Narcistische kinderen

Zeggen dat een kind iets goed gedaan heeft, is prima. Toch kan een overdaad, als het gaat om het prijzen van je kind(eren), tot narcistische trekjes leiden. Wanneer doe je het als ouder/opvoeder goed of moeten we stellen dat je het als ouder/opvoeder nooit goed doet? Gegeven het feit dat een kind ook echt waardering nodig heeft, is alles in balans hebben – en dus ook je waardering uitspreken – van groot belang. Hoe werkt dat?

Teveel of te weinig?

Dachten we tot voor kort dat je een kind niet genoeg kon prijzen, want dat is immers goed voor het kind en sterkt zijn/haar zelfvertrouwen. Inmiddels heeft onderzoek aangetoond dat het toch wat genuanceerder ligt. Overwaardering kan echt tot narcistische kinderen leiden en wie zit daarop te wachten?

Op zich is het gedrag van ouders/opvoeders niet echt vreemd. Er is lange tijd aangegeven dat als je kinderen maar langere tijd blijft prijzen en aan blijft moedigen, ze een steviger positie in de maatschappij in gaan nemen, hun zelfvertrouwen stijgt en het vormt een mooie basis van waaruit ze “uit kunnen vliegen”. Positief opvoeden, zoals we het programma mogelijk kennen.

Waardering en liefde zijn belangrijk, maar nuanceer

Vooropgesteld dat jonge kinderen van zo’n 7 jaar al narcistisch kunnen zijn, hebben alle kinderen natuurlijk liefde en waardering nodig. Dit neemt niet weg dat voor alles geldt dat er een balans moet zijn. Een balans bereik je niet door alsmaar, als vanuit een automatisme, uit te spreken hoe goed je kind het doet.

Hierbij valt te denken aan de onvoorwaardelijke liefde die je “gewoon” voor je kind hebt en de vraag of dat niet genoeg is. Een basis waar kinderen altijd veilig zijn, ook als ze iets niet goed gedaan hebben, is essentieel. Dit neemt niet weg dat iets wat niet goed gegaan is, ook gezegd mag worden, maar dan wel op een opbouwend kritische wijze. Immers, een kind wat in een liefdevol nest opgroeit mag gewoon fouten maken, daar wordt je geen minder mens van.

Kinderen imiteren

Kinderen observeren en imiteren hun ouders/opvoeders en dat wil zeggen dat als ze alsmaar complimenten krijgen, ze dat uitgangspunt als maatstaf gaan zien. Op een gegeven moment denken ze dat dat de waarheid is. Aangezien niet ieder kind daaraan kan voldoen, gaan kinderen zich specialer voelen en dit wakkert de hang naar waardering alleen maar aan.

Gevolgen

Behalve dat je kind onhandelbaar kan worden als die waardering niet op “niveau” blijft, kan het kind zich na verloop van tijd ook gekrenkt gaan voelen en dit kan weer tot agressiviteit leiden. Bovendien groeit hij of zij op met een perceptie van het leven die mogelijk ver bezijden de waarheid ligt.

Onzekerheid

Hoewel het nogal eens gedacht wordt, neem je onzekerheid niet weg door het kind maar de hemel in te blijven prijzen. Als er veel onzekerheid bij een kind is, hebben veel mensen de neiging om hun waardering te overdrijven. Deze kinderen kunnen er nog onzekerder van worden, want de vraag is of ze aan de hoge verwachtingen kunnen blijven voldoen? Geef aan wat het is, als iets 'goed' is, is dat het. Noem het dan niet 'fantastisch'.

Hoe geef je oprechte waardering?

Het zijn niet echt speciale zaken die je moet doen, maar het gaat wel om de nuancering in woorden en gedrag. Een kind observeert en imiteert immers en kan dit kan je volledig doortrekken. Enkele basis aspecten die ban belang zijn:

• Let op waarmee je het kind prijst. Laat het gaan over zijn of haar gedrag of inzet en niet over het kind op zich.
• Let op de manier waarop je het uitspreekt. Een kind is niet “meer” dan een ander kind. Mogelijk heeft hij of zij een betere prestatie geleverd … en die mag gewaardeerd worden.
• Laat iedereen in de omgeving van het kind in zijn of haar waarde. Door een ander kind omlaag te halen, haal je je eigen kind omhoog, maar is dat de bedoeling.
• Vorm bij wat voor prestatie hij of zij levert (goed of niet) een goed basis, een waar het kind altijd zacht in terecht komt.
• Een slechte prestatie kan nog altijd gewaardeerd worden om de inzet van een kind.

Tot slot

Kinderen zijn kinderen en dat is goed. Maar kinderen observeren en imiteren en kunnen een verkeerde perceptie ontwikkelen van de situatie. Ze moeten dan zichzelf een houding geven en met het referentiekader voor zich (als in ouders/opvoeders), kan dit verkeerd uitpakken. Nuanceer en wees vooral liefdevol, dat is voor een kind al genoeg.