De geneeskracht van vanille

Er bestaan twee soorten vanille, uit Mexico en uit Tahiti. De vanille uit Mexico is de hele wereld over gegaan maar de vanillebomen op Tahiti en enkele andere eilanden van Frans Polynesië groeien alleen daar; deze vanille is een stuk exclusiever en duurder. Vanille is een heerlijk geurende smaakstof die veel wordt gebruikt voor zoete producten. Het is een duur product.
Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Botanische tekening vanille / Bron: Franz Eugen K?hler, K?hler's Medizinal-Pflanzen, Wikimedia Commons (Publiek domein)

Gebruik vanillestokje

Vanillestokjes kun je kopen in de betere voedingswinkel. Het is mogelijk om het poeder los te kopen in een potje; een klein potje van 10 gram kost al snel 10 euro. De vanillestokjes zijn op meerdere manieren te gebruiken. In Tahiti worden ze in een koffiepot gedaan om heerlijke vanillekoffie te creëren. Op de markt van Papeete is vanille in allerlei vormen en producten te koop. Je kunt de stokjes zelf in een suikerpot doen; vooral basterdsuiker leent zich hier goed voor. Na enkele weken of maanden is de geur in de suiker getrokken en kun je dit gebruiken als vanillesuiker in bakproducten en toetjes. Verder kun je een stokje overdwars open snijden en het poeder verzamelen om het in een recept te gebruiken. Eventueel kun je een klein stukje van een vanillestokje afbreken en dit in de koffie doen. Je drinkt het niet mee op maar de koffie zal een stuk zachter en lekkerder smaken. Het stokje kun je meerdere keren gebruiken.

Naamgeving vanille

Vanillestokjes / Bron: B. Navez, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

De Latijnse naam van vanille is Vanilla planifolia. Het woord vanilla stamt uit het Spaans, het woord vaina betekent schacht of peuleschil. Botanisch gezien mag het vanillestokje een bes zijn, het lijkt het meest op een boon oftewel een peul. De oorsprong van het woord vaina ligt in het Latijnse woord vagina. Planifolie is een samenvoeging van de woord plani wat ´plat´ betekent en folia wat staat voor ´bladeren´. De letterlijke betekenis van de Latijnse naam is aldus peuleschil met platte bladeren. In het Engels wordt de vanille-orchidee soms aangeduid als flat-leaved vanilla.

Na saffraan is vanille het duurste kruid op aarde.

Met de hand bestuiven

Vanille is een klimorchidee. Al voordat de Spanjaarden naar Mexico trokken was vanille een bekende smaakstof bij de meso-Amerikaanse volken. Vanille werd naar Europa gehaald maar leverde hier geen vruchten op. Het bleek dat er een speciale bijensoort is die in synenergese met de vanilleplant leeft. Europese insecten wilden de vanilleboom niet bestuiven. Het heeft lang geduurd voordat men een methode vond om de vanilleplant met de hand te bestuiven. Botanici kregen het niet voor elkaar maar een 12-jarige jongen, de slaaf Edmond Albius wel, hij vond op het Franse eiland Réunion in 1841 een manier uit om de vanilleplant met de hand te bestuiven. Hij gebruikte eenvoudigweg een stokje of grassprietje dat hij met een simpele duimbeweging door de bloem liet glijden. Hiermee overtroefde hij de onderzoekingen van de Belgische professor Charles Morren die gelieerd was aan de universiteit van Luik.

Vanilledrank van de Maya´s

Van oudsher staat vanille te boek als afrodisiac. Deze werking is een aantal keer wetenschappelijk onderzocht en kan niet worden ontkend. De oude Maya´s waren reeds op de hoogte van deze eigenschap. Ze maakten een drank op basis van vanille. Voor deze drank gebruikten de Maya´s waarschijnlijk cacao, honing en vanille, wellicht aangevuld met een paar andere kruiden zoals rode peper en annato. Als basis gebruikte men geen melk maar water.

Voedingswaarde vanille

In vanille zitten verschillende vitaminen in kleine hoeveelheden en vrijwel alle mineralen behalve seleen. Het is geen grote bron van vitaminen en mineralen maar het helpt het lichaam enigszins om mineralen binnen te krijgen, in ieder geval meer dan synthetische vanilline. Mangaan zit het meest in vanille; 100 gram is genoeg voor 10% van de Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid (ADH) maar uiteraard neemt niemand 100 gram vanille per dag. De overige fytonutriënten die (nog) geen ADH-percentages hebben meegekregen van overheidsinstituten hebben een meer belangrijke waarde.

Vanille bestrijdt bacteriën

Vanille is volgens Indiaas onderzoek uit 2006 in staat om bacteriekolonies binnen te dringen en ervoor te zorgen dat ze niet tot

Groeiwijze van vanille / Bron: Benutzer:Esskay, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

ziekmakende proporties kunnen groeien. Hiermee is vanille een nieuwkomer onder de bacteriebestrijders. Vanille kan ervoor zorgen dat een groep bacteriën niet tot een pathologische kolonie leidt waaruit een infectie kan ontstaan, zo concluderen de wetenschappers. Er is echter meer onderzoek nodig om te kijken welke stoffen precies helpen bij dit geneeskrachtig proces.

Vanille als antioxidant

Een vanilla-extract bevat sterke antioxidant eigenschappen. Dat duidt erop dat stoffen in vanille elkaar ondersteunen in hun medicinale werking. Antioxidanten zijn belangrijk om vrije radicalen, potentiële welvaartsziektenveroorzakers, uit te schakelen. Dat blijkt uit onderzoek wat gepubliceerd is in september 2007. De onderzoekers verwachten dat vanille een belangrijk middel kan zijn als natuurlijke manier om voedsel te conserveren en als gezondheidssupplement.