Orf: Virale huidinfectie door contact met schapen of geiten

Orf is een virale huidinfectie waarbij mensen klachten ervaren na het in contact komen met geïnfecteerde dieren of voorwerpen (vooral van geiten en schapen). De meeste patiënten ervaren gedurende circa zes weken tekenen aan de handen, vingers of onderarmen. De aandoening start met een rood en pijnlijk knobbeltje en ontwikkelt zich uiteindelijk tot een blaar met zweervorming waarna de symptomen geleidelijk verdwijnen. Een medische behandeling is enkel nodig bij een secundaire infectie of bij erg grote letsels. De prognose van orf is tot slot uitstekend daar het letsel meestal volledig verdwijnt zonder littekens binnen de acht weken. Deze huidziekte werd voor het eerst beschreven bij mensen in 1934 door Newson en Cross.

• Synoniemen
• Oorzaken: Door contact met schapen en geiten
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van aandoening
• Prognose van virale huidinfectie
• Complicaties van orf
• Preventie van orf
• Praktische tips voor het leven met orf
• Volg goede hygiënepraktijken
• Bescherm je huid tegen verdere besmetting
• Gebruik wondverzorgingstechnieken
• Bescherm jezelf tegen herinfectie
• Raadpleeg een arts bij ernstige infectie of complicaties
• Misvattingen rond Orf
• Orf komt alleen voor bij mensen die werken met schapen of geiten
• De symptomen van Orf zijn altijd ernstig
• Orf kan alleen via direct contact met een dier worden overgedragen
• Er zijn geen behandelingsmogelijkheden voor Orf
• Je kunt Orf krijgen door vlees van besmette dieren te eten
• Orf is altijd een levensbedreigende aandoening
• Orf kan alleen bij volwassenen optreden

Synoniemen

Synoniemen voor orf zijn:

• ecthyma contagiosum
• infectieuze pustuleuze dermatitis
• schapenpokken
• schurftige mond

Oorzaken: Door contact met schapen en geiten

Dieren

Orf, een wereldwijd voorkomende zoönose, is het gevolg van een infectie met het orf-virus, een lid van het geslacht Parapoxvirus van de familie Poxviridae. Normaalgesproken tast het virus schapen, geiten, rendieren of kamelen aan. Doorgaans hebben geïnfecteerde dieren wrattenzweren en korsten op de bek en, minder vaak, op de poten en uiers. Sommige geïnfecteerde dieren hebben echter helemaal geen zichtbare zweren.

Mensen

Soms zijn ook mensen aangetast door de virale infectie. De aandoening komt het vaakst voor bij dierenverzorgers, slagers en landarbeiders. De verspreiding van de infectie vindt plaats door het aanraken van de getroffen dieren of door contact met besmette weiden, staldeuren, dierverblijven, kledingstukken, enzovoort. Het virus komt de huid binnen via een huidwondje. Daarnaast veroorzaakt een beet van een besmet dier soms ook de virale huidinfectie. De infectie verspreidt zich niet van persoon tot persoon.

Symptomen

Het huidletsel komt bij orf meestal voor op de vingers, de handen of de onderarmen. Dit zijn de lichaamsdelen waarmee de patiënt het geïnfecteerde dier heeft aangeraakt, bijvoorbeeld voor het geven van flesvoeding of voor het scheren of slachten van een dier. Af en toe zijn de orfletsels ook zichtbaar aan het gezicht of andere lichaamsdelen die mogelijk in contact zijn geweest met het geïnfecteerde dier. Normaal gesproken zijn de symptomen ongeveer zes weken aanwezig, waarbij elke week een ander stadium van de ziekte optreedt. Meestal is sprake van één huidletsel, maar meerdere orfletsels komen ook voor.

