Trichotillomanie: dwangmatig haren uit het hoofd trekken

Je eigen hoofdharen uittrekken is een dwangmatige handeling waar je misschien graag vanaf wilt maar waar je maar niet mee kunt stoppen. Dit kan gebeuren met hoofdharen, baardharen, wimpers, wenkbrauwen en andere beharing op het lichaam. Het betreft hier vaak de ziekte trichotillomanie, een stoornis in de impulsbeheersing. Mensen met deze aandoening schamen zich vaak voor de kale plekken op hun hoofd die deze handeling tot gevolg heeft. Ook kan trichotillomanie leiden tot sociale problemen en depressie.

Trichotillomanie

• De symptomen en oorzaak van trichotillomanie
• Classificatie van trichotillomanie
• Trichofagie: doorslikken van de haren
• Hoe weet je of je last hebt van trichotillomanie?
• De behandeling

De symptomen en oorzaak van trichotillomanie

Wie lijdt aan trichotillomanie heeft een overmatige dwang om haren uit het hoofd te trekken. Sommige mensen doen dit uitsluitend met hoofdhaar terwijl andere alleen de wimpers uittrekken. Andere mensen doen het met meerdere soorten beharing zoals wenkbrauwen of baard. Kenmerkend is het dwangmatige gevoel dat je met je handen door je haar moet gaan op zoek naar dat ene haartje dat afwijkt van de rest omdat hij langer is of er een krulletje in zit waardoor die haar er perse uit moet. Elke keer is er dan wel weer een nieuwe haar die eruit moet. Wanneer het zich zou beperken tot enkele haren dan zal het voor de buitenstaander niet opvallen maar mensen die veel haren uittrekken zullen merken dat er op diverse gebieden kale plekken ontstaan waardoor anderen kunnen gaan denken dat er iets mis is met je. Dit kan vervolgens weer leiden tot ernstige schaamte of zelfs frustratie.

Classificatie van trichotillomanie

Onder psychologen bestaan er verschillende ideeën over hoe trichotillomanie gezien moet worden. Sommigen zien het als een obsessieve-compulsieve stoornis terwijl andere het niet als een ernstige aandoening zien en het vergelijken met dwangmatig nagelbijten. Het feit dat de meeste TTM-patiënten niet vaker andere psychische aandoeningen hebben dan de gemiddelde Nederlander ondersteunen de laatste theorie. Waar de aandoening bij sommigen ontstaat zonder direct aanwijsbare oorzaak heeft het bij andere een relatie tot bepaalde omstandigheden. Zo kan stress trichotillomanie triggeren evenals een traumatische gebeurtenis zoals een ongeluk, een overlijden, scheiding of in het geval van kinderen de geboorte van een broertje of zusje die maakt dat er een afname is van aandacht voor het oudere kind.

Meer dan negen op de tien mensen met deze ziekte is vrouw. Het kan echter niet worden uitgesloten dan er meer mannen zijn met trichotillomanie maar dat zij hiervoor geen hulp zoeken omdat kaal scheren voor hen een acceptabel alternatief of een manier om het verborgen te houden kan zijn. Het kost vrouwen natuurlijk meer moeite om de kale plekken te verbergen.

Trichofagie: doorslikken van de haren

Ernstiger wordt de situatie wanneer iemand naast trichotillomanie ook trichofagie ontwikkeld. Bij deze aandoeningen hebben mensen de neiging om de uitgetrokken haren ook in de mond te stoppen en door te slikken. Hierdoor kan een haarbal in de maag ontstaan wat in het ergste geval een operatie noodzakelijk maakt om de haarbal te verwijderen.

Hoe weet je of je last hebt van trichotillomanie?

Niet iedereen die weleens meerdere haren uittrekt heeft direct last van deze aandoening. Psychologen hebben een aantal criteria opgesteld om na te gaan of iemand aan trichotillomanie lijdt. Mensen waarvan gezegd kan worden dat ze aan deze aandoening leiden voldoen over het algemeen aan de volgende criteria:

• Het uittrekken van de haren leidt tot waarneembaar haarverlies (kale plekken)
• Er is sprake van spanning of agitatie in de beleving naar het uittrekken van haren toe
• Het uittrekken van de haren geeft een gevoel van opwinding, bevrediging of opluchting
• De handeling is niet het gevolg van een andere (dermatologisch of psychische) aandoening die jeuk of (ingebeelde) pijn veroorzaakt
• De gevolgen van de aandoening zorgen significant lijden of sociale beperkingen

De behandeling

Trichotillomanie is behandelbaar door middel van medicijngebruik of gedragstherapie, of een combinatie van beide. Wanneer men ervoor kiest om medicijnen te gebruiken om ervan weerhouden te worden haren uit te trekken dan is het meest gebruikte middel clomipramine. Dit is een antidepressivum. Omdat bij de oorzaak van trichotillomanie vaak gedacht wordt aan een tekort aan serotonine kan clomipramine helpen. Andere medicijnen die weleens worden voorgeschreven om de aandoening te behandelen zijn fluoxetine (Prozac) - wat meer of meer hetzelfde effect heeft als Clomipramine - en lithium om de stemming te stabiliseren. Ook kan gekozen worden voor een soort anxiolyticum wanneer de oorzaak in een angststoornis wordt gezocht.

Naast medicijngebruik kan ook gekozen worden voor gedragstherapie om trichotillomanie te behandelen. Dit wordt vooral aangeraden door psychologen die het uittrekken van de haren zien als een slechte gewoonte en dus niet als psychische aandoening. Er zal dan geprobeerd worden om de gewoonte af te leren door een combinatie van bewustwording, het aanleren van een tegenrespons en ontspanning.

Zie je het niet zitten om een arts te bezoeken om het probleem van het uittrekken van hoofdhaar te bespreken dan zou je ook kunnen kijken of je iets hebt aan de diverse zelfhulp boeken die te koop zijn speciaal voor het bedwingen van trichotillomanie. Maar laat je niet foppen, betaal geen grote sommen geld voor de aanschaf van een online boek want er zijn ook mensen die een slaatje proberen te slaan uit jouw schaamtegevoel! Wees bovendien op je hoede voor een mogelijke terugval, waarop de kans groter is zonder professionele hulp, zeker wanneer de dwang tot het uittrekken van haren bij jou in verband staat met stress.