Gekleurde wortels en de oranje wortel uit de moestuin

De oranje wortel is een gezonde groente en is gekweekt van een gekleurde wortel uit Azië. De wortel is ideaal voor verschillende lichaamsdelen en ideaal als snack tussendoor, niet alleen wanneer er gelijnd wordt maar gewoon omdat een wortel lekker is. Een wortel vers uit de groentetuin is helemaal lekker. Even afspoelen en lekker in een verse knapperige wortel bijten. Stoppen met roken? Neem in plaats van een sigaretje een wortel!

• De geschiedenis van de wortel
• Zomerwortel zaaien
• Winterwortels zaaien
• De rijkdom van wortels
• Vitaminen en mineralen
• Verschillende typen wortels

De geschiedenis van de wortel

De Aziaten, Egyptenaren en de Romeinen kenden de wortel al. De oranje wortel kenden ze niet, alleen de paarse, rode, gele, groene zwarte en witte wortel, de oorspronkelijke kleur van wortels. De eerste wortels in Nederland kwamen in de 17de eeuw naar Nederland door de V.O.C. In Nederland werd de wortel net zolang gekruist tot het de oranjekleur van het koningshuis had is een theorie. Bewijs voor die gedachte is er niet en al sinds de Romeinse tijd zijn er oranje wortels te zien op schilderingen uit die tijd. De oranje kleur is een wereldgroente geworden. In Azië is echter de rode en paarse kleur populairder. De oranje wortel is een kruising van de wilde peen (Daucus carota). De wilde peen die we tegen kunnen komen in de natuur. De kleurvarianten in wortels kunnen door de hobby-tuinierder ook in de moestuin gemakkelijk geteeld worden.

Kleuren

De gele en witte wortel zijn minder zoet dan de oranje wortel en hebben minder vezels. De paarse wortel is weer zoeter dan de oranje wortel.

Zomerwortel zaaien

Eind winter, begin voorjaar kan er onder glas het zaad van de zomerwortel gezaaid worden. In maart tot juli kunnen de jonge plantjes dan in de volle grond. Ook kan er in deze maanden meteen in de volle grond gezaaid worden. Maak de grond diep los. Spit in het voorjaar de moestuin zeker één spit diep (kleigrond omspitten voor de winter). Het zaaien kan uit de ‘losse hand’ gebeuren maar een zaailint is gewoon erg gemakkelijk. Wortelzaad begint te kiemen na twee á drie weken. Dun het wortelloof uit, zodat er ruimte is voor wortels om goed te groeien. Laat een afstand tussen het loof van ongeveer een centimeter. Na een paar weken nog een keer uitdunnen en dan met drie centimeter tussen het loof. Tot juli kunnen er zomerwortels gezaaid worden.

Winterwortels zaaien

Vanaf juni kunnen er winterwortels gezaaid worden. Twee maal uitdunnen en de oogsten kan vanaf september. Winterwortels kunnen bewaard worden zodat de hele winter de wortels in voorraad zijn. De winterwortel is dikker dan de zomerwortel en heeft een langere teeltijd nodig en zit dieper in de grond. Is de winterwortel nog te klein om te oogsten dan nog een paar weken wachten. Hoe langer de wortel in de grond zit hoe meer kans echter op wortelvlieg, een insect dat de eitjes in de wortel legt en waar de larven zich een weg naar buiten eten en zorgen voor aantasting van de wortel. Bewaar de wortels in kistjes vorstvrij met een laagje licht vochtig zand.

De rijkdom van wortels

Wortels zijn meer dan alleen groente. Meer dan alleen voedsel wat genuttigd mag worden in een dieet. Ze zijn gewoon lekker en reuze gezond. Rond, recht of gekleurd, maakt niet uit. Ons lichaam heeft er veel baat bij.

Ogen

Je ogen hebben er baat bij. Ooit een konijn gezien met een bril op? Een heel bekend grapje om aan te geven dat wortels goed zijn voor de ogen. Waarom? Door het hoge gehalte aan beta-caroteen. Dit stofje wordt in een mensenlichaam omgezet in vitamine A wat onder ander nodig is voor het goed functioneren van de ogen. Met name tegen nachtblindheid. Het aanpassen van je ogen om goed in het donker te kunnen zien.

Darmwerking

Door het hoge vezelgehalte in wortels en door de betacaroteen, krijgt je darmwerking een boost. Ook werken wortels cholesterolverlagend.

Vitaminen en mineralen

Wortels bevatten tal van vitaminen en mineralen. Om precies te zijn vitamine A, C, B1, B2, B3, B5, B6, B12 en E. En de mineralen: natrium, kalium, calcium, fosfor, ijzer, magnesium, koper en zink. Door al die gezonde voedingsstoffen werken wortels vaatverwijdend en stimuleren de productie van rode bloedlichaampjes.

Verschillende typen wortels

De wortel, die ook wel peen wordt genoemd, is er in vele soorten en maten. Bijvoorbeeld:

• Bospeen. Wortels die met het loof er nog aan in bosjes worden verkocht. De teelt hiervan vindt hoofdzakelijk plaats onder glas, waarbij in de herfst wordt gezaaid en tegen half maart het glas eraf gaat en de plantjes in de open lucht verder groeien om in het voorjaar geoogst te worden. Net als de jonge worteltjes uit de volle grond worden ze dan in bosjes gebonden en naar de supermarkten vervoerd. Het is na de winter een smakelijk wortelsoort;
• Waspeen. Waspeen is de benaming van de wortel die van loof ontdaan is en schoongewassen op de veiling komt. Het is dezelfde wortel als de bospeen. Deze groente wordt het hele jaar door in voldoende mate aangeboden. Alleen mei en juni zijn ze er wat minder, maar dan neemt de bospeen zijn plaats in;
• Nantes. Dit zijn de worteltjes die je in zakjes kunt kopen als ‘snackworteltjes’;
• Parijse broei. Parijse Broei of Parijse Markt is een ronde oranje zomerwortel;
• Oerpeen. Dit zijn de paarse, rode en gele wortels. Tegenwoordig zie je ze steeds vaker in biologische winkels en supermarkten;. Deze wortels zitten vol met smaak: zoet maar ook aards. De paarse variant verliest tijdens het koken zijn kleur en wordt dan zelfs een beetje wit. In deze oerpenen (en vooral in de gele en de rode) zit veel bèta-caroteen (meer dan in de oranje wortels).