Virale huidinfectie: Huidinfecties veroorzaakt door virus

De meest voorkomende virussen die leiden tot een virale infectie komen uit één van de drie groepen virussen: pokkenvirus, humaan papillomavirus en herpesvirus. Er zijn verschillende manieren om virussen te behandelen. Een huiduitslag en algemene symptomen zoals koorts zijn de meest voorkomende symptomen van een virale infectie waarbij de huid geïnfecteerd is. De arts schrijft antivirale geneesmiddelen voor of, indien nodig, moet het huidletsel veroorzaakt door het virus worden verwijderd. In andere gevallen verdwijnen de symptomen vanzelf. Wratten, mazelen en rodehond zijn enkele bekende huidinfecties veroorzaakt door virussen. Tot slot is het mogelijk om zich voor sommige virale huidinfecties te laten vaccineren.

• Epidemiologie van virale huidinfecties
• Oorzaken van virale huidinfecties
• Risicofactoren
• Symptomen van virale huidinfecties
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van geïnfecteerde huid door virussen
• Prognose
• Complicaties
• Preventie
• Voorbeelden van virale huidinfecties
• Gordelroos
• Herpes
• Koortsblaasjes
• Mazelen
• Molluscum contagiosum
• Rodehond
• Waterpokken
• Wratten

Epidemiologie van virale huidinfecties

Virale huidinfecties komen wereldwijd voor en treffen mensen van alle leeftijden. Infecties zoals waterpokken en mazelen zijn vooral bij kinderen gebruikelijk, terwijl gordelroos vaker voorkomt bij volwassenen en ouderen. De prevalentie van deze infecties kan variëren afhankelijk van de geografische regio, de hygiënische omstandigheden en de beschikbaarheid van vaccins.

Oorzaken van virale huidinfecties

Virale huidinfecties worden veroorzaakt door verschillende soorten virussen die door direct contact of via luchtdeeltjes worden overgedragen. Herpesvirussen (zoals herpes simplex en gordelroos) en het pokkenvirus zijn enkele van de meest voorkomende oorzaken van huidinfecties.

Risicofactoren

Risicofactoren voor virale huidinfecties zijn onder meer:

• een verzwakt immuunsysteem (zoals bij hiv of diabetes)
• direct contact met besmette personen
• leven in dichtbevolkte of onhygiënische omstandigheden
• onvoldoende vaccinatie
• het hebben van geslachtsgemeenschap zonder bescherming

Symptomen van virale huidinfecties

Een patiënt met een huidinfectie veroorzaakt door een virus heeft diverse milde tot ernstige symptomen zoals bijvoorbeeld:

• algemene symptomen zoals een algemeen ziek gevoel en koorts, keelpijn, gezwollen lymfeklieren
• blaren / blaasjes een gelokaliseerde of verspreide huiduitslag
• knobbeltjes, bultjes of vlekken op de huid
• korstvorming op letsels
• zweren

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen bij een virale huidinfectie die onmiddellijk medisch onderzoek vereisen, zijn onder andere:

• ernstige pijn of gevoelloosheid in de huid
• uitbreiding van de uitslag over grote delen van het lichaam
• koorts die langer aanhoudt dan drie dagen
• blaren die niet genezen of verergeren
• aanhoudende zwelling van de lymfeklieren

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van huidinfecties veroorzaakt door een virus is gebaseerd op de typische presentatiepatronen en vereist soms laboratoriumonderzoeken. Verder heeft de arts een medische geschiedenis nodig van de patiënt waarbij hij ook alle risicofactoren in kaart brengt zoals bijvoorbeeld een verzwakt immuunsysteem (suikerziekte, hiv), leven in een instelling en het hebben van geslachtsgemeenschap.

Behandeling van geïnfecteerde huid door virussen

De meeste virale infecties zijn zelfbeperkend. Deze verdwijnen met andere woorden na enkele dagen of weken spontaan en dan is het niet nodig om een behandeling in te zetten. In sommige gevallen zet de arts antivirale geneesmiddelen in om het herstel van de virale huidinfectie te bespoedigen. Verder zijn er ook soms plaatselijke toepassingen of andere medische procedures nodig om de uitslag of wratten te behandelen.

Prognose

De meeste virale huidinfecties hebben een gunstige prognose, met volledige genezing binnen enkele dagen tot weken. In sommige gevallen, zoals bij gordelroos, kan de pijn langer aanhouden, en kan postherpetische neuralgie ontstaan. Bij complicaties zoals longontsteking of encefalitis kan de prognose ernstiger zijn.

