor zorgen dat patiënten zich beter begrepen, gesteund, gerespecteerd en beschermd voelen. Het gaat wel om een test, dus wordt voorlopig eerst bekeken of de co-patiënt de 'echte' patiënt daadwerkelijk kan helpen om van het ziekenhuisbezoek een positievere ervaring te maken. Op het moment van het schrijven van deze tekst, zijn de deelnemende ziekenhuizen: ErasmusMC Rotterdam, MUMC+ Maastricht, Jeroen Bosch Ziekenhuis Den Bosch, Kennemer Gasthuis Haarlem, VieCuri Venlo en Röpcke Zweers Hardenberg.

Op zoek naar de co-patiënt

Deze ziekenhuizen werven co-patiënten in de persoon van vrijwilligers. Deze vrijwilligers moeten natuurlijk bepaalde kwaliteiten hebben: je moet je in de ander kunnen verplaatsen, en ook de emoties meevoelen of de vragen kunnen aanvoelen die de communicatie met de zorgverlener én de verleende zorg teweeg brengen. Co-patiënten krijgen via de stichting ZoBeter instructies om hun eigen bezoekervaringen bruikbaar te maken voor het verbeteren van de zorgkwaliteit voor patiënten. Het is ook de stichting ZoBeter, die immers gericht is op zorgverbeterende communicatie, die het 'fenomeen' van co-patiëntschap in de praktijk heeft ontwikkeld.

Emotie en informatie

Etienne Tiessen van ZoBeter zegt over de motivatie achter het project: "Wanneer je te horen krijgt dat je ernstig ziek bent, raak je van slag. Of je nu huisvrouw, consultant of arts bent. Je merkt ineens hoe moeilijk het is dingen te begrijpen of goed onder woorden te brengen en alert te zijn op wat er om je heen gebeurt. Je wilt als patiënt aandacht en duidelijkheid van zorgverleners, maar die staan wel door de ontwikkelingen in de zorg meer en meer onder druk. Wat de communicatie met en aandacht voor de patiënt juist niet ten goede komt. Daarom moeten er co-patiënten komen om patiëntervaringen goed te laten doordringen bij de zorgverleners."

Echt een verschil kunnen maken

De co-patiënt, zo vertelt Tiessen, heeft een pro-actieve rol, zoals dat zo mooi heet. Dat houdt in dat zij of hij direct actie kan ondernemen en de ervaringen van patiënten kan terugkoppelen naar hun zorgverleners. Tiessen denkt dat welke informatieve boodschap ook welkom zal zijn bij de zorgverleners. Zowel de veiligheid van de patiënt als de resultaten van de behandeling kunnen er wél bij varen. Tiessen: "Ziekenhuizen willen van deze vorm van feedback leren, omdat uit onderzoek blijkt dat slechte communicatie tot patiëntonveilige situaties leidt en goede communicatie in betere zorgresultaten resulteert."