Stevia in voedingsmiddelen

Stevia wordt in Zuid-Amerika al minstens 1500 jaar gebruikt om dranken te zoeten en toch is de introductie ervan in Europa maar moeizaam verlopen. Hoewel de eerste Europeanen een paar honderd jaar geleden al kennis maakten met het plantje bleef stevia tot in onze tijd uit het zicht van het grote publiek.

Stevia commercieel

Stevia is een lastig plantje om commercieel te verbouwen. Er was daarnaast lange tijd te weinig wetenschappelijk bewijs voorhanden over de gezondheidseffecten van stevia en bovendien zou er flink wat lobbywerk tegen stevia zijn verricht vanuit de gevestigde suiker- en zoetstofindustrie. Daar komt nog eens bij, dat veel gangbare zoetstoffen in een kwaad daglicht zijn komen te staan door mogelijke bijwerkingen waardoor veel consumenten zelfs bij een product als stevia al bij voorbaat vraagtekens plaatsen. Maar, uiteindelijk wist stevia al deze hindernissen te overwinnen en in december 2011 heeft de Europese Unie een begin gemaakt met het toelaten van stevia op de markt.
Aan welke regels moeten fabrikanten zich nu houden als ze stevia willen gebruiken? En welke producten met stevia kan de consument inmiddels kopen? We vertellen je hier alles over de huidige stand van zaken rondom stevia.

Stevia: wat mag wel en wat mag niet?

Het gebruik van stevia in voedingsmiddelen is sinds 2011 toegestaan. Je kunt in de maanden daarna meteen merken dat veel fabrikanten dit al verwacht hadden. Producten met stevia stonden al in de startblokken en doken vanaf het vroege begin van 2012 op in de schappen van de supermarkt.
Het commerciële gebruik van stevia is echter nog niet compleet vrijgegeven en er kleven behoorlijk wat regels aan:
Het stevia plantje als geheel is nog niet vrijgegeven voor consumptie. Daarvoor moet er eerst nog heel veel onderzoek worden gedaan naar alle bestanddelen en de uitwerking daarvan op de gezondheid.
Een koekfabrikant kan dus niet zomaar stevia blaadjes vermalen en deze door het deeg mengen. Daarvoor moet hij geraffineerde stevia gebruiken. Met geraffineerde stevia worden steviol glycosiden bedoeld. Dit zijn de stoffen die ervoor zorgen dat stevia zo zoet smaakt. In een ingewikkeld proces worden alle andere stoffen uit de stevia blaadjes gehaald en wat overblijft, is de geraffineerde stevia. Geraffineerde stevia is dus een puur product zónder toevoegingen.
De reden dat alleen de geraffineerde stevia gebruikt mag worden, is dat alleen naar deze stoffen inmiddels voldoende wetenschappelijk onderzoek is gedaan. Voor de andere bestanddelen van de stevia plant laat dit nog wel even op zich wachten. Het feit dat het gehele stevia plantje al eeuwen zonder problemen gebruikt wordt, is nu eenmaal niet voldoende voor een vergunning.

In welke producten?

Sinds de toelating van (geraffineerde) stevia door de Europese Unie mag het in tal van producten worden toegepast. De lijst is in feite oneindig. Frisdranken, alcoholische dranken, zuiveldranken, producten op basis van groente en fruit (zoals bijvoorbeeld soep of jam), graanproducten (zoals ontbijtgranen), snoep (zoals chocolade en kauwgom), zoetstoffen en voedingssupplementen: Het zijn allemaal producten die gewoon met stevia gezoet mogen worden.
Wel is het gebruik van stevia in dergelijke voedingsmiddelen nog aan regels gebonden.
Zo moet de stevia die de fabrikant gebruikt een minimale zuiverheid van 95 procent hebben. Dit houdt in, dat de geraffineerde stevia voor minstens 95 procent uit steviol glycosiden moet bestaan. Ligt dit gehalte lager, dan moet op de verpakking van het product een waarschuwing staan die aangeeft dat het een product voor uitwendig gebruik betreft.

Hoeveel stevia?

Ook de hoeveelheid stevia die fabrikanten in hun producten mogen gebruiken is aan regeltjes gebonden. De ADI (aanvaardbare dagelijkse inname) van stevia is door de voedselautoriteiten vastgesteld op 4 miligram per kilo lichaamsgewicht per dag. Op producten waarin het stevia gehalte hoger ligt dan de vastgestelde toegestane hoeveelheid moet dus ook weer verplicht een waarschuwing staan. Helaas zijn veel fabrikanten hierdoor genoodzaakt om naast stevia ook suiker of andere zoetstoffen te gebruiken in hun producten met stevia.
De aanvaardbare dagelijkse inname is overigens vastgesteld op basis van de wetenschappelijke onderzoeken die er gedaan zijn naar stevia. Er is bewijs dat onder deze hoeveelheid er zeker géén sprake is van nadelige effecten voor de gezondheid, maar dat wil niet zeggen dat een grotere inname schadelijk is.

Stevia biologisch?

Het lijkt misschien vreemd, maar stevia is niet biologisch en mag dus officieel niet verwerkt worden in biologische producten. Ondanks de volkomen natuurlijke oorsprong van het stevia plantje, wordt de geraffineerde stevia door de voedselautoriteit aangemerkt als additief. Stevia heeft het E-nummer E960 meegekregen.
Dit wil echter niet zeggen dat er helemaal geen biologische stevia producten te verkrijgen zijn. In natuurvoedingswinkels of online is er een behoorlijk assortiment. Voor deze producten geldt dan echter ook de regel dat er een waarschuwing op de verpakking moet staan.