Complicaties

Mogelijke complicaties van virale huidinfecties zijn onder andere:

• secundaire bacteriële infecties van de huid
• postherpetische neuralgie na gordelroos
• longontsteking bij mazelen
• encefalitis bij ernstige gevallen van mazelen of waterpokken

Preventie

Voor een aantal virale infecties die de huid aantasten, is het mogelijk om zich te laten vaccineren, zoals bijvoorbeeld voor waterpokken, mazelen en rodehond. Een goede hygiëne en het vermijden van contact met besmette personen helpen ook om de verspreiding van deze virussen te voorkomen.

Voorbeelden van virale huidinfecties

Gordelroos

Gordelroos (herpes zoster) ontstaat door de reactivering van het varicella-zoster-virus, dat ook waterpokken veroorzaakt. Deze aandoening leidt tot een jeukende en pijnlijke uitslag met rode vlekken en kleine blaasjes, meestal aan één kant van het lichaam. Soms treft de uitslag een zenuw van het gezicht, wat kan leiden tot diverse oogproblemen, zoals een overgevoeligheid voor licht, oogspierverlamming en een hangend ooglid. Andere symptomen zoals problemen met gezichtsbewegingen, gehoorverlies, en een smaakstoornis kunnen ook voorkomen. Daarnaast treden algemene klachten op zoals gewrichtspijn, vermoeidheid, gezwollen lymfeklieren, koorts, rillingen en hoofdpijn. Meestal herstelt de patiënt binnen twee tot drie weken zonder specifieke behandeling. Soms ontstaat echter postherpetische neuralgie, gekenmerkt door langdurige zenuwpijn. Andere complicaties zijn onder meer doofheid, blindheid, longontsteking en het Ramsay Hunt-syndroom, dat gepaard gaat met duizeligheid, gezichtsverlamming aan één kant, een rode uitslag, blaarvorming rond de oren en oorsuizen.

Herpes

Een herpesinfectie komt vaak voor en manifesteert zich meestal als pijnlijke zweren in het genitale gebied (genitale herpes) of rond de mond (koortsblaasjes). Herpes simplex virus type 1 (HSV-1) veroorzaakt meestal koortsblaasjes, terwijl herpes simplex virus type 2 (HSV-2) vooral verantwoordelijk is voor genitale herpes. Eenmaal geïnfecteerd blijft het virus latent aanwezig in het lichaam en kan het periodiek opnieuw actief worden. Stress, ziekte, vermoeidheid, of immuunonderdrukkende factoren kunnen een uitbraak triggeren. Behandeling bestaat doorgaans uit antivirale medicatie zoals aciclovir, famciclovir of valaciclovir, die de duur van uitbraken verkort en symptomen vermindert. Herpes is zeer besmettelijk tijdens een uitbraak en patiënten moeten voorzorgsmaatregelen nemen, zoals het vermijden van seksuele activiteit en het consistent gebruiken van condooms om overdracht te voorkomen. De infectie kan, ondanks therapie, niet volledig worden genezen en kan levenslang opnieuw opflakkeren.

Koortsblaasjes

Het herpes simplex virus type 1 (HSV-1) veroorzaakt meestal koortsblaasjes, die pijnlijke zweren op de lippen of rond de mond veroorzaken. Veel mensen worden al in hun jeugd besmet met het virus, vaak door direct contact met een drager van het virus. Het virus blijft na de initiële infectie in een latente toestand in het lichaam aanwezig en kan opnieuw actief worden door factoren zoals stress, vermoeidheid, blootstelling aan zonlicht of andere ziektes. Hoewel koortsblaasjes meestal vanzelf genezen, kan antivirale medicatie worden voorgeschreven om de duur van de symptomen te verkorten en de frequentie van uitbraken te verminderen. Het gebruik van zonnebrandcrème op de lippen en stressmanagement kan helpen om uitbraken te voorkomen.

