Tinnitus aurium: Oorsuizen door ziekten of externe factoren

Tinnitus aurium is de medische term voor het horen van geluiden in de oren zonder externe geluidsbron. Deze geluiden kunnen verschillende vormen aannemen en worden alleen door de patiënt zelf waargenomen. Tinnitus kan veroorzaakt worden door diverse aandoeningen en externe factoren, en het beheer van de symptomen omvat zowel zelfzorgmaatregelen als medische behandeling. Zowel fysieke als mentale complicaties kunnen voortkomen uit tinnitus, en de vooruitzichten hangen af van de onderliggende oorzaak. In sommige gevallen kunnen de symptomen worden voorkomen of geminimaliseerd.

• Synoniemen van tinnitus aurium
• Epidemiologie van tinnitus
• Mechanisme
• Oorzaken: Ziekten en externe factoren
• Soorten tinnitus
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Symptomen van tinnitus
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Synoniemen van tinnitus aurium

Tinnitus aurium staat ook bekend onder de volgende synoniemen:

• oorsuizen
• oorsuizing
• sonitus
• susurrus aurium
• tinnitus

Epidemiologie van tinnitus

Tinnitus aurium, ook wel oorsuizen genoemd, is een aandoening die wordt gekarakteriseerd door het ervaren van geluiden die geen externe bron hebben, zoals fluiten, suizen of rinkelen. Het komt wereldwijd voor en kan iedereen treffen, ongeacht leeftijd of geslacht. De prevalentie van tinnitus is in de algemene bevolking hoog, en het kan variëren van tijdelijke verschijnselen tot chronische vormen die aanzienlijke invloed hebben op de levenskwaliteit.

Prevalentie van tinnitus

Tinnitus komt veel voor in de algemene bevolking, met schattingen die variëren van 10% tot 15% van de mensen die op enig moment in hun leven last krijgen van oorsuizen. Van deze gevallen ervaart ongeveer 1 tot 2% ernstige tinnitus die langdurige of zelfs permanente symptomen veroorzaakt. De prevalentie neemt toe met de leeftijd, waarbij ouderen vaker getroffen worden, maar tinnitus komt ook voor bij jongeren, vaak als gevolg van blootstelling aan lawaai of andere risicofactoren.

Geslachtsverschillen en leeftijdsgerelateerde incidentie

Er zijn aanwijzingen dat tinnitus iets vaker voorkomt bij mannen dan bij vrouwen, hoewel dit verschil niet significant is. De incidentie van tinnitus neemt toe met de leeftijd, vooral bij ouderen. Het komt vaak voor bij mensen boven de 50 jaar, maar het kan ook bij jongere mensen optreden, met name in gevallen van gehoorschade door lawaai.

Risico op chronische tinnitus

Ongeveer 10-15% van de mensen die tinnitus ervaren, ontwikkelt chronische symptomen die langdurige medische of psychologische behandeling vereisen. Bij sommige patiënten kan tinnitus zo ernstig zijn dat het leidt tot slapeloosheid, angst en depressie. Chronische tinnitus kan zowel een sociaal als psychologisch probleem zijn, waarbij de ernst van de symptomen vaak de kwaliteit van leven negatief beïnvloedt.

Regionale variaties in prevalentie

Er zijn variaties in de prevalentie van tinnitus op basis van geografische locatie en de gezondheidszorginfrastructuur. In sommige landen wordt tinnitus vaker gemeld vanwege meer bewustzijn over de aandoening, terwijl in andere landen onderrapportage mogelijk is vanwege een gebrek aan kennis over de symptomen.

Mechanisme

Het mechanisme achter tinnitus is complex en kan variëren afhankelijk van de onderliggende oorzaak. In veel gevallen is tinnitus een gevolg van afwijkingen in het auditieve systeem, maar het kan ook voortkomen uit andere neurologische of psychologische factoren.

