De geneeskracht van Groot Hoefblad

Groot hoefblad is geen eetbare plant. Voor medicinale doeleinden wordt vooral de wortel gebruikt waarvan slechts 6 tot 7 gram mag per dag worden gegeten. Meestal wordt er gewerkt met preparaten waarin de geneeskrachtige stoffen geconcentreerd zitten. Deze plant is op zijn minst vanaf 100 jaar voor Christus een geneesplant bij de oude Grieken. Groot hoefblad is inheems in Europa, Noord en West Azië en is inmiddels goed ingeburgerd in Noord A,merika. De plant houdt van vochtige bodem; je ziet hem vooral in moerassen en langs waterkanten. Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Inhoud:

• Naamgeving groot hoefblad
• Geschiedenis gebruik groot hoefblad
• Groot hoefblad versus cetirizine
• Werkzame stoffen groot hoefblad
• Groot hoefblad tegen migraine
• Groot hoefblad tegen hooikoorts
• Overige medicinale werkingen groot hoefblad
• Groot hoefblad als adjuvans
• Uitwendig gebruik groot hoefblad
• Consulteer de fytotherapeut

Naamgeving groot hoefblad

In het Latijn heet deze plant Petasites Hybridus. Petasites is afgeleid van het Griekse woord Petasos wat de naam was voor een breedgerande vilten hoed die door schaapherders werd gedragen. De bladeren van groot hoefblad zijn ongeveer net zo breed als de hoed en bovendien zijn de bladeren een beetje zacht, vergelijkbaar met vilt. Hybridus betekent ´gemengd´. De plant heet Groot hoefblad omdat hij groter is dan een een familielid die er precies op lijkt. Hoefblad zou een verbastering kunnen zijn van ´hoedblad´. Het Nederlands kent enkele volksnamen voor groot hoefblad: boterklis, dokkebladeren, pestwortel en stinkblad.

Geschiedenis gebruik groot hoefblad

Het was Dioscorides, pionier in de geneeskunde en kruidenwetenschap uit het oude Griekenland die voor het eerst de link legde tussen de vilten hoed, die vaak door schaapsherders werd gedragen en groot hoefblad. Hij wendde gestampte hoefbladbladeren aan voor zalven tegen huidzweren. In de Middeleeuwen werd groot hoefblad gebruikt tegen koorts en de pest; daarom wordt hij vanaf die tijd pestwortel genoemd. Hij heeft een zweetafdrijvende en diuretische werking, wat goed helpt tegen deze twee ziekten. John Gerard, die een 1480 pagina´s dik boek publiceerde onder de titel ´Herball´, raadde groot hoefblad eveneens aan tegen koorts en de pest omdat het zweetdrijvend is en´ alle venijn uit het hart haalt´. Vele mensen hangen de visie aan dat ziekte te maken hebben met allerlei ruzies of boze gedachten. Daarnaast raadde Gerard aan om wortelpoeder te strooien op zweren en de plant in te nemen om wormen te verdrijven. De Duitse botanicus Tabernaemontanus beval groot hoefblad aan bij buikkrampen, astma en als slijmoplossend middel. In de volksgeneeskunde werd Groot Hoefblad gebruikt om maagdarmkolieken te behandelen en verminderde galafscheiding te genezen. In meer recente perioden heeft de wetenschap aangetoond migraine en hooikoorts prima behandeld kunnen worden met deze plant.

Groot hoefblad versus cetirizine

Groot hoefblad werkt net zo goed als cetirizine alleen dan zonder de bijwerkingen van dit syntethisch geneesmiddel. Cetirizine is een middel tegen hooikoorts wat als bijeffecten droogheid van neus, keel en mond, duizeligheid, verward gezichtsvermogen nachtmerries en maagpijn heeft. Desondanks is cetirizine zonder recept verkrijgbaar. Groot hoefblad kent vrijwel geen bijwerkingen; het wordt alleen afgeraden bij zwangetre vrouwen omdat het als emmenagoog werkt. Verder wordt langdurig gebruik afgeraden; er wordt aangeraden om een periode zonder middelen op basis van groot hoefblad in te lassen mocht er sprake zijn van chronisch gebruik. Gestandaardiseerde preparaten zijn vrij van pyrrolizidine-alkaloïden welke een schadelijke werking hebben.

Werkzame stoffen groot hoefblad

Van groot hoefblad wordt voornamelijk de wortel gebruikt. Deze wortel bevat de meeste effectief werkzame stoffen als ze in de zomer of herfst wordt geoogst. Het blad en de bloemen worden zelden gebruikt. In groot hoefblad zitten de volgende inhoudsstoffen: eremafilaanesters zoals petasine, isopetasine en neopetasine, fukinone, fukinaolide, petasiteen, pethybreen, de flavonoïden isoquercitrine, astragaline en quercetine, pyrrolizidine-alkaloíden, triterpenoíde saponinen, looistoffen, slijmstoffen, bitterstof, inuline, choline, pectine, hars, triterpenen en eiwitten.

