De geschiedenis van de vibrator

Het moment dat de stoom-gedreven ‘Manipulator’ het levenslicht zag in Groot-Brittannië in 1870, is ook de start van het verhaal van de vibrator. Het verhaal is net zo spannend als het speeltje zelf, met aspecten uit de wetenschap, design, technologie en sociale geschiedenis. Vivienne Parry heeft zich tijdens haar onderzoek gerealiseerd dat, bovenal, de vibrator de ontwikkeling verteld van de veranderende houding van de man ten opzichte van de vrouw.
Het verhaal start historisch gezien met de term ‘womb furie’, letterlijk vertaald als baarmoeder furie. Hippocrates dacht dat de baarmoeder geen vaste verblijfplaats in het lichaam had, maar er rond zwierf op zoek om hier en daar een relletje te kunnen schoppen. Op het momten van orgasme zou het de luchtpijp dichtknijpen, zodat de persoon in kwestie de welbekende hijgende en naar lucht happende geluiden voortbrengt.

Al vroeg in de geschiedenis was er een welbekende vrouwelijke aandoening die gekarakteriseerd werd door nervositeit, vasthouden van vocht, slapeloosheid en gebrek aan eetlust. Hippocrates dacht dat dit kwam door een obstructie van de baarmoeder, daarom wordt het ook wel hysterie genoemd, naar het Griekse woord voor baarmoeder, hysteros.

Galen, een Griekse medicus, legde de oorzaak van hysterie bij seksueel gemis, vooral voorkomend bij gepassioneerde vrouwen. Hysterie kwam ook voor bij nonnen, maagden, weduwe’s en soms bij getrouwde vrouwen wiens partner's prestatie niet geheel tot uiting kwam in de slaapkamer.

Een massage met ‘paroxysme’ tot gevolg, was de officiële remedie. Galen verkondigde: “Voortvloeiend uit de aanraking van de genitaliën die de remedie vereist, volgen spiertrekkingen die samengaan met tegelijkertijd pijn en genot….vanaf die tijd is de vrouw verlost van alle kwaad die zij voelde”. Het probleem was dat doktoren deze remedie ontzettend vervelend vonden. Om een vrouw met de hand tot ‘paroxysme’ te brengen, duurde (begrijpelijk) soms erg lang. Het was een klusje dat doorzettings- en uithoudingsvermogen vroeg, en niet alleen een beetje geduld. En daarbijkomend: omdat het zo lang duurde, was het geen lucratief zaken doen voor de dienst doende dokter. Zij moesten vaak veel patiënten per dag bedienen om een goed inkomen zeker te stellen.

Masturbatie werd in die tijd (voor beide geslachten) nog als verkeerd beschouwd. Het was niet alleen een morele zonde maar men was van mening dat het constitutioneel gevaarlijk was, en het lichaam en geest verzwakte. ‘Vrouwen [met hysteria] moeten niet hun toevlucht nemen tot het zelf wrijven”, zei Avicenna, een moslim geleerde en basislegger van de moderne geneeskunde. Het was, zoals hij adviseerde, “een klusje dat de man toebehoort, en alleen passend voor echtgenoten en doktoren”.

Een vibrerende bol bracht uitkomst

Tegen het einde van de 19e eeuw werden in kuuroorden waterbehandelingen gebruikt, die de behandeling veel efficiënter maakte. De beangstigende Franse bekken-douche van rond 1860 bestond uit iets dat er uitzag als een brandslang onder hoge druk, gericht op de clitoris. Er werd beweerd dat hij binnen vier minuten ‘paroxysme’ tot gevolg had. Als het huwelijk niet de gewenste resultaten bood, werden gammele treinen, schommelende stoelen of paardrijden geadviseerd aan ‘nerveuze vrouwen’. Als echter de boemeltrein ook geen uitkomst bood, zat er niets anders op dan zich te richten tot een medicus.