Auditieve oorzaak van tinnitus

De meest voorkomende oorzaak van tinnitus is schade aan de haarcellen in het binnenoor, meestal door langdurige blootstelling aan lawaai. Deze schade verstoort de manier waarop geluiden worden verwerkt, wat kan leiden tot de perceptie van geluid zonder externe bronnen. De beschadigde cellen in de cochlea kunnen abnormale signalen naar de hersenen sturen, wat het gevoel van tinnitus veroorzaakt.

Neurologische invloeden en hersenactiviteit

Tinnitus kan ook worden veroorzaakt door veranderingen in de hersenen, specifiek in de hersencentra die verantwoordelijk zijn voor het verwerken van geluid. De hersenen kunnen overcompensatie vertonen voor verloren auditieve input, wat leidt tot de perceptie van geluiden die er niet zijn. Dit mechanisme wordt vaak geassocieerd met zenuwveranderingen in het centrale zenuwstelsel, zoals bij mensen met gehoorverlies.

Psychologische factoren

Psychologische factoren zoals stress, angst en depressie kunnen tinnitus verergeren of bijdragen aan de perceptie van geluiden. De interactie tussen lichamelijke en psychologische factoren is complex, waarbij de emotionele toestand van een patiënt de ernst van de symptomen kan beïnvloeden. Het is aangetoond dat tinnitus bij sommige mensen een negatieve invloed heeft op hun psychische gezondheid, wat kan leiden tot een vicieuze cirkel van verergering van de symptomen.

Hormonale invloeden

Bij sommige patiënten kunnen hormonale veranderingen, zoals die tijdens de zwangerschap of de menopauze, de ernst van tinnitus verergeren. Dit suggereert dat hormonale schommelingen invloed kunnen hebben op de manier waarop geluiden door het zenuwstelsel worden verwerkt.

Oorzaken: Ziekten en externe factoren

Anatomie

Tinnitus ontstaat vaak door spontane activiteit van hoogfrequente neuronen in de auditieve hersenschors. Wanneer het binnenoor niet goed functioneert (door aandoeningen of medicatie), ontbreken externe geluiden, wat spontane neuronale activiteit in gang zet. Dit resulteert in een verstoring van de geluidsverwerking in de auditieve banen van de hersenen, die deze spontane signalen als geluid interpreteren.

Ziekten

Tinnitus kan veroorzaakt worden door een aantal aandoeningen en syndromen, waaronder:

• Afwijkingen aan de halswervels
• anemie (bloedarmoede)
• atherosclerose (slagaderverkalking)
• Bloedvatstoornissen
• de ziekte van Ménière: een binnenooraandoening die gehoorverlies en duizeligheid veroorzaakt
• de ziekte van Paget (chronische ontsteking van het bot)
• diabetes mellitus (suikerziekte)
• akoestisch trauma: gehoorschade door blootstelling aan harde geluiden
• allergieën
• aneurysma (uitstulping van een deel van een slagader) (zelden)
• brughoektumor (akoestisch neuroom: een goedaardige tumor in de hersenzenuw)
• Infecties
• Lijmoor: een ophoping van vocht in het middenoor
• Middenoorontsteking (otitis media)
• Overactieve schildklier (hyperthyreoïdie) of te traag werkende schildklier (hypothyreoïdie)
• Trauma of verwondingen
• epilepsie
• Gebitsgranulomen
• Gehoorverlies door harde geluiden
• Het syndroom van Costen
• Hoofd- en halstumoren
• hypertensie (verhoogde bloeddruk)
• labyrintitis (ontsteking van het labyrint, een deel van het binnenoor) en nabijgelegen ontstekingshaarden
• Nefropathie (nierproblemen)
• Neuritis acusticus
• Oorontstekingen
• otosclerose: een erfelijke aandoening waarbij een abnormale botgroei in het middenoor gehoorverlies veroorzaakt
• presbyacusis (ouderdomsslechthorendheid)
• sinusitis
• Vreemde voorwerpen of oorsmeer in het oor

Externe factoren

Externe factoren die tinnitus kunnen uitlokken zijn onder andere:

