Afgekeurde blindengeleidehond: Oorzaken en toekomst

De opleiding van een blindengeleidehond verloopt in verschillende fasen. Wanneer de pup 7 tot 8 weken oud is, wordt hij van een fokker of een fokgastgezin overgebracht naar een pleeggezin. In dit pleeggezin wordt de puppy geleerd om commando's te begrijpen en te reageren, en wordt hij gesocialiseerd met diverse situaties, omgevingen en mensen tot hij gemiddeld 1 tot 1,5 jaar oud is. Na deze fase ondergaat de hond nog een opleiding bij een gespecialiseerde geleidehondenschool, die doorgaans 6 tot 12 maanden duurt. De laatste fase van de opleiding vindt plaats samen met een passende blind of slechtziend persoon. Tijdens deze stadia kan het voorkomen dat een hond wordt afgekeurd als blindengeleidehond.

• Oorzaken van afkeuring tijdens de opleiding
• Oorzaken van vroegtijdige afkeuring tijdens de loopbaan
• Toekomst van een afgekeurde geleidehond
• Op zoek naar een afgekeurde blindengeleidehond
• Praktisch: Een nieuwe eigenaar

Oorzaken van afkeuring tijdens de opleiding

Tijdens de opleiding streven de medewerkers van de geleidehondenschool ernaar om afkeuringen te voorkomen. Helaas kan het soms nodig zijn om een hond uit de opleiding te zetten. De afkeuring kan doorgaans twee hoofdoorzaken hebben:

• Medische redenen
• Gedragsproblemen

Medische redenen

De meeste werkende geleidehonden zijn labrador retrievers, golden retrievers, Duitse herders, Zwitserse herders, koningspoedels en kruisingen van deze rassen. De geleidehondenschool test de heupen en ellebogen van deze honden wanneer ze gemiddeld 1 tot 1,5 jaar oud zijn, omdat de gewrichten tot die tijd nog in ontwikkeling zijn. Het gewricht wordt als 'volgroeid' beschouwd wanneer de groeischijven gesloten zijn. Tevens worden de ogen van aspirant-geleidehonden onderzocht. Hoewel de ogen van deze rassen normaal ontwikkelen, kunnen erfelijke oogziekten pas vanaf de leeftijd van ongeveer één jaar problemen veroorzaken. Andere medische problemen die tijdens de opleiding kunnen optreden zijn onder meer incontinentie, allergieën en zeldzamere aandoeningen zoals kanker.

Gedragsproblemen

In het pleeggezin
Hoewel de geleidehondenschool zorgvuldig fokkers, fokgastgezinnen en pups selecteert, kunnen er soms problemen optreden tijdens de fase in het pleeggezin. Soms moet het traject worden stopgezet als de puppy ernstige angsten ontwikkelt, een overmatig jachtinstinct vertoont, of te dominant gedrag vertoont.

Tijdens de opleiding
Zelfs tijdens de opleiding kan een trainer of instructeur besluiten om een hond af te keuren. Dit kan gebeuren als de hond niet goed omgaat met de druk van het geleidewerk, snel afgeleid is, of niet genoeg initiatief toont. Gedragsproblemen zoals agressie naar andere honden of een overmatige speelsheid tijdens het werk kunnen ook leiden tot afkeuring.

Oorzaken van vroegtijdige afkeuring tijdens de loopbaan

Ook tijdens het werk kunnen medische of gedragsmatige problemen ontstaan waardoor een geleidehond vroegtijdig moet worden afgekeurd.

Medische problemen

Tijdens het geleidewerk kunnen diverse medische problemen optreden, zoals hernia, artrose, een hersentumor en hartfalen. Geleidehondenscholen adviseren meestal om de hond minstens eenmaal per jaar volledig te laten onderzoeken door een dierenarts en hem de benodigde vaccinaties en medische zorg te geven. Bij ernstige of langdurige medische problemen kan de blinde of slechtziende eigenaar contact opnemen met de geleidehondenschool, die vaak samenwerkt met een dierenarts, dierenartsenpraktijk of universitaire dierenkliniek. Indien nodig kan de hond worden doorverwezen naar een gespecialiseerde kliniek of revalidatiecentrum. In sommige gevallen kan herstel echter niet worden bereikt, wat leidt tot vroegtijdige afkeuring.