Ongeveer drie à zeven dagen na contact met het virus (stadium 1), ontwikkelt de patiënt een mogelijk pijnlijke rode tot roodblauwe bult die een grootte van twee tot vijf centimeter bereikt (stadium 2). Het centrale gedeelte van de bult blijft rood, maar rond dit gebied ontwikkelen zich witte en rode ringen. Vervolgens ontwikkelt zich een blaasje (vesikel) of blaar die gevuld is met bloed, pus of vloeistof (stadium 3) die gemakkelijk gaat bloeden (stadium 4). Een droge korst ontwikkelt zich meestal bovenop deze blaar (stadium 5) en dan krijgt het letsel een wratachtige tot zweerachtige verschijning (stadium 6). De patiënt ervaart tijdens deze virale infectie ook koorts, een algemeen ziek gevoel, erythema multiforme, pijn, jeuk, lymfangitis (ontsteking van lymfevaten) en gezwollen lymfeklieren nabij het aangetaste lichaamsdeel.

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek

De arts stelt normaal gesproken de diagnose van orf op basis van de aanwezige klinische symptomen en een vraaggesprek. De arts bevraagt de patiënt namelijk over zijn beroep of werkomgeving, of het contact met dieren, daar dan mogelijk reeds een risicoprofiel van de aandoening aanwezig is. Een huidbiopsie bevestigt de diagnose, maar is niet aangewezen daar dit onderzoek de infectie mogelijk verergert en de diagnose ook niet direct bekend is. Indien de arts twijfelt over de diagnose, neemt hij een beetje wondvocht uit een huidletsel wat hij dan microscopisch laat testen op de aanwezigheid van het parapox-virus.

Differentiële diagnose

Bij de volgende aandoeningen komen huidletsels tot stand die doen denken aan deze van orf:

• acute febriele neutrofiele dermatose (zoet syndroom)
• cutane anthrax (infectie met symptomen aan huid)
• ecthyma (streptococcen infectie)
• ecthyma gangrenosum (pseudomonas infectie)
• erysipeloid (bacteriële huidinfectie aan hand en vingers)
• granuloma pyogenicum
• herpes simplex panaritium
• koepokken
• milkers nodule
• neutrophilic dermatosis of the hand
• pyoderma gangrenosum (huidaandoening met pijnlijke huidzweren)
• tularemie (bacteriële infectie door besmette wilde dieren)

Behandeling van aandoening

Voor orf bestaat geen specifieke behandeling, daar de meeste patiënten spontaan genezen. De patiënt gebruikt steriele gazen op de huidletsels (luchtig afdekken!) zodat een secundaire infectie minder snel tot stand komt. Indien nodig neemt de patiënt pijnstillers voor het verlichten van de pijn. Bij vieze zweren of erg grote letsels is medisch advies noodzakelijk omdat dan mogelijk een speciale wondverzorging of zelfs een oppervlakkige verwijdering van het huidletsel nodig is. Meestal komen deze complicaties enkel voor bij patiënten met een zwak immuunsysteem. Indien een secundaire bacteriële infectie optreedt, schrijft de arts antibiotica voor.

Prognose van virale huidinfectie

Het huidletsel geneest spontaan na vier tot acht weken en laat in de meeste gevallen geen littekens achter.

Complicaties van orf

Hoewel orf meestal een milde en zelflimiterende aandoening is, kunnen er complicaties optreden, vooral bij mensen met een verzwakt immuunsysteem of bij ernstige gevallen van de infectie.

Secundaire bacteriële infecties
Een veel voorkomende complicatie is de ontwikkeling van secundaire bacteriële infecties. Deze kunnen optreden wanneer de huidletsels besmet raken met bacteriën, wat kan leiden tot een ernstigere infectie. Symptomen van een secundaire bacteriële infectie kunnen omvatten:

• Verhoogde pijn en roodheid
• Verdikking en zwelling rond het letsel
• Mogelijke koorts en algemene malaise

Littekenvorming

Hoewel de meeste gevallen van orf zonder littekens genezen, kunnen sommige patiënten littekens ontwikkelen, vooral als de huidletsels ernstig zijn of als ze onjuist worden behandeld. Littekens kunnen variëren van kleine, subtiele markeringen tot meer prominente littekens.