• Alcohol, cafeïne en roken
• Het gebruik van bepaalde medicijnen, zoals antibiotica, aspirine (in hoge doses), sommige antidepressiva, chemotherapie, diuretica (vochtafdrijvende middelen), kinine (voor malaria), en niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID’s)
• Blootstelling aan luide muziek of harde geluiden
• Plotse explosies of vuurgevechten, wat kan leiden tot akoestisch trauma
• barotrauma (ooraandoening door snelle drukverandering)
• stress

Soorten tinnitus

Subjectieve tinnitus

Subjectieve tinnitus is tinnitus die alleen de patiënt hoort. Dit is de meest voorkomende vorm en wordt vaak veroorzaakt door problemen met het buitenoor, het middenoor of het binnenoor. Het kan ook te maken hebben met problemen met de gehoorzenuwen of de delen van de hersenen die de zenuwsignalen interpreteren als geluid.

Objectieve tinnitus

Objectieve tinnitus is tinnitus die ook hoorbaar is voor de arts tijdens een onderzoek. Dit is een zeldzamere vorm van tinnitus en kan voortkomen uit problemen met bloedvaten, botten in het middenoor, of spiercontracties. Een specifieke vorm hiervan is pulserende tinnitus (tinnitus met kloppende geluiden).

Risicofactoren

Er zijn verschillende risicofactoren die de kans op het ontwikkelen van tinnitus verhogen. Deze risicofactoren zijn vaak gerelateerd aan omgevingsomstandigheden, gezondheidsproblemen of levensstijlkeuzes.

Lawaai-expositie

Langdurige blootstelling aan harde geluiden, zoals lawaai op het werk of bij muziekfestivals, is een van de meest voorkomende risicofactoren voor tinnitus. Geluidsoverlast kan leiden tot schade aan de gehoorcellen in het binnenoor, wat de kans op tinnitus verhoogt. Mensen die in lawaaierige omgevingen werken, zoals bouwvakkers, muzikanten en fabrieksarbeiders, lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van tinnitus.

Veroudering en gehoorverlies

Gehoorverlies is een belangrijke risicofactor voor tinnitus, vooral bij ouderen. Naarmate het gehoor verslechtert door veroudering, neemt de kans op tinnitus toe. Dit kan te maken hebben met het verlies van haarcellen in het binnenoor, wat leidt tot het verminderen van de auditieve input naar de hersenen en het ontwikkelen van tinnitus.

Gezondheidsproblemen en tinnitus

Bepaalde gezondheidsproblemen, zoals hoge bloeddruk, diabetes, hart- en vaatziekten en schildklieraandoeningen, kunnen het risico op tinnitus verhogen. Deze aandoeningen kunnen de bloedcirculatie naar het gehoorapparaat beïnvloeden, wat leidt tot verhoogde vatbaarheid voor tinnitus.

Medicijngebruik

Sommige medicijnen, zoals bepaalde antibiotica, chemotherapeutische middelen, antidepressiva en pijnstillers, kunnen tinnitus als bijwerking hebben. Het is belangrijk dat patiënten die medicijnen gebruiken, hun arts informeren als ze symptomen van tinnitus ervaren.

Risicogroepen

Er zijn verschillende risicogroepen die een verhoogde kans hebben om tinnitus te ontwikkelen. Deze groepen zijn vaak te identificeren op basis van leeftijd, levensstijl of bestaande gezondheidsproblemen.

Mensen met gehoorverlies

Patiënten met gehoorverlies, vooral ouderen, lopen een hoger risico op het ontwikkelen van tinnitus. Gehoorverlies veroorzaakt vaak een vermindering van de auditieve input naar de hersenen, wat kan leiden tot een compensatie in de hersenen en de perceptie van geluid zonder externe bronnen.

Beroepsgroepen met lawaai-expositie

Mensen die in lawaaierige omgevingen werken, zoals muzikanten, fabrieksarbeiders, militaire personeel en bouwvakkers, lopen een aanzienlijk hoger risico op tinnitus. Deze beroepsgroepen worden vaak langdurig blootgesteld aan geluiden die de gehoorcellen kunnen beschadigen.