Gedragsproblemen

Door de hond
Soms ontwikkelen zich gedragsproblemen bij een geleidehond die niet aanwezig waren tijdens de opleiding. Dit kan variëren van obsessief eet- of diefstang gedrag tot een reactie op vuurwerk dat angst of stress bij de hond veroorzaakt. Deze problemen kunnen ertoe leiden dat zowel de hond als de eigenaar niet meer comfortabel naar buiten durven. Het is ook mogelijk dat andere gedragskenmerken zich ontwikkelen die niet meer compatibel zijn met het geleidewerk. De geleidehondenschool zal proberen deze problemen te verhelpen, maar in sommige gevallen kan de afkeuring onvermijdelijk zijn.

Door de baas (combinatie baas-hond)
Soms kan de afkeuring ook te maken hebben met de interactie tussen de hond en de blinde of slechtziende eigenaar. Bijvoorbeeld, als er een plotselinge toename van werkeisen is of als de eigenaar zijn looptempo drastisch vermindert door medische redenen, zoals een knieoperatie, kan de hond mogelijk niet langer effectief functioneren. In dergelijke gevallen onderzoekt de geleidehondenschool of de hond herplaatst kan worden bij een andere blinde of slechtziende persoon. Dit wordt altijd in overleg met de huidige eigenaar bekeken, rekening houdend met de leeftijd van de hond en de geschiktheid voor herplaatsing.

Toekomst van een afgekeurde geleidehond

Bij het pleeggezin / de eigenaar

Wat er met een afgekeurde geleidehond gebeurt, hangt sterk af van de school, de leeftijd van de hond en de reden voor afkeuring. De geleidehondenschool bepaalt meestal in overleg met het pleeggezin of de eigenaar wat er met de hond zal gebeuren. Soms is het wenselijk dat de hond bij het pleeggezin of de huidige eigenaar blijft wonen. Het is niet altijd nodig om de hond te herplaatsen.

Ander sociaal doel

Sommige geleidehondenscholen leiden ook andere soorten assistentiehonden op. Bijvoorbeeld, KNGF Geleidehonden en Gaus Geleide- en Hulphondenschool bieden hulphonden aan voor mensen met motorische beperkingen, vaak rolstoelgebruikers. KNGF Geleidehonden leidt ook autismegeleidehonden, buddyhonden en PTSS-honden op. Andere scholen werken samen met assistentiehondenscholen om een alternatieve nuttige rol voor de afgekeurde hond te vinden. Indien geen ander sociaal doel haalbaar is, kunnen honden worden geplaatst in verzorgingstehuizen, palliatieve eenheden of psychiatrische centra. Deze aanpak wordt ook door niet-verbonden geleidehondenscholen gevolgd, om ervoor te zorgen dat de hond een sociaal nuttig doel krijgt.

Andere gegadigden

In gevallen waar herplaatsing niet mogelijk is en de hond niet meer bij het pleeggezin of de huidige eigenaar kan blijven, hebben geleidehondencentra vaak een lijst van mensen die geïnteresseerd zijn in een (jong) afgekeurde of (vroeg) gepensioneerde blindengeleidehond.

Op zoek naar een afgekeurde blindengeleidehond

Informatie over het adopteren van een afgekeurde blindengeleidehond is te vinden op de websites van blindengeleidehondencentra. Het is meestal aan te raden om contact op te nemen met de geleidehondenschool via e-mail of telefoon om interesse te tonen. De school zal vaak een uitgebreide vragenlijst sturen naar de geïnteresseerde persoon en mogelijk een thuisbezoek plannen. De school wil onder andere weten hoe lang de hond alleen moet zijn, wat de nieuwe eigenaar te bieden heeft, of er een tuin aanwezig is en of er nog hondenschool op het programma staat. Omdat de meeste afgekeurde geleidehonden bij het pleeggezin, de huidige eigenaar of voor een sociaal doel blijven, kan de wachtlijst voor een afgekeurde hond bij veel scholen erg lang zijn.

Praktisch: Een nieuwe eigenaar

De kosten voor een afgekeurde geleidehond variëren sterk per school en per hond, van gratis tot meer dan 1.000 EUR. Vaak wordt er gewerkt met een (proef)contract voor de nieuwe eigenaar. Voor de overdracht van de hond is meestal advies van de geleidehondenschool nodig, die de contactgegevens met toestemming verstrekt. De geleidehondenschool adviseert doorgaans dat de kennismaking met een afgekeurde blindengeleidehond minimaal zes maanden na de herplaatsing plaatsvindt, zodat de hond de tijd heeft om zich aan zijn nieuwe omgeving en eigenaar aan te passen.