Presentatie van ziekte in de elite en volkscultuur

Ziekte en dood worden in vele media uitgebeeld en dit is erg populair. Maar ook in het werkelijke leven zijn er bepaalde manieren waarop ziekte en dood wordt beschreven. Bovendien kan kunt, in welke vorm dan ook, patiënten hulp bieden, zoals bij het cultural activism.

Ziekte en dood in de elite cultuur

Ziekte en dood zijn een dankbaar onderwerp voor de literatuur en opera. De achteruitgang van het lichaam, pijn en lijden zijn dramatische onderwerpen die het goed doen bij het publiek. Ziekte en dood werden vooral gebruikt om in de boeken de psychologische ontwikkeling van de personages te laten zien, en een logische volgorde in de gebeurtenissen te laten plaatsvinden. De manier waarop de ziektes werden laten zien volgde altijd de manier waarop mensen in werkelijkheid dachten over ziektes

Geneeskunde, ziekte en dood in de volkscultuur

Ziekte, dood en de medische wereld zijn niet alleen onderwerp van literatuur en opera van vroeger. Tegenwoordig doen deze onderwerpen het ook nog goed in films, maar vooral in tv-series en soaps. De situaties in deze series komen zelden overeen met de werkelijkheid. Wat hier vooral naar voren komt is dat artsen altijd het goede doen en elke ziekte kunnen genezen. Over het algemeen worden deze situaties heel positief neergezet. Vaker loopt het positief dan negatief af.

Ziekte en metaforen

Metaforen worden gebruikt om de sensaties rond ziektes beter uit te leggen en begrijpelijk te maken voor anderen. Vroeger werden architectonische begrippen gebruikt als metaforen voor ziekte. Ook werd ziekte beschreven als die natuur die het lichaam binnendrong. Met behulp van metaforen werd de religieuze ervaring beschreven. Susan Sontag liet in haar essays, die veel invloed hadden, zien dat door metaforen voor ziekten ook morele oordelen werden gevormd over de zieken. Tegenwoordig worden verschillende soorten metaforen gebruikt:

Het lichaam als machine:

Het lichaam wordt gezien als een machine. Het lichaam bestaat uit verschillende onderdelen die zouden kunnen falen, en eventueel vervangen kunnen worden. Laat in de 20e eeuw werd het lichaam voorgesteld als een computer. Door deze voorstelling van het lichaam wordt de aandacht weggetrokken bij de sociale context van ziekte.

De militaire metaforen:

Bij het spreken over ziekten worden vaak militaire begrippen gebruikt. Denk bijvoorbeeld aan het strijden tegen, of het overwinnen van een ziekte. Het gebruiken van militaire metaforen heeft het voordeel om dat het mensen aantrekt om zich te verzetten tegen een noodgeval, om offers te maken en alles te doen om de bedreiging voor het leven uit te schakelen.

Het lichaam tegen zichzelf:

Dit zijn metaforen van het immuunsysteem. Bij een falend immuunsysteem zou het lichaam zich tegen zichzelf keren. De ziekte is niet iets externs, maar iets interns dat het lichaam vernietigt. Het immuunsysteem maakt een fout, en in plaats van iets dat niet in het lichaam hoort aan te vallen, valt het zichzelf aan.

Kanker metaforen:

Kanker heeft in de loop der tijd voor veel metaforen gezorgd. Bijvoorbeeld het ´knagen´ van de ziekte aan het lichaam. Tegenwoordig wordt kanker gezien als een ziekte die men aan zichzelf te danken heeft (bijv. longkanker door roken). Cellen krijgen een karakter. Gezonde cellen zijn goede cellen, en zieke cellen zijn cellen die niet gehoorzamen. Vaak worden er bij kanker veel militaire metaforen gebruikt. Hoop is erg belangrijk bij kanker. Er wordt van mensen verwacht dat ze hoop hebben (en daardoor weer beter worden), ook als hun situatie niet verbeterd. Vaak worden er in vrouwenbladen artikelen geplaatst over beroemdheden die borstkanker hebben overleefd en zo hoop geven aan vrouwen die deze ziekte ook moeten doorstaan

Metaforen, geslacht en geneeskunde:

Bij medische kennis worden vaak vrouwelijke en mannelijke kanten aangegeven. Zo is de natuur bijvoorbeeld vrouwelijk en de cultuur mannelijk. Bij activiteiten zijn mannelijke activiteiten vaak heroïsch en levensreddend; vrouwelijke activiteiten worden afgedaan als gewoon en sterfelijk.

De iconografie van ziekte en dood

Het uitbeelden van het lichaam in ziekte en dood is een grote inspiratiebron geweest voor de kunst. In de middeleeuwen tot renaissance werden de meest walgelijke uitbeeldingen gemaakt van ziekten en angstaanjagende beelden van de dood. In de renaissance maakten kunstenaars illustraties met anatomische details om de dood en ziekte beter te begrijpen.

Het afbeelden van ziekte werd heel belangrijk. Hierdoor kon ziekte gezien als het andere, het hoefde dus niet meer met de zelf geassocieerd worden. Artsen lieten begin 19e eeuw portretten maken van patiënten, om een pathologische identiteit te construeren. Laat in de 19e eeuw, toen de fotografie zich ontwikkelde, gingen dokters de ziektebeelden in hun patiënten fotograferen. Het documenteren van ziekte gebeurt nu nog steeds.

De manier waarop iconen gebruikt worden laat zien hoe de gemeenschap omgaat met ziekte. De uitbeelding van ziekte is nog belangrijker geworden door de massa media van nu. Door de endoscoop kunnen we echte beelden laten zien van het interne menselijk lichaam. Deze vorderingen in de technieken om het menselijk lichaam te laten zien bevorderd het realistische beeld dat men van het eigen lichaam heeft. Het nadeel hiervan is de manier waarop de iconische beelden van het interne menselijk lichaam gebruikt kunnen worden voor politieke doelen (denk bijvoorbeeld aan hoe beelden van een jonge foetus kunnen helpen bij strijd tegen abortus).

Cultural activism

Deze cultuur van uitbeelden wordt ook gebruikt door patiënten die het beeld dat is gevormd rond hun ziekte willen aanvechten en veranderen. Dit wordt ´cultural activism´ genoemd. Vrouwen die borstkanker hebben gehad laten bijvoorbeeld foto´s zien van zichzelf of andere vrouwen, die een mastectomie hebben ondergaan en dus nog maar een borst hebben. De eerste foto van een vrouw met een borst stond in 1993 in het NYT magazine. Het was een foto van de fotografe Matuschka. De artiest Olan laat in haar kunst zien dat vrouwen de macht over hun eigenlijk lichaam mogen nemen en medische technologie mogen gebruiken, vooral plastische chirurgie. Kunst is voor patiënten vaak een prettig middel om hun emoties te kanaliseren.