Separeren: in hoeverre nog menswaardig?

In psychiatrische instellingen is separeren hedendaags wellicht een meer gebruikte methode dan mensen denken. Meer dan eens is hierbij sprake van mensonwaardige omstandigheden. De toestand van de patiënt escaleert alleen maar verder, de patiënt wordt maandenlang in de separatiecel gelaten, of de patiënt overlijdt zelfs in de separatiecel. Is separeren nog wel van deze tijd? September 2008: Patiënt overlijdt in een separeercel van het SPCD Oost in Amsterdam. Na autopsie bleek hij gestikt te zijn in een stuk brood.

Oktober 2008: Nog zeker tien psychiatrische afdelingen in Nederland zijn er net zo slecht aan toe als de inmiddels gesloten kliniek SPDC Oost in Amsterdam. In twee instellingen zijn de afgelopen weken gesepareerde patiënten overleden zonder dat dit in het nieuws kwam. Dat blijkt uit een inventarisatie onder tweederde van de GGZ-instellingen.

Informatie over separeren

In het algemeen vindt separeren plaats uit veiligheidsoverwegingen, waarbij de patiënt een gevaar vormt voor zichzelf en/of voor zijn omgeving. Dit kan gedurende enkele dagen zijn maar ook voor meerdere maanden achtereen. Separeren houdt in dat een patiënt wordt verpleegd, verzorgd en behandeld in een beveiligde afzonderingsruimte. De ruimte bestaat uit een met een dikke kluisdeur afgesloten kale cel waarin niets aanwezig is waarmee een patiënt zichzelf iets kan aan doen. Separeren kan zowel met als zonder toestemming van de patiënt gebeuren. Wanneer het zonder toestemming gebeurd, is er sprake van dwangbehandeling.

Onderzoek naar separeren

Eind 2008 verzamelde familieorganisatie Ypsilon de ervaringen van patiënten, hun familieleden en andere betrokkenen uit het hele land met betrekking tot separatie. Hieruit blijkt dat een deel van de betrokkenen de separatiepraktijken in de GGZ als negatief beoordelen. Twintig procent van de patiënten ervaart een verblijf in de separatiecel als traumatisch. Vooral het totale gebrek aan interactie met andere mensen wordt als negatief beoordeeld.

Uit onderzoek van de GGZ Nederland blijkt dat het aantal en de duur van separaties aanzienlijk naar beneden kan (17 tot 75%). GGZ instelling Rivierduinen is zelfs van mening dat separeren geen behandeling is, maar het falen van de hulpverlening. In sommige instellingen leidt de afname van het aantal separaties wel tot een verhoogd gebruik van kalmerende medicatie. In Nederland wordt nu nog meer gesepareerd, maar daarnaast wordt er minder gebruik gemaakt van dwangmedicatie.

De alternatieven

Door alle negatieve gevolgen waar separeren toe kan leiden, is het belangrijk om het nut en de noodzaak van het separeren van patiënten te overwegen. Sinds ongeveer drie jaar lopen er enkele projecten om het aantal separaties terug te dringen. Uit evaluatie blijkt dat het effect ervan aanzienlijk is. Om het aantal separaties te kunnen terugdringen, zijn er alternatieve methoden nodig. De meeste gedachten gaan uit naar invoering van het poldermodel in de psychiatrie: met de patiënt overleggen hoe op escalaties kan worden gereageerd. Ook moeten verpleegkundigen leren hoe zij conflicten vermijden en hoe ze het beste kunnen reageren op uitdagend gedrag. Daarnaast wint langzamerhand het idee van gedwongen medicijngebruik terrein. Patiënten met een rustgevend middel injecteren zonder dat ze daarvoor toestemming hebben gegeven, werd in de psychiatrie heel lang als de meest grove schending van hun autonomie gezien. Maar hier wordt steeds meer van terug gekomen.

Steeds meer wordt er gesproken over het volledig stoppen met separeren in psychiatrische instellingen. Dit is een mooie visie om naar te streven. Het personeel van de instellingen moet hierbij niet vastgeroest blijven in hun oude behandelmethodes. Zij moeten openstaan voor alternatieven en vooral zoveel mogelijk pogen patiënten als "mensen" te benaderen.
© 2009 - 2024 Indiaan1984, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
De ontruiming van Het Apeldoornsche BoschDe ontruiming van Het Apeldoornsche BoschIn de nacht van 21 op 22 januari 1943 vond de ontruiming van de Joodse psychiatrische inrichting Het Apeldoornse Bosch p…
Wie krijgen er tbs opgelegd door de rechterWie krijgen er tbs opgelegd door de rechterEr zijn behoorlijk wat tbs-klinieken in Nederland. Hoe kom je in een tbs-kliniek terecht en hoe kom je er weer uit. Wat…
Wat is tbs (terbeschikkingstelling)?Bij mensen die zware delicten hebben gepleegd, heeft de rechter de mogelijkheid om tbs op te leggen. Deze maatregel is u…
Geschiedenis van de psychiatrieGeschiedenis van de psychiatrieDe psychiatrie bestaat nog niet zo lang zoals wij het kennen, mensen met een psychiatrische stoornis werden begin vorige…

Bernagie tegen melancholieHemelsblauwe lieve bloemen met ruwbehaarde bladeren. Zo ziet en voelt Borago officinalis. De lieve naam Bernagie en de r…
Helmkruid, naam, geschiedenis en toekomstHeb je speenkruidknolletjes voor mij? Ik kan me nog levendig herinneren, dat een wat oudere mevrouw mij jaren geleden di…
Bronnen en referenties
  • Bouwkamp, C. (2009). Separeren, is dat nog van deze tijd? De sofa, 18 (2), Leiden: Labyrint, studievereniging der psychologie. Visser, E. de (2009). Slikken of separeren. De Volkskrant. www.zielenknijper.nl - september 2008: Psychiatrische patiënt sterft verstikkingsdood in isoleercel - oktober 2008: Nova: nog veel meer doden in isoleercellen in Nederland Ministerie van VWS (2008). Over de wet BOPZ. www.alysiszorggroep.nl
Indiaan1984 (19 artikelen)
Gepubliceerd: 18-08-2009
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Leven
Bronnen en referenties: 1
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.