Gedeeltelijke of volledige genezing vertraagd

In zeldzame gevallen kan de genezing van de huidletsels langer duren dan normaal, vooral bij patiënten met een verminderde immuunrespons. Dit kan leiden tot langdurige symptomen en een langere periode van ongemak.

Ooginfecties

Bij contact met de ogen kunnen de orf-letsels zich ook naar de ogen verspreiden, wat kan leiden tot conjunctivitis of keratitis. Deze complicatie is zeldzaam maar kan ernstige gevolgen hebben voor het gezichtsvermogen als het niet tijdig wordt behandeld.

Systemische complicaties

In uitzonderlijke gevallen kan de infectie zich systemisch verspreiden en andere delen van het lichaam aantasten. Dit kan leiden tot algemene symptomen zoals koorts, pijn in spieren en gewrichten, en in ernstige gevallen tot sepsis. Systemische complicaties zijn uiterst zeldzaam en komen voornamelijk voor bij mensen met een ernstig verzwakt immuunsysteem.

Preventie van orf

Patiënten die meer risico lopen op het krijgen van de ziekte, dragen best niet-doorlatende rubber- of latexhandschoenen wanneer ze in contact komen met schapen, geiten, kamelen en rendieren. Verder is een goede handhygiëne vereist nadat een persoon een dier heeft aangeraakt. Nadat mensen in contact zijn geweest met dieren, is het eveneens belangrijk om de kledij uit te wassen. Verder zoeken mensen met een open wond aan de huid of een huidziekte best geen direct contact op met potentieel geïnfecteerde dieren of voorwerpen. Tot slot bestaat de mogelijkheid om dieren te vaccineren tegen orf.

Praktische tips voor het leven met orf

Volg goede hygiënepraktijken

Orf, ook bekend als eczeem van herder of schapenpokken, is een huidinfectie die kan worden overgedragen door direct contact met geïnfecteerde dieren of hun huidafscheidingen. Goede hygiëne is daarom cruciaal om de verspreiding en ernst van de infectie te verminderen. Was je handen regelmatig met zeep en zorg ervoor dat je na contact met dieren je huid goed schoonmaakt. Gebruik ook afzonderlijke handdoeken en bedek eventuele wonden of schrammen op je huid met schone verbanden om verdere besmetting te voorkomen.

Bescherm je huid tegen verdere besmetting

Als je last hebt van orf, is het belangrijk om direct contact met geïnfecteerde dieren te vermijden. Dit betekent dat je tijdens het verzorgen van dieren beschermende kleding, zoals handschoenen en een mondkapje, draagt. Ook is het verstandig om lange mouwen en broekspijpen te dragen om blootstelling aan geïnfecteerde huiddeeltjes te voorkomen. Na het verlenen van zorg aan dieren, zoals schapen of geiten, moeten deze beschermende maatregelen strikt worden nageleefd totdat de infectie volledig is genezen.

Gebruik wondverzorgingstechnieken

Orf veroorzaakt meestal gezwollen, pijnlijke laesies op de huid, vooral op handen en armen. Het is belangrijk om deze wonden goed te verzorgen om infectiecomplicaties te voorkomen. Reinig de laesies voorzichtig met antiseptische oplossingen en breng een antibacteriële zalf aan om verdere infectie te bestrijden. Zorg ervoor dat je de wond bedekt met een steriel verband om het risico op besmetting van de omgeving te verminderen. Vermijd het aanraken of krabben aan de laesies, aangezien dit de infectie kan verspreiden.

Bescherm jezelf tegen herinfectie

Orf kan recidiveren als je niet zorgvuldig omgaat met preventieve maatregelen. Na herstel is het cruciaal om contact met geïnfecteerde dieren te vermijden, vooral als je al eerder last hebt gehad van deze aandoening. Vermijd ook het delen van materialen zoals kleding, handschoenen of verband met anderen die mogelijk met geïnfecteerde dieren werken. Het gebruik van separate gereedschappen en materialen kan herinfectie aanzienlijk verminderen.