Groot hoefblad tegen migraine

Groot hoefblad is een bewezen profylacticum tegen migraine. Petasine, isopetasine en S-petasine werken ontkrampend en bloedvatverwijdend op de haarvaten in de hersenen waardoor migraine significant afneemt. Behalve migraine gaat het spanningshoofdpijn tegen. Petasinen in dit geneeskruid zorgen dat ontstekingswerende leukotriënen minder worden aangemaakt waardoor het een ontstekimngsremmend effect heeft. De petasinen zorgen namelijk voor een reactie in het lichaam waardoor hoofdpijn kan ontstaan. Verder is het pijnstillend krampwerend en kalmerend.

Groot hoefblad tegen hooikoorts

Er is veel onderzoek gedaan naar de werkingen tegen hooikoorts van groot hoefblad. Het is een ontstekingswerend kruid doordat het monocyten die leukotriënen aanmaken worden gedemotiveerd en door het inhiberen van 5-lipoxygenase. Isopetasol bevordert een stabiel prostagladinemetabolisme. In medische termen wordt deze grootbladige plant om deze redenen een anti-allergicum genoemd. Bovendien remt het de histamineaanmaak waardoor het een plantaardig antihistaminicum is. Door deze geneeskrachtige eigenschappen is het een prima inzetbaar middel bij hooikoorts en huisstofmijtallergie.

Overige medicinale werkingen groot hoefblad

De werkingen tegen migraine en hooikoorts zijn het meest onderzocht. Daarnaast heeft groot hoefblad diverse andere medicinale werkingen. Hier staan ze opgesomd inclusief de medicinale, achterliggende reden. Groot hoefblad kan in de fytotherapie worden ingezet bij:

• Onvoldoende beweeglijkheid van de galwegen omdat het krampopheffend werkt op gladde spieren van galwegen, galdrijvend is, en anti-inflammatoir oftewel ontstekingsremmend.
• Dysfunctioneren van lever door verminderde galwerking daar het de gal bevordert,
• Maagdarmkrampen omdat het krampopheffend werkt op de gladde spieren van de maag en twaalvingerige darm,
• Gastritis door de hierboven genoemde werking en omdat het analgetisch of pijnstillend werkt,
• Milde urinewegkrampen door de krampopheffende werking en de ontstekingsremmende werking,
• Nierstenen verwijderen door krampopheffende en pijnstillende werking,
• Menstruatiepijnen vanwege de krampopheffende, pijnstillende werking en het feit dat het eeen emmenagoog is, een menstruatiebevorderend middel,
• Koortsaandoeningen; omdat het zweetdrijvend is kan het vele aandoeningen die koorts met zich meedragen bestrijden.

Groot hoefblad als adjuvans

Een adjuvans is een stof die slechts lichte of geen medicinale werkingen heeft maar die wel de medicinale werking van andere stoffen ondersteunt. Groot hoefblad heeft enkele belangrijke adjuvanseigenschappen. In de fytotherapie wordt gewerkt met combinaties van kruiden zodat een medicinale behandelingsmethode meer resultaat oplevert. Groot hoefblad is vooral een adjuvans bij de hieronder staande ziekten omdat het spasmolytisch of krampopheffend werkt.

• Adjuvans bij bronchitis,
• Adjuvans bij kinkhoest,
• Adjuvans bij astma,
• Adjuvans bij COPD,
• Adjuvans bij lage rugpijn.

Uitwendig gebruik groot hoefblad

Groot hoefblad is ontstekingswerend door petasine en isopetasol, verzachtend door de slijmstoffen en wondhelend door de looistoffen. Deze medicinale werkzaamheden maken het een mogelijk fytotherapeutisch medicijn bij de volgende, uitwendige indicaties:

• Brandwonden, wonden,
• Huiderupties,
• Kneuzingen, verzwikkingen.

Consulteer de fytotherapeut

Wie groot hoefblad als geneeskrachtig middel wilt gebruiken wordt aangeraden een consult te nemen bij een fytotherapeut. Groot hoefbladextracten en medicijnen in de vorm van moedertincturen, poeders, nebulisaat, vloeibaar extract en capsules dienen alleen op voorschrift van bevoegden ingenomen te worden. Een huisarts of fytotherapeut kan je daarover inlichten, net als over de eventuele bijwerkingen en interacties met andere medicijnen of kruiden. Alle in dit artikel genoemde medicinale werkingen van dit geneeskruid zijn gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek en komen uit het Groot Handboek Geneeskrachtige Planten van Geert Verhelst, een standaardwerk op het gebied van genezende planten. Het boek wordt gebruikt in de fytotherapie.