Ouderen

Ouderen vormen een risicogroep voor tinnitus, aangezien de prevalentie van de aandoening toeneemt met de leeftijd. Gehoorverlies en andere leeftijdgerelateerde gezondheidsproblemen spelen een belangrijke rol in het verhogen van het risico op tinnitus bij ouderen.

Patiënten met psychische aandoeningen

Mensen met angststoornissen, depressie of andere psychische aandoeningen hebben een verhoogd risico op tinnitus. De interactie tussen psychologische en lichamelijke factoren kan bijdragen aan de verergering van tinnitus bij deze patiënten.

Symptomen van tinnitus

De geluiden van tinnitus kunnen worden omschreven als:

• Blazend
• Bonzend
• Brommend
• Brullend
• Dreunend
• Fluitend
• Gillend
• Klikkend
• Kloppend
• Knarsend
• Neuriënd
• Piepend
• Ratelend
• Rinkelend
• Sissend
• Suizend
• Tikkend
• Zoemend

Tinnitus kan variëren van een enkele toon tot een combinatie van geluiden, en de intensiteit kan variëren van subtiel tot zeer luid. De toonhoogte van de geluiden kan ook fluctueren. Bij patiënten die normaal geen last hebben van tinnitus, kan het vooral optreden na blootstelling aan luide omgevingen. Constante of terugkerende tinnitus kan stress veroorzaken en problemen met concentratie of slaap verergeren. Ongeveer één op de drie patiënten met tinnitus heeft tevens last van hyperacusis (verhoogde gevoeligheid voor geluid).

Alarmsymptomen

Tinnitus kan soms gepaard gaan met ernstigere onderliggende aandoeningen, waarbij de symptomen van tinnitus zelf alarmbellen kunnen zijn voor andere gezondheidsproblemen.

Plotselinge en ernstige tinnitus

Een plotselinge en ernstige episode van tinnitus kan wijzen op een ernstiger probleem, zoals gehoorverlies door een blessure of een acuut medisch probleem. Het is belangrijk om onmiddellijk medische hulp in te roepen als de tinnitus plotseling optreedt of gepaard gaat met andere symptomen zoals duizeligheid of oorpijn.

Tinnitus met gehoorverlies

Als tinnitus gepaard gaat met plotseling gehoorverlies, kan dit wijzen op een aandoening zoals een gehoorzenuwprobleem of een infectie. Dit vereist snelle medische evaluatie en behandeling om verdere schade te voorkomen.

Tinnitus met duizeligheid of pijn

Tinnitus in combinatie met duizeligheid of pijn in het oor kan een teken zijn van een onderliggende medische aandoening zoals een infectie, een vestibulair probleem of een aandoening van de hersenen. Dit soort symptomen moet onmiddellijk door een arts worden geëvalueerd.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts zal vragen stellen over de symptomen van tinnitus, zoals het soort geluid, de tijdstippen waarop de geluiden optreden, of het één of beide oren betreft, en eventuele bijkomende klachten (zoals gehoorverlies, evenwichtsproblemen of gevoelloosheid van delen van het gezicht). Andere medische informatie zoals een verhoogde bloeddruk of hoofdtrauma is ook belangrijk.

Diagnostisch onderzoek

De volgende onderzoeken kunnen worden uitgevoerd:

• Een angiografie om de bloedvaten in beeld te brengen
• Een audiometrie (gehooronderzoek) om gehoorverlies te meten
• Een BERA-test (onderzoek om zenuw- of gehoorschade op te sporen)
• Een CT-scan van het hoofd
• Een MRI-scan van het hoofd

Behandeling

Zelfzorg

Het maskeren van tinnitus met andere geluiden, zoals zachte muziek of een tikkende klok, kan nuttig zijn. Vooral 's avonds, wanneer het omgevingsgeluid vermindert, kan tinnitus meer opvallen. Een luchtbevochtiger, het gezoem van een diepvriezer, of het geluid van een vaatwasser kunnen helpen. Voldoende rust is belangrijk; slapen met het hoofd in een verhoogde positie kan helpen om de geluiden minder op te laten vallen. Ontspanningstechnieken zoals yoga of tai chi kunnen ook nuttig zijn. Stress en angst kunnen de symptomen verergeren, dus het vermijden van cafeïne, alcohol en roken is aanbevolen. Bescherming tegen verdere gehoorschade door luidruchtige omgevingen te vermijden en het gebruik van oordoppen kan tinnitus helpen voorkomen.