Raadpleeg een arts bij ernstige infectie of complicaties

Hoewel orf meestal mild is en vanzelf geneest, kan het bij sommige patiënten ernstige complicaties veroorzaken, zoals secundaire huidinfecties of abcessen. Als je merkt dat de infectie zich uitbreidt, dat de pijn verergert of dat er tekenen van cellulitis optreden (zoals roodheid en zwelling), is het belangrijk om een arts te raadplegen. Je arts kan aanvullende behandelingen voorstellen, zoals sterkere antibiotica of het drainen van abcessen, indien nodig.

Misvattingen rond Orf

Orf is een virale infectie die voornamelijk dieren, zoals schapen en geiten, treft, maar ook mensen kunnen besmet raken, vaak door direct contact met besmette dieren. Er bestaan echter verschillende misvattingen over de manier van besmetting, de ernst van de infectie en de behandelingsopties.

Orf komt alleen voor bij mensen die werken met schapen of geiten

Hoewel het waar is dat Orf vooral voorkomt bij mensen die in contact komen met dieren, zoals schapen, geiten of runderen, kunnen ook mensen die geen boerderijwerk doen besmet raken. Het virus kan zich verspreiden via direct contact met geïnfecteerde huidlesies van dieren, maar ook via oppervlakken die besmet zijn met het virus.

De symptomen van Orf zijn altijd ernstig

Veel mensen denken dat Orf altijd ernstige symptomen veroorzaakt, maar in de meeste gevallen is de infectie mild en beperkt zich tot een of twee huidlaesies. De infectie gaat vaak vanzelf over zonder de noodzaak van intensieve medische behandeling. In sommige gevallen kunnen de huidlaesies echter geïnfecteerd raken en kan er extra medische zorg nodig zijn, zoals het gebruik van abces-behandelingen.

Orf kan alleen via direct contact met een dier worden overgedragen

Hoewel Orf meestal wordt overgedragen door direct contact met besmette dieren of hun huidlesies, kan het virus ook via indirecte middelen zoals besmette kleding of gereedschap worden verspreid. Dit betekent dat het virus zich ook kan verspreiden in omgevingen waar dieren worden verzorgd of geslacht.

Er zijn geen behandelingsmogelijkheden voor Orf

Een misvatting is dat Orf geen behandelingsmogelijkheden heeft. Hoewel de infectie vaak vanzelf geneest, kunnen er soms antibiotica nodig zijn om een secundaire bacteriële infectie te behandelen, vooral als er sprake is van een huidinfectie of als er complicaties optreden.

Je kunt Orf krijgen door vlees van besmette dieren te eten

Orf wordt niet overgedragen via het eten van vlees van besmette dieren. De infectie wordt alleen overgedragen door contact met de huidlaesies of door het in contact komen met besmette materialen. Er is geen risico voor mensen die vlees consumeren, zolang het goed wordt bereid en gekookt.

Orf is altijd een levensbedreigende aandoening

Orf is zelden levensbedreigend. Het is een relatief milde infectie die meestal binnen een paar weken geneest. De infectie kan echter ernstiger zijn voor mensen met een verzwakt immuunsysteem, zoals mensen die medicijnen gebruiken die het immuunsysteem onderdrukken, of mensen met ernstige mentale gezondheid of psychische stoornissen, omdat hun lichaam mogelijk minder goed in staat is om infecties te bestrijden.

Orf kan alleen bij volwassenen optreden

Orf kan mensen van elke leeftijd treffen, hoewel het vaker voorkomt bij volwassenen die direct contact hebben met besmette dieren. Kinderen kunnen ook besmet raken, vooral als ze in een omgeving zijn waar dieren worden verzorgd of geslacht. De infectie verloopt vaak minder ernstig bij kinderen, maar de symptomen moeten wel goed in de gaten worden gehouden.

Lees verder

• Virale huidinfectie: Huidinfecties veroorzaakt door virus