Diuretica: Vochtafdrijvende geneesmiddelen (plaspillen)

Diuretica zijn geneesmiddelen die de uitscheiding van vocht en zout door het lichaam bevorderen. Ze worden voorgeschreven voor diverse aandoeningen, waaronder hoge bloeddruk en hartfalen, maar ook voor andere medische klachten. Hoewel diuretica doorgaans veilig zijn, kunnen ze interageren met andere medicijnen en bijwerkingen veroorzaken. Bovendien zijn diuretica niet voor iedereen geschikt, en is het essentieel om bepaalde voedingsrichtlijnen te volgen.

• Synoniemen van diuretica
• Indicaties voor vochtafdrijvende geneesmiddelen: Hoge bloeddruk, hartfalen en andere aandoeningen
• Tegenindicaties voor diuretica
• Types diuretica
• Gebruik van diuretica
• Interactie met andere aandoeningen en medicatie
• Bijwerkingen van diuretica

Synoniemen van diuretica

Diuretica worden ook wel aangeduid met de volgende synoniemen:

• plaspillen
• plastabletten
• uragoga (enkelvoud: uragogum)
• urinedrijvende geneesmiddelen
• waterpillen
• watertabletten

Indicaties voor vochtafdrijvende geneesmiddelen: Hoge bloeddruk, hartfalen en andere aandoeningen

Diuretica worden voorgeschreven bij aandoeningen waarbij het lichaam te veel vocht vasthoudt. De arts kan diuretica voorschrijven voor:

• diabetes mellitus (suikerziekte)
• hoge bloeddruk (hypertensie): vermindert het bloedvolume, wat de bloeddruk verlaagt
• verhoogde oogboldruk (glaucoom)
• hartfalen
• leverfalen en andere leveraandoeningen
• nierstenen en andere nieraandoeningen
• oedeem (zwelling)

Tegenindicaties voor diuretica

Diuretica zijn niet geschikt voor bepaalde groepen mensen. Het gebruik wordt afgeraden voor:

• Vrouwen die (potentieel) zwanger zijn, omdat de effecten op een ongeboren kind niet goed zijn onderzocht.
• Vrouwen die borstvoeding geven, omdat diuretica in de moedermelk terechtkomen en uitdroging bij de baby kunnen veroorzaken.
• Patiënten met ernstige leveraandoeningen, nierinsufficiëntie (onvoldoende werking van de nieren) of jicht (pijn en zwelling aan de gewrichten door ophoping van urinezuur).
• Ouderen, vanwege een verhoogd risico op bijwerkingen; bij deze groep wordt de dosis vaak aangepast.
• Kinderen kunnen diuretica gebruiken, maar de dosis moet zorgvuldig worden aangepast door de arts.

Types diuretica

Diuretica zijn beschikbaar in vijf hoofdtypen, elk met specifieke werkingsmechanismen en toepassingen:

Thiazidediuretica

Werking
Thiazidediuretica voorkomen de (terug)resorptie van natrium in de proximale en distale tubuli (eerste en tweede kronkelbuis) van het nefron (de nier). Ze zijn vooral effectief bij de behandeling van hoge bloeddruk doordat ze vocht verminderen en de bloedvaten verwijden.

Voorbeelden
Enkele thiazidediuretica zijn:

• Bendroflumethiazide (Naturetin)
• Chloortalidon (Thalitone)
• Chloorthiazide (Diuril, Diuril Sodium)
• Hydrochloorthiazide (Aquazide H, HydroDIURIL, Microzide, Esidrix)
• Hydroflumethiazide (Saluron)
• Indapamide (Lozol)
• Metolazone (Zaroxolyn, Mykrox)
• Methyclothiazide (Aquatensen, Enduron)
• Polythiazide (Renese)

Lisdiuretica

Werking
Lisdiuretica beïnvloeden de opstijgende tak van de lis van Henle in het nierlichaampje, wat leidt tot een verhoogde urineproductie. Ze worden gebruikt voor het verlagen van hoge bloeddruk en het verminderen van oedeem door congestief hartfalen of nierinsufficiëntie.

Voorbeelden
Enkele lisdiuretica zijn:

• Bumetanide (Bumex)
• Etacrynezuur (Edecrin, Sodium Edecrin)
• Furosemide (Lasix)
• Torsemide (Demadex)

Kaliumsparende diuretica

Werking
Kaliumsparende diuretica zorgen voor de uitscheiding van overtollig vocht zonder verlies van kalium, wat bij andere diuretica kan optreden. Ze verlagen de bloeddruk minder sterk dan andere diuretica en worden vaak in combinatie met andere medicatie voorgeschreven. Deze combinatie is vaak beschikbaar in één tabletvorm.

