Strongyloidiasis: Infectie door spoelworm in het lichaam

Strongyloidiasis is een chronische parasitaire infectie bij de mens veroorzaakt door Strongyloides stercoralis. Dit is een spoelworm die veel voorkomt in warme, vochtige gebieden. Een patiënt raakt besmet met deze parasiet door met blote voeten in contact te komen met verontreinigde grond waarin de larven leven. Deze larven kunnen de huid binnendringen en zich door het lichaam verspreiden. Symptomen zijn vaak afwezig, maar wanneer ze optreden, omvatten ze gastro-intestinale klachten en huiduitslag. Patiënten met een verzwakt immuunsysteem lopen een hoger risico op een ernstigere vorm van de infectie. Dankzij wormdodende medicatie is deze infectie goed behandelbaar. Preventieve maatregelen zijn onder meer het dragen van schoenen, vermijden van contact met uitwerpselen of het rioleringssysteem, en het handhaven van goede hygiëne.

• Synoniemen van strongyloidiasis
• Epidemiologie
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Synoniemen van strongyloidiasis

Strongyloidiasis staat ook bekend als "strongyloidiase."

Epidemiologie

Wereldwijd is de prevalentie van strongyloidiasis in sommige warme, vochtige gebieden waar menselijke uitwerpselen slecht worden afgevoerd, tot 40%. Dit komt voor in regio's zoals West-Afrika, het Caribisch gebied, Zuidoost-Azië, Colombia, tropisch Brazilië en delen van Spanje. Anno september 2024 worden wereldwijd naar schatting 30 tot 200 miljoen mensen getroffen door deze infectie. De infectie komt voor bij alle leeftijden, maar vooral bij kinderen en ouderen, voornamelijk vanwege een verzwakt immuunsysteem. De aandoening vertoont geen raciale voorkeur.

Oorzaken

Een patiënt raakt geïnfecteerd wanneer de huid in contact komt met door wormen besmette grond. De jonge wormen, die maximaal 1,5 mm lang zijn, kunnen door de huid dringen en via de bloedstroom naar de longen en luchtwegen reizen. Vanuit de keel worden ze ingeslikt en komen ze in de dunne darm terecht, waar ze zich aan de darmwand hechten. Hier produceren ze eieren waaruit larven komen die vervolgens via de ontlasting worden uitgescheiden. In sommige gevallen kunnen de larven opnieuw het lichaam binnendringen via de huid rond de anus, waardoor herinfectie optreedt. De gebieden waar de wormen door de huid gaan, zijn rood en pijnlijk.

Strongyloidiasis hyperinfectie syndroom

Patiënten met een verzwakt immuunsysteem, zoals ouderen of mensen met diabetes of chronisch alcoholmisbruik, lopen een verhoogd risico op een ernstige vorm van de infectie, bekend als het strongyloidiasis hyperinfectie syndroom. Dit syndroom wordt ook gezien bij patiënten die immunosuppressiva of corticosteroïden gebruiken, of die een orgaantransplantatie of bloedtransfusie hebben ondergaan.

Risicofactoren

De belangrijkste risicofactoren voor het ontwikkelen van strongyloidiasis zijn:

• Verblijf in of reizen naar endemische gebieden
• Blootstelling aan besmette grond
• Blote voeten lopen in risicogebieden
• Verzwakt immuunsysteem (door bijvoorbeeld hiv-infectie, orgaantransplantatie of immunosuppressieve medicatie)
• Oudere leeftijd en chronische ziekten zoals diabetes en alcoholisme

Symptomen

Ongeveer 50% van de patiënten met deze infectie is asymptomatisch. Bij symptomatische patiënten treden de volgende klachten op:

• Buikpijn (vooral in de bovenbuik)
• Braken
• Diarree
• Gewichtsverlies
• Hoesten, meestal enkele dagen na infectie
• Huiduitslag, vooral rond de anus
• Rode, bijenkorfachtige uitslag kort na de infectie
• Piepende ademhaling (stridor)

Alarmsymptomen

Bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem, of bij symptomen zoals ernstige buikpijn, aanhoudende diarree of ademhalingsproblemen, kan sprake zijn van een ernstige vorm van de infectie (hyperinfectie). Medische hulp is dan dringend nodig.

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek

De diagnose wordt gesteld door middel van bloedonderzoek, ontlastingsonderzoek en sputumcultuur. Een duodenale aspiratie kan worden uitgevoerd om weefsel uit de dunne darm te onderzoeken op de aanwezigheid van S. stercoralis. De diagnose kan moeilijk te stellen zijn omdat veel patiënten asymptomatisch zijn.

Differentiële diagnose

Strongyloidiasis wordt vaak verward met:

• Astma
• Cholera
• Chronisch obstructief longlijden (COPD)
• Diverticulitis
• Ileus
• Spastische darm
• Loffler-syndroom
• Longontsteking (vooral bij immuungecompromitteerde patiënten)
• Peritonitis
• Sepsis

Behandeling

De behandeling bestaat uit anthelmintica, geneesmiddelen die specifiek gericht zijn op het elimineren van wormen. De behandelduur varieert van twee tot zeven dagen. Na de behandeling wordt een bloed- of ontlastingsonderzoek uitgevoerd om te controleren of de wormen volledig zijn geëlimineerd. Zonder behandeling kan de infectie jaren aanhouden.

Prognose

Met de juiste behandeling is de prognose goed en herstellen patiënten volledig. Bij patiënten met een hyperinfectie of gedissemineerde infectie is de prognose slechter, vooral bij een verzwakt immuunsysteem.

Complicaties

Mogelijke complicaties bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem zijn onder meer:

• Verspreide strongyloidiasis
• Eosinofiele pneumonie
• Ondervoeding door malabsorptie
• Dodelijke afloop bij ernstig verzwakte patiënten, vooral bij een onbehandelde hyperinfectie

Preventie

Preventieve maatregelen omvatten het dragen van schoenen, het vermijden van contact met besmette grond, en het handhaven van goede hygiëne. Het is ook belangrijk om menselijke uitwerpselen op een veilige manier af te voeren en het rioleringssysteem te verbeteren in gebieden waar de infectie endemisch is.