Wat is een Dirndl?

Een Dirndl is een Beierse en Oostenrijkse klederdracht. Eigenlijk is Dirndl het verkleinwoord van Dirn, de Beierse-Oostenrijkse variant van Dirn, waarmee ook nog in het hedendaagse spraakgebruik gewoon een jong meisje wordt bedoeld, te vergelijken met het Nederlandse woord deern. De betekenis van prostituee, in feite een minder vulgaire benaming ervan, die de oorspronkelijke betekenis van Dirndl min of meer verdrongen heeft, is een moderne ontwikkeling.

Regionale klederdracht jonge meisjes

Tot ongeveer het midden van de vorige eeuw was Dirn de meest gebruikelijke benaming voor jonge vrouwen uit lagere sociale klassen die doorgaans werkzaam waren als dienstmeisje in het huishouden, met name ook in landbouwkringen. Een door deze meisjes gedragen kledingstuk heet Dirndl-gewaad. Later werd die term in de volksmond afgekort tot Dirndl. Wat men tegenwoordig onder een Dirndl verstaat, mag niet worden verward met een kenmerkende regionale klederdracht.

Een echte (historische) klederdracht bezit qua kleurencombinatie en functionaliteit heel specifieke kenmerken op basis waarvan men de draagster aan een bepaalde regio en sociale klasse kan toewijzen. De Dirndl zoals wij die tegenwoordig kennen, wordt inderdaad beïnvloed door regionale kenmerken, maar heeft geen specifieke regionale betekenis.

De geschiedenis van de Dirndl

De Dirndl was oorspronkelijk een puur stedelijk mode-fenomeen. Was het aanvankelijk nog de klederdracht van dienstmeisjes, van ongeveer 1870-1880 zette de Dirndl zich in de bovenlaag van de stedelijke bevolking door als “landelijke” zomerjurk. De ontwikkeling tot dit enigszins wellust uitstralend kledingstuk, markeert een van de belangrijkste uitgangspunten voor de hedendaagse betekenis van dit Alpenkleed. In de economisch moeilijke periode na de Eerste Wereldoorlog, werd de Dirndl een regelrecht kassucces, omdat het als eenvoudige zomerjurk een goedkoop alternatief voor de vaak dure en fraai bewerkte historische dameskostuums was.

Dirndl als symbolieke klederdracht in het Derde Rijk

Tijdens het Derde Rijk werd de Dirndl tot middelpunt van dracht voor vrouwen in het Nationaal Socialisme verheven. De gesloten kraag werd daarvoor verwijderd, de armen waren niet langer bedekt en zo werd de jurk niet alleen gemoderniseerd maar verkreeg die ook een erotischer aanzicht. Men schiep een geregen en dichtgeknoopte taille, die tot op de dag van vandaag de stijl van de moderne Dirndl vormt. Het was het doel van de nationaal socialisten om de Dirndl te ontdoen van kerkelijke, joodse en buitenlandse invloeden en weer een kledingstuk naar Germaanse zin te ontwerpen.

De Dirndl als typische klederdracht bij volksfeesten

Vandaag de dag verwijst de term Dirndl naar een jurk met smalle, vaak diep rechthoekig of rond uitgesneden bovendeel, een hoog in de taille bevestigde rok, waarvan de lengte met de heersende mode wisselt, en een schort. Die wordt in de landelijke gebieden gedragen zowel op jaarmarkten en kerkelijke feestdagen, alsmede tijdens grote volksfeesten zoals het Oktoberfest in München, met name in Zuid-Duitsland en enkele Alpenregio's.

Hoewel het dragen van bedoelde kleding tot in de jaren 70 van de vorige eeuw nog niet op grote schaal bij volksfeesten plaatsvond, is dat vanaf de jaren 90 sterk toegenomen. Sinds de eeuwwisseling wordt de Dirndl ook steeds meer in ontwerp van modeontwerpers opgenomen.