Voorbeelden
Kaliumsparende diuretica zijn onder andere:

• Amiloride
• Eplerenone (Inspra)
• Spironolacton (Aldactone)
• Triamtereen (Dyrenium)

Osmotische diuretica

Werking
Osmotische diuretica worden gebruikt voor de behandeling van cerebraal oedeem (zwelling in de hersenen).

Voorbeeld
Mannitol

Koolzuuranhydraseremmers

Werking
Koolzuuranhydraseremmers worden preventief gebruikt voor hoogteziekte (acclimatisatieproblemen bij snelle hoogteverandering) en voor de behandeling van glaucoom.

Voorbeeld
Acetazolamide

Gebruik van diuretica

Diuretica zijn beschikbaar in zowel tabletvorm als via injecties. Voordat de arts een diureticum voorschrijft, wordt doorgaans een bloedonderzoek uitgevoerd om de juiste medicatie en dosis te bepalen. Diuretica worden vaak gecombineerd met andere bloeddruk- en hartmedicijnen. Patiënten krijgen doorgaans advies over voedingsaanpassingen, zoals het volgen van een zoutarm dieet. Kaliumsupplementen of kaliumrijke voedingsmiddelen (zoals bananen en sinaasappelsap) kunnen nodig zijn, afhankelijk van het type diureticum. Bij gebruik van kaliumsparende diuretica moeten kaliumrijke voedingsmiddelen en zoutvervangers worden vermeden.

Interactie met andere aandoeningen en medicatie

Diuretica zijn over het algemeen veilig, maar kunnen bijwerkingen en complicaties veroorzaken in combinatie met andere aandoeningen of medicijnen. Het is cruciaal dat de arts volledig op de hoogte is van de medische geschiedenis en het gebruik van andere medicatie (inclusief supplementen, vitaminen en kruiden) van de patiënt.

Aandoeningen

Diuretica kunnen beïnvloed worden door de aanwezigheid van de volgende aandoeningen:

• diabetes (suikerziekte)
• frequente uitdroging
• jicht
• lupus
• menstruatieproblemen
• nierproblemen
• pancreatitis (ontsteking van de alvleesklier met buikpijn en spijsverteringsproblemen)

Medicatie

Diuretica kunnen interfereren met andere medicatie, waaronder:

• andere medicijnen voor de behandeling van hoge bloeddruk
• antidepressiva
• cyclosporine
• digitalis of digoxine
• lithium

Alcohol en slaapmiddelen kunnen de bijwerkingen van diuretica verergeren en moeten worden vermeden.

Bijwerkingen van diuretica

Hoewel diuretica over het algemeen veilig zijn voor de meeste patiënten, kunnen ze bijwerkingen veroorzaken. De meest voorkomende bijwerking is frequent urineren, vooral bij lisdiuretica. Dit kan vaak na enkele weken verbeteren, hoewel sommige patiënten blijvende problemen kunnen ervaren. De arts kan verschillende medicijnen combineren of alternatieve behandelingen proberen als dat nodig is. Patiënten dienen nooit zelf te stoppen met het gebruik van diuretica, maar moeten dit altijd met hun arts overleggen. Mogelijke bijwerkingen zijn onder andere:

• abnormale hartritmes
• borstvergroting bij mannen (zelden)
• diarree
• dorst
• duizeligheid
• een diepere stem bij vrouwen (zelden)
• een huiduitslag
• een laag natriumgehalte in het bloed (hyponatriëmie)
• een onregelmatige hartslag
• een overgevoelige blaas
• een verhoogd cholesterolgehalte in het bloed (hypercholesteremie)
• een verhoogde gevoeligheid voor licht (fotofobie)
• een verhoogd suikergehalte in het bloed (glykemie)
• een verlies van eetlust
• een verminderde gezichtsscherpte
• extreme vermoeidheid
• frequent urineren (pollakisurie: vaak en meestal enkele uren na de eerste dosis)
• gewrichtspijn (jicht)
• hoofdpijn
• impotentie
• misselijkheid
• spierkrampen
• te veel kalium in het bloed (hyperkaliëmie)
• te weinig kalium in het bloed (hypokaliëmie)
• uitdroging (dehydratie)
• zwakte