Pathologische rouw: Langdurig en intens rouwproces

Een normaal rouwproces rond het verlies van een geliefde is voor iedereen weer anders. Bij pathologische rouw (gecompliceerde rouw) ontstaat echter een vorm van verdriet die invaliditeit veroorzaakt en interfereert met de dagelijkse activiteiten en de algehele kwaliteit van leven. Deze langdurige, gecompliceerde rouwrespons is chronisch en persistent wanneer de arts dit niet gericht behandelt. Door deze verwerkingsproblematiek ontstaan mogelijk zelfs levensbedreigende complicaties.

• Normaal rouwproces
• Pathologische rouw
• Symptomen: Langdurig en intens rouwproces
• Behandeling
• Complicaties van psychische aandoening

Normaal rouwproces

Bij een normale rouwreactie ervaart de persoon een intense reactie op een verlies van een dierbaar persoon. In algemenere zin treedt deze rouwreactie eveneens op na bijvoorbeeld het verlies van werk, het ontstaan van een ernstige handicap, een scheiding, een verhuis, het verlies van een hond, … Normale rouw volgt onmiddellijk op een sterfgeval, wordt openlijk uitgedrukt en stelt een persoon in staat om door de sociale ceremonies en persoonlijke rouwprocessen te gaan. De persoon doorloopt tijdens het verwerkingsproces een aantal fasen:

• eerst shock, verdoving en ongeloof,
• dan de emotionele fase met woede, schuld, het terugverlangen naar de overledene met intens verdriet en een depressie),
• tot slot een geleidelijke acceptatie van de nieuwe situatie waarbij de overleden persoon in de herinnering blijft van de rouwende persoon

Normaal gezien kent het rouwproces een duur van gemiddeld zes tot achttien maanden in de westerse cultuur, maar een vaste tijdslimiet of een vast tijdsschema staat hier niet op. Bij dit normale aanpassingsproces wordt mogelijk lukraak gewisseld tussen alle fasen. Elk rouwproces is uniek en heeft weer andere kenmerken die soms wat meer op de voorgrond staan.

Pathologische rouw

Wanneer een langdurig en aanhoudend rouwproces plaatsvindt, waarbij de patiënt kampt met intens verdriet en veel schuldgevoelens, is mogelijk sprake van pathologische rouw, al bestaat hiervoor geen exact diagnostisch criterium anno oktober 2020. Echter is ook sprake van de psychische aandoening wanneer de patiënt gedurende een kortere periode een niet-aflatend 'overdreven intens' rouwproces doorloopt.

Symptomen: Langdurig en intens rouwproces

Patiënten met pathologische rouw vertonen gelijkaardige symptomen als personen die een normaal rouwproces doorlopen. De symptomen zijn echter langduriger en intenser. De aanpassingsstoornis kenmerkt zich bijvoorbeeld door buitensporig en/of langdurig verdriet en een diep schuldgevoel. De patiënt zal mogelijk herinneringen aan de geliefde bewaren: alles op zijn plaats houden zoals het was toen hij 'weg ging'. Bij sommige patiënten is het rouwproces zelfs afwezig en vindt een abnormale ontkenningsproces plaats bij bijvoorbeeld een sterfgeval. Meestal zit een familielid van een overledene vast in het rouwproces. Dit gaat gepaard met slapeloosheid en herhaalde dromen van de dode persoon, woede tegenover artsen of zelfs de overleden persoon over het doodgaan, en een onvermogen om de geliefde persoon 'vaarwel' te zeggen. Gevoelloosheid en onthechting zijn mogelijk aanwezig, waardoor sommige patiënten niet kunnen deelnemen aan normale activiteiten. Ook is het mogelijk dat de patiënt zichzelf lichamelijk gaat verwaarlozen. De patiënt ervaart bovendien mogelijk andere psychische stoornissen die niet direct gerelateerd zijn aan het verlies van de dierbare persoon.

Behandeling

Daar geen diagnostische criteria bestaan voor pathologische rouw, krijgen veel patiënten de diagnose van een ernstige depressieve stoornis. De arts zet bijgevolg een behandeling in met antidepressiva. Mindful rouwen maakt voorts gebruik van cognitieve technieken en gedragstechnieken om de patiënt te laten stoppen met rouwen en verder te gaan in het leven.

Complicaties van psychische aandoening

In ernstige gevallen heeft een patiënt suïcidale gedachten en heeft hij een onvermogen om de dood te accepteren. Verder is een patiënt met deze psychische stoornis niet in staat om de normale dagelijkse taken uit te voeren, hetgeen bij een aantal patiënten resulteert in verdere gezondheidsproblemen. Volgende aandoeningen komen vaker tot stand als gevolg van pathologische rouw:

• een verminderde kwaliteit van leven
• functionele beperkingen
• hartaandoeningen
• hypertensie (een hoge bloeddruk)
• kanker
• stoornissen van het immuunsysteem
• zelfmoordpogingen
• ziekenhuisopnames

Deze ernstige gevolgen van het verliezen van een geliefde zijn het gevolg van het ervaren van een milde vorm van een traumatisch stressletsel. De traumatische stress van het verliezen van een geliefde evolueert zonder behandeling tot een acute stressstoornis (fysieke, psychische en dissociatieve symptomen na stressvolle gebeurtenis) of zelfs een posttraumatische stressstoornis (soort angststoornis), vooral als de dood een gewelddadige of onverwachte dood is geweest.