Alternatieven voor ouderen die zelfstandig willen wonen

Door het nieuwe overheidsbeleid om langer zelfstandig te blijven wonen zijn er allerlei nieuwe initiatieven en woonvormen aan het ontstaan. Het bejaardentehuis is verdwenen en we zijn op zoek naar andere vormen van gezamenlijk wonen. We blijven langer vitaal en actief. Zelfstandig wonen is dan ook heel belangrijk, maar men is ook op zoek naar alternatieven. Alternatieven waarbij het zelfstandig wonen een belangrijke voorwaarde blijft, maar waar ook plaats is voor sociale contacten en burenhulp. Elkaar helpen daar waar nodig, maar ook gezamenlijk dingen organiseren en ondernemen.

• Langer zelfstandig wonen voor ouderen
• Alternatieven voor zelfstandig wonen
• Hofjes voor ouderen in een nieuw jasje
• Woongroep of woongemeenschap voor ouderen
• Thuishuis voor alleenstaande ouderen
• Zelfstandig wonen in een woonzorgzone of woonservicegebied
• De kangoeroewoning
• De zorgwoning

Langer zelfstandig wonen voor ouderen

Het beleid van de overheid is er anno 2020 op gericht dat we langer zelfstandig blijven woningen. Ouderen zullen meer en langer alles zelf moeten blijven doen. Als dat lastiger wordt, dan zal een beroep gedaan moeten worden op mantelzorgers zoals familie, vrienden en buren. Het beleid is er op gericht om opname in een zorginstelling zo lang mogelijk uit te stellen.

Het verzorgingshuis, of in de volksmond ook wel bejaardentehuis genoemd, verdwijnt. Ouderen die hulpbehoevend zijn kunnen alleen nog terecht in verpleeghuizen. De criteria om hier voor in aanmerking te komen worden steeds strenger. Dit alles heeft te maken met een bezuinigingsoperatie, rekening houdend met de toenemende vergrijzing van de bevolking.

Door deze ontwikkeling is het heel belangrijk om al in een vroeg stadium naar je toekomstige woonbehoeften te kijken en je te oriënteren op de diverse mogelijkheden om zelfstandig maar ook levensloopbestendig te wonen.

Alternatieven voor zelfstandig wonen

Door het veranderde beleid op het gebied van ouderenzorg zijn er steeds meer en verschillende initiatieven en woonvormen ontstaan. De huidige oudere is vitaal en zelfstandig en deze ontwikkelingen spelen daar op in. Er komen nieuwe woonvormen waarbij veel aandacht is voor zelfstandig wonen in combinatie met sociale contacten en burenhulp. Met andere woorden, men richt zich meer op het gezamenlijk maar toch zelfstandig wonen. Onderlinge verbondenheid in een vertrouwde omgeving, klaar staan voor elkaar en samenhorigheid spelen hierbij een belangrijke rol. Dergelijke woonvormen houden je scherp en actief en gaan bovendien vereenzaming tegen. Er zijn woonvormen waarbij alles als het ware al voor je geregeld is. Deze richten zich veelal op alleenstaande en/of eenzame ouderen. Maar er zijn ook particuliere initiatieven, waarbij een groep actieve ouderen het hele project vanaf het prille begin tot aan de oplevering samen met vakmensen realiseert.

Hofjes voor ouderen in een nieuw jasje

Hofjes oude stijl

Nederland is een hofjesland. In steden als Amsterdam, Haarlem, Gouda, Delft, Dordrecht en Groningen zijn meerdere, nog bewoonde hofjes te vinden. Van oudsher werden de hofjes bewoond door zieken, ouderen, pelgrims of begijnen. Later waren voornamelijk ouderen en weduwen de bewoners van deze kleine binnenplaatsen. Een dergelijke binnenplaats bestaat uit een ring van woningen met in het midden een gezamenlijke tuin.

Hofjes nieuwe stijl: Knarrenhof

Eigenlijk is bij de opzet van die oude hofjes sprake van een ideale woonvorm. Vandaar ook dat dit oude initiatief nieuw leven ingeblazen is. De stichting Knarrenhof is een landelijk opererende stichting die is opgezet door architecten met een behoorlijke staat van dienst, aangevuld door vrijwilligers. Zij werken volgens het CPO-principe. CPO staat voor Collectief Particulier Opdrachtgeverschap, wat betekent dat het initiatief voor de bouw geheel uitgaat van de toekomstige bewoners. Een groep gelijkgestemden, in dit geval bijvoorbeeld een groep vitale ouderen, steken de hoofden bij elkaar en ontwikkelen een plan om een gezamenlijk project te ontwikkelen. In 2018 is het eerste hofje nieuwe stijl in gebruik genomen: De Aahof in Zwolle. Een dergelijk uniek en bijzonder project is wel voor mensen met een lange adem. In dit geval was de eerste bijeenkomst namelijk al in mei 2013. Hoe lang een traject loopt hangt af van heel veel factoren en dit is natuurlijk slechts één voorbeeld.
Er zijn, anno 2019, al veel meer initiatieven voor deze nieuwe vorm van hofjes. Waar en in welk stadium deze zich bevinden is te zien op de website van de Stichting Knarrenhof.