Professionele medische zorg

Bij (oor)aandoeningen
Voor sommige patiënten kan een hoortoestel helpen om tinnitusgeluiden te maskeren. Er bestaan ook tinnitusmaskers, die een constante ruis produceren die de tinnitusgeluiden overstemt. Het effect van deze maskers varieert, maar ze kunnen voor sommige patiënten nuttig zijn.

Bij externe factoren
Het behandelen van de onderliggende oorzaak van tinnitus kan soms de symptomen verlichten, zoals bij het verwijderen van overtollig oorsmeer. Medicatie-aanpassingen dienen altijd in overleg met de arts te worden uitgevoerd. Er zijn verschillende medicijnen beschikbaar die de symptomen van tinnitus kunnen verlichten, maar hun effectiviteit varieert.

Andere behandelingsopties
Tinnitus Retraining Therapie (TRT) is een langdurige (jarenlange) vorm van cognitieve gedragstherapie, waarbij patiënten leren omgaan met tinnitus door inzicht te krijgen in het ontstaan en tips te ontvangen over hoe ermee om te gaan. Neurostimulatie, waarbij een elektrode rond de gehoorzenuw wordt geplaatst om elektrische pulsen af te geven, kan ook een optie zijn. Een recent onderzoek uit augustus 2024 heeft aangetoond dat acupunctuur, gecombineerd met elektrische stimulatie van acupunctuurpunten, effectief kan zijn in het verminderen van tinnitus-symptomen.

Prognose

Wanneer de oorzaak van tinnitus kan worden behandeld, kunnen de symptomen verdwijnen of aanzienlijk verminderen. Bij aandoeningen zoals een brughoektumor, ouderdomsslechthorendheid, lawaaislechthorendheid, of de ziekte van Ménière kunnen de symptomen blijvend zijn. Als de oorzaak van tinnitus onbekend blijft, kunnen de symptomen vaak blijvend zijn. Tinnitus veroorzaakt door stress kan vaak aanhouden, hoewel de symptomen kunnen verminderen met meer ontspanning.

Complicaties

Tinnitus kan leiden tot aanzienlijke stress, wat op zijn beurt kan resulteren in gevoelens van machteloosheid en hopeloosheid. Dit kan leiden tot somberheid en depressie. Andere mogelijke complicaties zijn slapeloosheid, vermoeidheid en uitputting. Sommige patiënten ervaren persoonlijkheidsveranderingen, zoals angst, concentratieproblemen, prikkelbaarheid, en geheugenproblemen. Verdere complicaties zijn afhankelijk van de onderliggende oorzaak van tinnitus.

Preventie

Hoewel niet alle oorzaken van tinnitus te voorkomen zijn, kunnen bepaalde maatregelen helpen om het risico te verlagen. Het verminderen van stress, het vermijden van uitlokkende factoren zoals alcohol, roken en cafeïne, en het handhaven van een gezonde levensstijl kunnen bijdragen aan het voorkomen van tinnitus. Het gebruik van oorkappen of oordopjes bij blootstelling aan harde geluiden is ook een effectieve manier om tinnitus te voorkomen.

Lees verder

• Ziekte van Ménière: Duizeligheid, oorsuizen en gehoorverlies
• Krakend, ploffend geluid in oren: Oorzaken van oorgeluiden
• Akoestisch trauma: Gehoorschade door te hard lawaai bij oor
• Pulserende tinnitus: Oorsuizen met kloppende geluiden in oor
• Oorprop: Overtollig oorsmeer verwijderen, o.a. met water