Rolmodellen hebben we allemaal

Iedereen kan in principe een rolmodel zijn voor een ander en toch hebben we nogal wat stereotype rolmodellen die de boventoon voeren. Is dat normaal? Maakt dat de mens niet tot een “eenheidsworst”? Komen we zo tot voldoende ontplooiing? Het begint al in de meest prille jeugd en niet zelden zijn het de mensen in de directe omgeving die de eerste rolmodellen vormen. Hoe werkt het?

Voorbeelden

Rolmodellen zijn voorbeelden voor ons. Mensen waar we ons aan optrekken, mensen die zijn (althans zo lijkt het) zoals wij willen zijn en in de prille jeugd heeft iedereen rolmodellen. Je moet je “eigen ik” nog vormen en daar gebruikt iedereen in meer of mindere mate de rolmodellen voor. Dat is geen knop die bij de een wel "aan" gaat en bij de ander niet, dit proces gaat vanzelf en hoe je er mee omgaat, heeft meer te maken met de persoon die je bent (hoe jong dan ook).

Vaak zijn het ouders die de eerste rolmodellen voor jonge mensen zijn. Meisjes zien in hun moeder c.q. vrouwelijke opvoeder vaak het eerste rolmodel en bij jongens is dat vaak de vader of mannelijke opvoeder. Als er bij de broers of zussen grote leeftijdsverschillen zijn, dan kan ook een oudere broer of zus een rolmodel zijn. Soms kan een ander familielid of bekende, welke frequent contact heeft, een rolmodel zijn.

Het begint al jong

Op jonge leeftijd ben je erg bevattelijk en dus zijn die eerste rolmodellen erg belangrijk in het ontwikkelingsproces. Dat geldt ook in negatieve zin, want daar waar bijvoorbeeld geweld in de huislijke kring plaatsvindt, zal dat altijd opgevat worden als iets wat je zelf nooit zal gebeuren. Maar de praktijk wijst uit dat ook dit wel degelijk “meegenomen” wordt in de rugzak (zeker bij zo'n 2/3) en wanneer er dan zoveel onmacht ervaren wordt in een bepaalde situatie, dan kan geweld de enige uitweg zijn.

Gelukkig gaat het niet altijd om geweld, maar het kan bijvoorbeeld ook om situaties negeren gaan of het zogenaamde weglachen van een precaire situatie wat als oplossing gezien wordt door het rolmodel. Maar ook situaties willen doorgronden, wat wel eens als zeurderig over kan komen (maar wat het zeker niet hoeft te zijn). Niet zelden zie je dit in het volwassen leven van menigeen terug, als dit in de vroege jeugd dé oplossing was voor het rolmodel.

Je eigen mening vormen

Vervolgens komt de pré puberale fase en dan begint het afstand nemen. Ouders zijn gek, oud of duf en dus gaat menigeen op zoek naar een nieuw rolmodel. Aangezien de hormonen een steeds nadrukkelijker rol gaan spelen, komt de andere sekse in beeld en vinden nogal wat jong volwassenen deze terug in artiesten. Popsterren of jonge filmsterren doen het goed op deze leeftijd.

Je ontwikkeling als mens gaat natuurlijk gewoon door en school, televisie, sociale contacten etc … ze vormen allemaal onderdeel van de mening die jij je vormt en het rolmodel wat daarbij hoort. Inmiddels kan je je niet meer voorstellen dat je ouders ooit rolmodel zijn geweest en krijgt het afzetten steeds meer vorm. Je begeeft je steeds verder richting het volwassen leven met je eigen ontwikkeling, mening en de manier hoe je als jong volwassene in het leven staat.

Verliefd

Als de periode van verliefdheid om de hoek komt, wordt het nog complexer. De hormonen gieren door het lichaam en je bent er nog niet uit “wie je echt bent” (rolmodellen kunnen dus ook met enige regelmaat wisselen) en dat maakt de pubertijd voor menig puber misschien wel spannend, maar eigenlijk ook verschrikkelijk. Zeker als je uiterlijk niet meewerkt en je iets hebt wat je als storend of lelijk ervaart. Denk bijvoorbeeld aan het hebben van puistjes. Het vergroot de onzekerheid en haalt je zelfvertrouwen onderuit, zeker als je rolmodel zo’n mooi model is of een zangeres of actrice met een perzikzacht en gaaf huidje.

Stabiliseren

Gelukkig stabiliseert het zich, zodra men door de meest heftige periode van de pubertijd is. Langzaam maar zeker vormt zich de mens die men is en gaan rolmodellen een kleinere rol spelen. Als het goed is neemt het zelfvertrouwen weer toe, volgen er relaties die iets toevoegen aan het leven en begint de volwassenheid (welke weer met heel andere problemen gepaard gaat).

Tot slot

Rolmodellen zijn goed, in lastige periodes van het leven voegen ze iets toe, kan men zich er aan optrekken en kan men zich - indien gewenst - even ergens anders wanen. Maar rolmodellen moeten niet een stempel op het leven blijven drukken. Ze moeten langzaam naar de achtergrond verdwijnen en in veruit de meeste gevallen is dat ook zo.
Als dit niet zo is, is er mogelijk iets in de voorafgaande periode fout gegaan. Is de persoon zich nog aan het verstoppen, is de eigenwaarde erg minimaal (als deze al aanwezig is) en is het zinvol hier iets mee te doen in overleg met een professional.