Woongroep of woongemeenschap voor ouderen

De begrippen woongroep en woongemeenschap staan voor hetzelfde en worden vaak door elkaar gebruikt. In beide gevallen gaat het om een gezamenlijk project van zelfredzame ouderen om te komen tot zelfstandige woningen/woonruimtes met daarbij minimaal één gemeenschappelijke ruimte. De intentie is zelfstandig wonen, maar er moet ook de bereidheid zijn om deel te nemen aan gezamenlijke activiteiten en voor elkaar klaar te staan. Dergelijke woonvormen worden vaak gerealiseerd in samenwerking met woningbouwverenigingen.

Het belangrijkste en opvallendste kenmerk van deze vorm van gezamenlijk wonen is het feit dat een groep een bepaald karakter heeft. Denk daarbij dan aan Chinese, Indische, Surinaamse, Marokkaanse, Turkse of homoseksuele ouderen, die als gelijkgestemde groep bij elkaar willen gaan wonen.

Thuishuis voor alleenstaande ouderen

Het Thuishuis richt zich op alleenstaande en/of eenzame ouderen (60+), die de behoefte hebben om gezamenlijk met anderen te wonen. Het gaat hier om een gewoon huis, waar elke bewoner een eigen leefruimte heeft. Deze ruimte bestaat uit een woonkamer, slaapkamer en een badkamer/toilet. Gezamenlijk beschikken de bewoners over een keuken, woonkamer, eventueel een hobbykamer en logeerruimte(s). Naast het semi zelfstandig wonen, biedt deze woonvorm ook de gezelligheid om dingen gezamenlijk te doen en ongedwongen onder elkaar te zijn. Bovendien worden ze bijgestaan door een groep speciaal opgeleide vrijwilligers, die de bewoners eventueel dagelijks ondersteuning en begeleiding geven afhankelijk van de behoefte.

Zelfstandig wonen in een woonzorgzone of woonservicegebied

Een woonzorgzone of woonservicegebied is een gewone wijk in een dorp of stad, waar extra veel aandacht is voor welzijn en zorg. Er is, voor wie dat nodig heeft, dag en nacht zorg voor handen. Een dergelijk gebied kenmerkt zich door de directe nabijheid van goede voorzieningen zoals huisarts, apotheek, winkels en openbaar vervoer. Ook de buitenruimte is ingericht op mensen met beperkingen. Zo ontbreken stoepranden, zijn er veel voetpaden en groenruimtes met banken. Ook culturele activiteiten vinden in de directe omgeving plaats. Of je nu zorg nodig heeft of niet: iedereen kan hier wonen. In Nederland komen steeds meer van deze levensloopbestendige woongebieden. Vraag bij het WMO-loket van je gemeente of deze ook in je eigen gemeente aanwezig is.

De kangoeroewoning

Een kangoeroewoning is een woning waar zich twee zelfstandige woningen onder één dak bevinden. De twee woningen hebben elk hun eigen voordeur, maar tussen de woningen zit een interne verbindingsdeur. Een kangoeroewoning wordt ook wel een meergeneratie- of buidelwoning genoemd. Sommige woningbouwverenigingen beschikken over dergelijke woningen. Om hiervoor in aanmerking te komen is dan meestal wel een zorgindicatie nodig.

Om een kangoeroewoning zelf te realiseren kan een bestaande woning gesplitst worden of een geheel nieuwe woning worden gebouwd volgens dit principe. De naam meer-generatie-woning geeft al aan waar deze vorm van wonen vaak voor gebruikt wordt. Ouders komen naast het gezin van hun zoon of dochter wonen. Zolang zij nog actief en vitaal zijn, kunnen zij het (jonge) gezin ondersteunen. In een later stadium kunnen de rollen dan worden opgedraaid.

In veel gevallen heeft elke bewoner van een kangoeroewoning hetzelfde adres. Een gezamenlijke huishouding voeren kan ingrijpende gevolgen hebben voor uitkeringen en toeslagen. Deze eventuele financiële gevolgen kunnen beter vooraf goed bekeken worden.

De zorgwoning

Een zorgwoning is een woning op het eigen terrein van de mantelzorger(s). De persoon die zorg nodig heeft woont semi-zelfstandig in een eigen aangepaste woning en heeft mantelzorg dichtbij. Voor het plaatsen van een zorgwoning is geen speciale omgevingsvergunning nodig. Er gelden namelijk dezelfde regels als voor het oprichten van een schuur of tuinhuis op eigen terrein. Er is geen vergunning nodig, maar er moet wel voldaan worden aan het Bouwbesluit waarin regels staan over de veiligheid, gezondheid en het milieu. De zorgwoning kan een nieuw te plaatsen woning zijn, maar kan ook gerealiseerd worden in een ander bestaand bouwwerk op het perceel of als aanbouw aan de woning.