Mazelen

Mazelen, veroorzaakt door het mazelenvirus (morbillivirus), is een zeer besmettelijke virale ziekte die wereldwijd voorkomt, vooral in gebieden met lage vaccinatiegraad. De symptomen beginnen met koorts, hoesten, neusverkoudheid en conjunctivitis, gevolgd door de karakteristieke huiduitslag die meestal begint op het gezicht en zich naar de romp en ledematen verspreidt. Voor de uitslag verschijnen vaak de typische Koplik-vlekken in de mond. Complicaties zoals bacteriële longontsteking, middenoorontsteking en encefalitis komen vooral voor bij jonge kinderen, ouderen en personen met een verzwakt immuunsysteem. Vaccinatie via het BMR-vaccin (bof, mazelen, rodehond) biedt effectieve bescherming tegen mazelen. Wereldwijd blijven uitbraken van mazelen voorkomen, vaak door ondervaccinatie en de toegenomen verspreiding van antivaccinatie-informatie.

Molluscum contagiosum

Molluscum contagiosum is een virale huidinfectie veroorzaakt door het molluscumvirus (een pokkenvirus). Het leidt tot de vorming van gladde, koepelvormige huidbultjes (papels), vaak met een centraal deukje. De infectie komt vooral voor bij kinderen, maar kan ook bij volwassenen optreden, vooral bij mensen met een verzwakt immuunsysteem. Het virus verspreidt zich door direct huidcontact of via besmette voorwerpen. Meestal verdwijnen de huidbultjes binnen zes tot twaalf maanden vanzelf, maar in sommige gevallen is medische behandeling nodig. Cryotherapie (bevriezen), lasertherapie of het aanbrengen van specifieke crèmes kunnen helpen bij het verwijderen van de laesies. Hoewel de aandoening over het algemeen onschuldig is, kan het soms leiden tot littekens, vooral als de bultjes worden opengekrabd.

Rodehond

Rodehond (rubella) is een virale ziekte die milder is dan mazelen, maar potentieel zeer gevaarlijk kan zijn voor zwangere vrouwen. Symptomen zoals milde koorts, gezwollen lymfeklieren en een huiduitslag die meestal begint in het gezicht en zich vervolgens verspreidt naar de romp en ledematen, zijn typisch voor de aandoening. Bij de meeste mensen verdwijnen de symptomen binnen enkele dagen zonder langdurige gevolgen. Echter, wanneer zwangere vrouwen geïnfecteerd raken met het rubellavirus, vooral in het eerste trimester, kan dit leiden tot ernstige complicaties voor de foetus, zoals het Congenitaal Rubella Syndroom, dat doofheid, hartafwijkingen en cataract omvat. Vaccinatie tegen rodehond (via het BMR-vaccin) is essentieel om verspreiding te voorkomen.

Waterpokken

Waterpokken, veroorzaakt door het varicellazostervirus, is een zeer besmettelijke ziekte die vaak voorkomt bij kinderen. Het belangrijkste kenmerk van de infectie is een jeukende uitslag die begint als rode bultjes, waarna blaasjes en korstjes ontstaan. Naast de huiduitslag kunnen koorts, vermoeidheid en verlies van eetlust optreden. De meeste kinderen herstellen zonder complicaties, maar bij volwassenen, zwangere vrouwen en immuungecompromitteerde patiënten kan de ziekte ernstiger verlopen. De varicellazoster-vaccinatie biedt bescherming tegen waterpokken en gordelroos, een latere reactivering van het virus die pijnlijke huiduitslag en zenuwpijn veroorzaakt.

Wratten

Wratten zijn goedaardige huidgezwelletjes die worden veroorzaakt door het humaan papillomavirus (HPV). Ze komen vaak voor bij kinderen en kunnen zich verspreiden naar andere delen van het lichaam of naar andere mensen via direct contact. Hoewel wratten vaak vanzelf verdwijnen zonder behandeling, kan het proces maanden tot jaren duren. Behandelingsopties omvatten:

• het bevriezen van de wrat met vloeibare stikstof
• het toepassen van salicylzuur
• het vernietigen van de wrat met behulp van een elektrische stroom
• immunotherapie
• lasertherapie

De meeste behandelingen richten zich op het verwijderen van de wratten, maar herval is mogelijk, omdat het virus in de huid aanwezig blijft.

Lees verder

• Bacteriële huidinfecties: Huidinfectie door bacteriën
• Schimmel huidinfecties: Huidinfectie door schimmels
• Gordelroos: Infectie met huiduitslag & symptomen aan gezicht
• Waterpokken: Infectie met algemene symptomen en huiduitslag
• Wratten: Soorten wratjes en behandelingen van wrat op huid