Vergeten groente: de boomspinazie

De boomspinazie (of Chenopodium Giganteum in het Latijn) is een grote eenjarige bladgroente. In goede omstandigheden kan de plant twee tot drie meter hoog worden. Vroeger werd deze plant veel geteeld, ook in West-Europa en de Lage Landen. De plant vergt weinig verzorging en aandacht, maar is toch heel voedzaam.

Zaaien

Maart en april zijn de ideale maanden om de eerste zaden (binnenshuis of onder glas) te laten kiemen. Een maand later zouden je planten normaal groot en sterk genoeg moeten zijn om uitgeplant te kunnen worden in je tuin of overgeplant in een grotere pot. Tegen eind april of begin mei kan je dan de eerste jonge blaadjes oogsten voor in salades. Deze sterke, snelle groeier kan je meerdere keren zaaien in één seizoen, zodat je altijd de zachte, frisse jonge blaadjes kan oogsten. Je kan de boomspinazie dus evengoed nog in juni, juli of begin augustus zaaien om de jonge, frisse blaadjes te kunnen oogsten (maar een mastodont van twee meter of meer zal je plant dan natuurlijk niet meer worden).

In de (moes)tuin

Oorspronkelijk zou de boomspinazie afkomstig zijn uit bergketens in India. Maar de plant groeit heel makkelijk in West-Europa en plant zich hier ook makkelijk voort. De volwassen boomspinazie zaait zichzelf uit, van één keer zaaien kan je dus vele jaren na elkaar genieten van heerlijk verse boomspinazie. Als je niet wil dat de boomspinazie zichzelf uitzaait (en zo misschien een groter stuk van je tuin gaat innemen dan je wilt) kan je de plant best in een (grote) pot telen. Wanneer de plant doorschiet en er zich bloemen / zaadlijsten ontwikkelen moet je die op tijd verwijderen zodat er geen rijpe zaden in de grond rondom de pot belanden om de makkelijke voortplanting te voorkomen. Normaal ontwikkelt de boomspinazie tussen juli en september bloemen, en de zaden rijpen tussen augustus en oktober. De plant zaait zichzelf onder andere makkelijk uit omdat de bloemen tweeslachtig zijn, en ze zichzelf bevruchten onder invloed van de wind.

Bovendien is de plant ook esthetisch een leuke aanwinst voor je tuin. De grote, oudere bladeren zijn imposant om te zien en de frisse, jonge blaadjes bovenaan hebben een mooie paarse gloed. De boomspinazie groeit het best op een plek in de halfschaduw. Je zet de plant best op een plek waar die enkele uren per dag (bijvoorbeeld 's ochtends) veel zon krijgt, maar een ander deel van de dag (bijvoorbeeld 's avonds) in de schaduw van andere planten, een haag of muur staat. Een hele dag schaduw kan de boomspinazie niet appreciëren, zorg er dus zeker voor dat die wel minstens enkele uren per dag in vol zonlicht staat. De volgroeide boomspinazie kan wel tegen een stootje en kan dus ook zélf dienst doen als windbescherming voor andere, meer kwetsbare planten. Denk er bij het uitplanten in de tuin dus aan dat de plant erg hoog kan worden: plaats hem niet op een plek dat die te veel zonlicht zou afnemen van andere, kleinere planten die ook van veel zonlicht houden.

De boomspinazie is over het algemeen erg resistent tegen veel plagen, aandoeningen en insecten waar andere groenten makkelijk ten prooi aan vallen. De boomspinazie is niet kieskeurig als het op de bodemsoort aankomt. Zowel lichte zandbodem als zware kleigrond kan geschikt zijn en de plant kan ook gedijen in grond met een verschillende zuurtegraad (zolang die niet extreem zuur of base is). Het enige grote aandachtspunt is water. De plant verkiest een vochtige bodem en moet bij droge omstandigheden dus zeker voldoende water krijgen.

Oogsten

Oogsten is zeer eenvoudig: je kan de plant als geheel oogsten wanneer die een dertigtal centimeter hoog is, of geduldig afwachten tot die nog groter wordt en wanneer je ze nodig hebt enkele oudere bladeren oogsten. De jonge blaadjes zijn fris en zacht en worden makkelijk verwerkt in salades. Ze smaken een beetje naar gewone spinazie met een vleugje aspergesmaak erbij. De grotere, oudere bladeren zijn taaier. Die kan je daarom best verwerken door die bijvoorbeeld door de soep te mixen.

Eventueel kan je één plant volledig laten uitgroeien (geen enkel blad oogsten) en die de volledige levenscyclus laten doorlopen. Van die volgroeide plant kan je dan makkelijk de zaden oogsten voor het volgende seizoen. Zaden van onaangeroerde planten zijn meestal van een betere kwaliteit dan de zaden van planten waar je volop van geplukt en gegeten hebt.

Boomspinazie eten

De boomspinazie is zeer rijk aan verschillende vitaminen (onder andere A en C) en mineralen zoals ijzer en calcium. Af en toe wat jonge boomspinazieblaadjes in je salade of een boomspinaziesoep zijn dus zeker een verrijking voor een gezond en gevarieerd dieet, en het kost je bijna geen moeite om dat vers uit je eigen tuin te kunnen plukken.

De bladeren kunnen verwerkt worden in soep, puree of salades en van de zaden kan meel gemaakt worden dat als basis kan dienen voor broden en andere deegwaren (eventueel vermengd met bijvoorbeeld tarwemeel).

De bladeren en vooral de zaden bevatten echter ook saponine. Dit is een gevaarlijke stof voor de mens wanneer je er te veel van consumeert, een kleine hoeveelheid kan geen kwaad en is volgens sommigen zelfs gezond. Om een saponinevergiftiging te voorkomen kan je de groente best goed wassen voor gebruik en stevig laten doorkoken (net zoals je spinazie klaar maakt) als je er veel en vaak van eet.