Gamen tegen je psychose

Gamen is razend populair. We denken dan ook dat we wel weten wat gamen inhoudt: een leuk spel spelen via computer of ander scherm. Maar er is nog een tak van games. Namelijk applied games ofwel serious games. Dit zijn medische hulpmiddelen die bedoeld zijn om lichamelijke of psychische effecten te bereiken. Een zo'n game is 'Daydream'. De speler kan via een headset die hersen- en hartactiviteit meet, door middel van haar of zijn hersenwerking een landschap op het scherm veranderen. Sneeuw smelt en de zon verschijnt. Het klinkt luchtig, maar is toch echt bedoeld om mensen met een psychose te helpen. Het is een pilotproject in de onderzoeksfase, maar het klinkt veelbelovend. Wie, wat en hoe? Lees verder. Gamen is een helemaal ingeburgerd begrip. Maar dan gaat het wel om één kant van het gamen: namelijk voor je plezier. Naast deze games, is er echter nog een tak van het gamen. Daarmee houdt de wetenschap zich druk bezig. Dat zijn de applied games ofwel 'serious games.' In plaats van het doel ontspanning te brengen, gaat het om games die bedoeld zijn om een medisch doel te helpen bereiken. Zo zijn er de onderzoekers van UMC Utrecht Hersencentrum, die in 2014 een onderzoek begonnen naar gebruik van een game om te leren stress te verminderen en het concentratievermogen te verbeteren. Deze game is bedoeld voor volwassen mensen die aan psychoses lijden. Ook de financiering van het onderzoek gebeurt op uiterst hippe manier: het project wordt door crowdfunding gedragen.

Gamen met je hersenen

De naam van de game is ‘Daydream.’ De ontwikkelaars hebben de intrigerende naam 'Dreams of Danu.' Bijzonder aan deze game is niet alleen dat het een serious game is, maar ook dat er geen muis of vingers aan te pas komen. De game wordt gespeeld via je hersenactiviteit. Om dat te kunnen doen, heeft iemand die de game speelt een headset op. Daarin zit een sensor om de hersenactiviteit te meten, en een oorclip die het hartritme meet. De game is dus een zogenaamde bio-feedbackgame, die 'feedback' oplevert van het eigen lichaam. De speler ziet op het scherm een landschap. Wie net begint met de game, ziet een sneeuwlandschap. Maar via de hersenactiviteit en het hartritme is het mogelijk om over dat sneeuwlandschap een zonnetje te laten doorbreken. De middelen die de speler daarvoor heeft, zijn variabel per versie van de game, maar het doel is het veranderen van de hersengolven of het hartritme naar een gezonder niveau. Een van de mogelijke doelen is ontspannen, maar de speler kan ook de zon laten schijnen door zich te concentreren, dus de aandacht te leren richten.

Ander hartritme? Daar komt de zon

Via de headset, kunnen zelfs kleine veranderingen in de hersengolven of het hartritme van de speler meteen worden opgepikt. Zo'n verandering leidt ertoe dat de sneeuw stap voor stap smelt en de zon gaat schijnen. Daarna kan de speler zogezegd nog kersen op de taart zetten door via hersengolven of hartritme te zorgen voor het verschijnen van vlinders of vogels.

Psychose, aandachtsproblemen en stress

Waarom kan deze game nu precies werken, wat is de gedachte erachter? Mensen die aan psychoses lijden, blijken het vaak lastig vinden om zich ergens op te (blijven) concentreren. Ook is er sprake van veel stress. Therapieën zijn erop gericht om deze stress te verlichten, of het vermogen de aandacht te blijven richten te vergroten. Therapie is echter een kwestie van een lange adem. Bovendien is zelfs de meest succesvolle therapie gemiddeld slechts effectief bij één op de twee mensen, zeker op langere termijn. Geen wonder dat onderzoekers aanvullende middelen proberen te vinden. Misschien is een game wel zo'n onverwachte, maar welkome aanvulling. Een van de voordelen is dat een serious game, dat past onder de noemer eHealth, door een patiënt in haar of zijn eigen tijd én op een door haar of hem zelf gekozen plek kan worden gespeeld.

Nog in de pilotfase

Bij het schrijven van dit artikel, is de game nog in de pilotfase. Dat wil zeggen dat de game wordt uitgetest bij vijftien vrijwilligers die ter plekke onder behandeling zijn voor psychoses. De onderzoekers zijn anno 2014 nog afhankelijk van het blijven binnenkomen van giften via crowdfunding. Dit proces kan nog wel even duren. Een game is een medisch hulpmiddel en kan natuurlijk alleen breed beschikbaar komen als goed is onderzocht of de effecten positief zijn en er geen sprake is van ongewenste effecten. Volgens de onderzoekers is er inzake de game zelf geen risico. Maar het is niet ondenkbaar dat met name kwetsbare mensen last kunnen krijgen van frustratie, stress, hoofdpijn of moeheid. Gehoopt wordt dat patiënten onder andere dankzij de game sneller attent worden op psychotische verschijnselen en er beter mee om kunnen gaan. Lukt de pilot, dan kan de game een extra vorm van training bieden bij behandeling van psychose. In het verhoopte geval zullen mensen beter leren met stress om te gaan, de aandacht beter kunnen focussen. Praktisch gezien hopen de onderzoekers op een kortere periode van behandeling, minder behoefte aan medicatie, minder ingrijpende symptomen en/of minder terugval naar de oude situatie.

Meer weten? www.dreamsofdanu.com