De geneeskracht van grote wederik

Grote wederik kan een halve tot anderhalve meter lang worden en komt oorspronkelijk op het geheel het Euraziatische continent voor. Zowel in België als in Nederland is deze plant vrij algemeen aan te treffen, met uitzondering van de kustgebieden. Grote wederik is in de Europese geschiedenis lang gebruikt als geneesplant maar deze veel geziene plant is thans enigszins in onbruik geraakt. De jonge blaadjes van grote wederik kunnen worden gegeten. Grote wederik wordt vooral ingezet bij interne bloedingen, koorts en diarree. Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Inhoud:

• Vindplaats en bloeitijd
• Sleutelbloemfamilie
• Traditionele geneeswijze
• Naamgeving
• Inhoudsstoffen
• Geneeskracht van de wortel van grote wederik
• Niet-geneeskrachtige toepassingen
• Kweken van grote wederik
• Culinair genieten

Vindplaats en bloeitijd

Hij bloeit van juni tot augustus en je vindt hem vaak langs de waterkant, in vochtige grond zoals bossen en hooilanden, maar ook op meer droge plekken zoals spoordijken en kanaaloevers. Je kunt hem zelfs ineen verwilderde tuin aantreffen. Overigens kan door veranderde weers- en klimaatomstandigheden de bloeitijd van grote wederik uiteen lopen. Soms bloeit hij van april tot september.

Sleutelbloemfamilie

Grote wederik behoort tot de familie der sleutelbloemen, net als de gulden sleutelbloemen zijn naaste verwante penningkruid. Hij heeft dezelfde medicinale toepassingen als penningkruid. Het is beslist geen bedreigde plantsoort en hij komt zelfs vrij algemeen voor in Nederland, ondanks dat er veel land beschikbaar is voor stedenbouw of agricultuur. Ook in België is deze plant te vinden.

Traditionele geneeswijze

Dioscorides, pionier van de geneeskunde en kruidenwetenschap, gebruikte het sap van deze plant om inwendige bloedingen mee tegen te gaan. Op de kroonslippen van de grote wederik zitten rode puntjes. In de signatuurleer is dat een verwijzing naar het feit dat de plant helpt bij bloedspuwingen. Verder wordt deze plant van oudsher gebruikt bij hoest, koorts, scheurbuik, dysenterie en diarree. Vroeger werd de grote wederik regelmatig gebruikt en de plant werd zelfs aangeplant in boerderijtuinen, waar men kruiden kweekte om zieken boerderijdieren en de werknemers zelf te genezen. Een van de aandoeningen is het hebben van in- en uitwendige bloedingen waartegen deze plant veel is ingezet. Het kan worden gebruikt om wonden mee schoon te maken. Verder is het een extra goed middel bij bloedingen in de mondholte of aambeibloedingen. Pijnlijk tandvlees en mondzweren worden behandeld middels een gorgeldrank van grote wederik.

Naamgeving

De Latijnse naam voor grote wederik is Lysimachia vulgaris. Wederik komt van wede, wat wilg betekent. De bladeren van de grote wederik lijken wat vorm betreft op die van de wilg. Lysimachia komt van lysimachos, een naam van een Griekse veldheer die werkte onder Alexander de grote. Lysimachos zou de eerste zijn geweest die de medicinale toepassingen van grote wederik of zijn naaste verwante penningkruid heeft ontdekt. In het Nederlands zeggen we ook gele wederik en gele veenwortel tegen deze plant. In het Duits heet deze plant Gewöhnlicher Gilbweiderich en in Engelstalige landen noemt men het yellow loosestrife. In het Fries heet deze plant Giele kattesturt.

Inhoudsstoffen

Van grote wederik worden de bloemen en bladeren gebruikt voor hun medicinale doeleinden. Deze worden het best verzameld tijdens de tweede helft van de bloeitijd van deze geneesplant, van juli tot augustus. De plantdelen kunnen vers worden gebruikt maar ook worden gedroogd voor later gebruik. In grote wederik zitten looistoffen, glycosiden, saponinen, vitamine C en suikers. Daarnaast zitten er derivaten of afgeleide stoffen van kaempferol, rutine, quercetine, hyperine, astragaline, isorhamnetine, myriscetine, syringetine en myricetine in; dat zijn flavonoïden. Verder zitten de benzoquinonen embeline en rapanoon in deze plant.

Geneeskracht van de wortel van grote wederik

In de wortel van de plant zitten triterpene saponosiden met een antikanker- en antigistwerking. Met name candida albicans kan worden bestreden met geneesplanten op basis van de wortel.

Niet-geneeskrachtige toepassingen

Een andere manier om de plant te gebruiken was het branden van de plant in een huis teneinde de vliegen te weren. De bloeiende plant is reeds in straat om vliegen en muggen op afstand te houden. Verder is de plant lange tijd basis geweest voor het maken van kleurstoffen en wordt het soms nog wel gebruikt om een mooie, natuurlijke kleurstof te creëren. De bloemen en de stengels worden ingezet om een gele kleurstof te creëren en de wortels leveren een bruine kleurstof.

Kweken van grote wederik

Hoewel grote wederik veel in het wild voorkomt vinden veel mensen het een plant die mooi genoeg is om aan te planten. Hij misstaat niet in de medicinale siertuin. Grote wederik kun je in potjes zaaien in de herfst. Het plantje zal uitkomen en wanneer het in de lente groot genoeg is kun je het in de tuin neerzetten. Wanneer ze wortels aanmaken in herfst en winter maakt het weinig uit dat ze wat koude aarde hebben. Je kunt eventueel de zaailingen bij elkaar doen in een pot zodat er een grote kluit met wortels ontstaat welke je vervolgens rond april in de tuin plant.

Culinair genieten

Groot bijkomend voordeel van de grote wederik is dat je de jonge blaadjes en de jonge scheuten kunt eten. Ze zijn zeer gezond want deze plant is een goede bron van voedingsstoffen. Je kunt ze gebruiken door ze te versnipperen en aan een salade toe te voegen. Ook in de soep smaken een aantal blaadjes heel goed. Verder zou je een wilde lente- of zomerstamppot kunnen maken van bladeren van de grote wederik, zevenblad, bijvoet, melganzenvoet, brandnetel en vogelmuur.