Maar aangezien veel van de medische professionals dacht dat 75 procent van de vrouwelijke populatie ‘hysterisch’ was, en dat het een chronische ziekte was die wel behandeld maar niet genezen kon worden, was er dringend behoefte aan een goedkopere en minder omslachtige hulpmiddel. Rond 1875 had men stoomkracht al onderzocht. De ‘Manipulator’ zag er uit als een tafel met een gat waar het bekken van de vrouw in paste. Een vibrerende bol, aangedreven door stoomkracht, deed het zware werk. Maar net zoals de waterbehandelingen was het niet geschikt voor de behandelkamer van de huisarts.

De eerste vibrator werd rond 1880 gemaakt door Weiss, en had verschillende verwisselbare onderdelen. Hij werd aangedreven door een batterij, maar met de verspreiding van het elektriciteitsnet werden ook meer en meer apparaten ontwikkeld die hierop konden worden aangesloten. Ze leverden vibraties op een snelheid van 1000 – 7000 pulsaties per minuut. De vibrator werd verkrijgbaar in een willekeur van keuzes: draagbaar, op de vloer staand, en bijvoorbeeld de ‘Carpenter’ die van het plafond naar beneden hing en die eruit zag als iets dat uw Kwik-Fit gebruikt om de winterbanden om de velgen te leggen. Deze apparaten werden alleen bediend door doktoren, wat een medisch ‘sausje’ over het geheel gooide, waardoor het als volledig proper werd beschouwd. Maar belangrijker, het medische paradigma voor eeuwen was dat het seksuele genot van een vrouw gepaard moest gaan met penetratie. Een beetje wrijven door de dokter was dus prima te accepteren, omdat er niets in de vagina werd gestoken. Er was zelfs meer publieke tegenstand bij de introductie van het speculum of ‘eendenbek’, een instrument dat in de vagina wordt gebracht om goed zicht te krijgen op de baarmoedermond. Een veelgehoord argument is echter ook dat, als ‘paroxysme’ DE remedie was voor hysterie, waarom men vrouwen niet gewoon leerde te masturberen en daarmee zichzelf te behandelen.

De vibrator was, geheel toevallig, tien jaar voor de eerste wasmachine of stofzuiger al elektrisch. De eerste thuis-vibrator was erg groot: een grote doos die werd aangesloten op het net. Men kan zich voorstellen dat ze ook behoorlijk veel geluid voortbrachten. Geleidelijk aan werden ze geminiaturiseerd en werden ook hand-aangedreven versies beschikbaar.

Van geneeskunde tot hoofdstraat accessoire

Toen de behandelwijze van hysterie eenmaal het medische juk van zijn schouders had geworpen en beschikbaar werd voor gebruik vanuit huis, stopten de doktoren met het toepassen.

Ook al werd er vóór WO I voor vibrators op grote schaal geadverteerd, bracht de komst van de stomme film, waarin de vibrator als een sexueel hulpmiddel werd gebruikt, ze in diskrediet. Vibrators verdwenen geheel uit beeld voor nagenoeg 50 jaar, hoewel ze nog wel steeds beschikbaar waren, maar aangeboden werden als ‘nek-massage apparaat’.

Tegen 1980 boden winkels zoals Ann Summers verschillende apparaten aan in lugubere vleeskleuren. Ze waren grotendeels puur ontworpen voor penetratie en werden door mannen in achteraf-straatjes gekocht. Wat een verschil met vandaag de dag. De apparaten van nu zijn kleiner, dragen alle kleuren, zijn voornamelijk ontworpen voor clitoraal gebruik en worden door dames gewoon in de hoofdstraat gekocht.

Hoewel, verschil? Kijkend naar de nieuwste beschikbaarheid van seksspeeltjes, bijvoorbeeld op een online seksshop, zien de verschillende exemplaren qua functionaliteit er verdacht hetzelfde uit als iets wat al in 1905 werd aangeboden.
Het ziet er misschien wat anders uit… maar in weze is er niets nieuws onder de zon.