Coca-Cola, een kruidige geschiedenis

Over de drank Coca-Cola is het laatste woord nog niet gezegd. Bij deze wat minder bekende informatie over de geschiedenis van deze drank en de kruiden die er in verwerkt werden en worden. Coca-Cola, niet direct de drank die ik regelmatig drink, integendeel dit bruine vocht stond eind vorige eeuw in gezondheidskringen te boek als een zeer ongezonde, bijna dodelijke drank. Het was volgens de verhalen zo gevaarlijk dat het zelfs verroeste bouten kon los weken en die verschroeiende werking zou het dan ook wel in ons eigen lichaam hebben.

Later kwam ik erachter dat de naam afkomstig is van 2 bijzondere planten. Coca komt van Erythroxylon coca, de plant waar de verdovende cocaïne uit gewonnen wordt en cola komt van Cola nitida, de plant waar het opwekkende cafeïne in aanwezig is. Met andere woorden een 'evenwichtige' drank met een opwekkende én een verdovende werking. In Oosterse termen uitgedrukt yin en jang in harmonie. Een kruidendrank dus?

Dat er vandaag geen cocaïne meer in Coca-Cola zit, zul je wel begrijpen. Dat het er wel ingezeten heeft is moeilijker te begrijpen maar geeft wel aan dat cocaïne niet altijd als een gevaarlijke drug maar eerder als een zegen voor de mensheid werd beschouwd. En dat was het in zekere zin ook.

Een beetje geschiedenis

De Corsicaanse chemicus Angelo Mariani zorgde voor de verspreiding van coca over Europa en de Verenigde Staten. Hij nam in 1863 een pa­tent op Vin Mariani, wijn die een coca-extract bevatte en weldra uitgroeide tot Europa's meest populaire drank. Bij het aanprijzen van zijn vinding verbloemde Mariani het verschil tussen een prettig opwekkende drank en een therapeutisch werkzaam tonicum. Advertenties benadrukten dat Vin Mariani niet alleen hielp te­gen zwaarmoedigheid maar tevens verrukkelijk smaakte en een uiterst plezierige uitwerking had. Artsen schreven medische artikelen waarin Vin Mariani werd aan­bevolen voor de meest uiteenlopende kwaaltjes, van keelpijn tot gestoorde spijs­vertering. Als dank voor het uitvinden van Vin Mariani, en bovendien van coca-pastilles en cocathee, ontving Mariani een speciale medaille van de paus en werd hij in heel Europa als een groot man geëerd..

In 1886 inspireerden de producten van Mariani de Amerikaanse apotheker John Pemberton tot de bereiding van Coca-Cola. De ontwikkeling die Coca-Cola heeft doorgemaakt is een nog veel sprekender voorbeeld van de vage scheidslijn tussen een lekker drankje en een medicijn. Als apotheker bracht Pemberton de drank aanvankelijk als opwekkend middel en remedie tegen hoofdpijn op de markt. Toen hij het merk registreerde, beschreef hij de drank als "Franse wijn van coca, een ideaal tonicum".
Oorspronkelijk was Coca-Cola dus een alcoholische drank op basis van coca-bladeren. De wijn werd later weggelaten en vervangen door water en extracten van de cola-noot (Cola nitida), mogelijk om er toch enige pittigheid aan te geven. Nog later werd het water vervangen door sodawater met prik en zo werd deze echte coca met cola dan aangeprezen als de 'alcoholvrije drank voor de intellectueel'. Op dat moment vond men het belangrijker dat deze drank geen alcohol bevatte maar vond men het geen probleem dat er coca in aanwezig was. Het was pas in het begin van de 20ste eeuw dat de medische wereld de gevaren van cocaïneverslaving begon te onderkennen en de coca uit het recept heeft verwijderd of gedecocaïniseerde extracten is gaan gebruiken.

Samenstelling van Coca-Cola

Dat Coca-Cola een echte kruidendrank is, zien we ook aan de overige ingrediënten die onder andere in het geheimzinnige Merchandise X zitten. Uit de foto van het notitieboekje dat aan Pemberton heeft toebehoord, blijkt dat 7X uit de volgende ingrediënten bestaat:

• 224 ml alcohol
• 1,5 ml limoenolie (Citrus aurantifolia)
• 1 ml sinaasappelolie (Citrus sinensis, welke?)
• 0,5 ml muskaatnootolie (Myristica fragans. hallucinogeen?)
• 0,5 ml kaneelolie (Cinnamomum verum)
• 0,5 ml oranjebloesemolie (Citrus aurantium var. amarum, Neroli)
• 0,25 ml korianderolie (Coriandrum sativum)

Deze kleine hoeveelheden etherische oliën waarschijnlijk opgelost in de alcohol zorgen voor de typische smaak van Coca-Cola.

Een interessante geschiedenis van een, ook uit kruidenoogpunt interessante drank. En toch ben ik nog steeds geen coladrinker.

Botanische info

• Erythroxylon coca, is een struik inheems in de Andes van Peru en Bolivia, groeit op een hoogte van 1700 m, die in verschillende streken en in verschillende variëteiten wordt gekweekt o.a. de varieteit bolivianum BURCK, de « Huanuco »-soort genoemd, gekweekt in Bolivia, Brazilië en Argentinië
• Cola acuminata en Cola nitida zijn kleine of middelgrote bomen, groeiend in de schaduw van het regenwoud. De noten zitten met acht stuks in één bolster, die geoogst worden met messen aan een stok. Ze worden gepeld en daarna gefermenteerd, waarbij ze van kleur en geur veranderen. Daarna worden ze tot een bruin poeder gemalen.