Hypokaliëmie: Tekort aan kalium in het bloed

Hypokaliëmie is de medische term voor een laag kaliumgehalte in het bloed. Kalium is een mineraal (elektrolyt) in het lichaam dat essentieel is voor de goede werking van zenuw- en spiercellen, vooral hartspiercellen. Normaal gezien bedraagt het kaliumgehalte in het bloed 3,6-5,2 millimol per liter (mmol/L). Een milde daling van het kaliumgehalte veroorzaakt slechts milde symptomen. Een zeer laag kaliumgehalte (minder dan 2,5 mmol/L) is echter levensbedreigend en vraagt ​​dringend medische hulp. Diverse aandoeningen en het gebruik van bepaalde geneesmiddelen verhoogt de kans op het krijgen van hypokaliëmie.

• Oorzaken hypokaliëmie: Gebruik van geneesmiddelen en aandoeningen
• Symptomen tekort aan kalium in het bloed
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling aandoening
• Prognose te weinig kalium in het bloed
• Complicaties verlaagd kaliumgehalte in het bloed

Oorzaken hypokaliëmie: Gebruik van geneesmiddelen en aandoeningen

Kalium is nodig voor de goede werking van de cellen in het lichaam. Dit krijgen mensen binnen via de voeding. De nieren verwijderen overtollig kalium via het urinesysteem om een ​​juiste balans van de mineralen in het lichaam te houden.

Gebruik van bepaalde geneesmiddelen

Bepaalde geneesmiddelen veroorzaken hypokaliëmie. Deze omvatten antibiotica, laxeermiddelen (geneesmiddelen bij obstipatie) (veroorzaakt diarree) en diuretica. Diuretica zijn vochtafdrijvende geneesmiddelen waardoor de patiënt meer plast. Dit schrijft de arts voor bij de behandeling van hartfalen (slecht rondpompen van bloed door het hart) en een hoge bloeddruk (hypertensie).

Aandoeningen

Bij enkele onderliggende aandoeningen verschijnt hypokaliëmie eveneens. Dit is eveneens het geval bij patiënten met aids, de ziekte van Cushing, leukemie, foliumzuurdeficiëntie (tekort aan foliumzuur), primair aldosteronisme, eetstoornissen (zoals anorexia nervosa (eetstoornis met obsessief bezig zijn met voeding en gewicht, een vervormd lichaamsbeeld en fysieke en psychische symptomen) en boulimie: oncontroleerbare vreetbuien en compenserend gedrag), een chronische nieraandoening, diabetische ketoacidose (complicatie van diabetes mellitus) en een laag magnesiumgehalte in het bloed. Primair aldosteronisme is ook gekend als "het syndroom van Conn" of "hyperaldosteronisme". De bijnieren maken te veel van het hormoon aldosteron aan. Dit hormoon regelt de zout- en waterhuishouding in het lichaam, en bijgevolg ook de bloeddruk. Door een teveel aan aldosteron ontstaat een (soms ernstig) verhoogde bloeddruk (maligne hypertensie). De oorzaak van deze aandoening is een adenoom (meestal goedaardige klierweefselgezwel) in één of beide bijnieren. Maar ook een sterke vergroting (hyperplasie) van één of beide bijnieren is mogelijk. De symptomen bij primair aldosteronisme omvatten spierzwakte, polydipsie (veel drinken), polyurie (grote hoeveelheden plassen), algemene vermoeidheid, een versnelde hartslag (tachycardie) en tintelingen (paresthesieën).

Andere oorzaken
Daarnaast leiden alcoholmisbruik, diarree, braken, overmatig zweten (hyperhidrose) eveneens tot een tekort aan kalium in het bloed. Patiënten die bariatrische chirurgie (operatie met als doel om ernstig overgewicht te behandelen) hebben ondergaan, lopen een verhoogd risico op een tekort aan kalium in het bloed.

Symptomen tekort aan kalium in het bloed

Vaak veroorzaakt een kleine daling van de kaliumspiegel in het bloed geen symptomen, of anders zijn deze slechts mild. Deze milde symptomen omvatten constipatie, hartkloppingen (de medische term hiervoor is "palpitaties"), spierbeschadiging, spierzwakte of krampen, tintelingen of gevoelloosheid (bijvoorbeeld in de voeten of handen) en vermoeidheid. Bij een grote daling in het kaliumniveau van het bloed ontstaan hartritmestoornissen, vooral bij patiënten met hart- en vaataandoeningen. De patiënt is hierdoor licht in het hoofd wat resulteert in flauwvallen. Door een zeer laag kaliumgehalte valt de hartfunctie soms uit.

Diagnose en onderzoeken

Het kaliumgehalte in het bloed valt op te sporen met een eenvoudig bloedonderzoek. Daarnaast voert de arts indien nodig een elektrocardiografie (ECG: hartfilmpje) uit. Dit radiografisch onderzoek is nodig om het elektrische activiteit van het hart te meten.

Behandeling aandoening

Zelfzorg

Diverse voedingssupplementen met kalium zijn via het Internet vrij beschikbaar. Voorts zijn bepaalde voedingsmiddelen rijk aan kalium waardoor een te laag kaliumgehalte in het bloed te voorkomen valt. Deze voedingsmiddelen zijn onder andere:

• avocado's
• bananen
• bonen
• erwten
• gebakken aardappelen
• gekookt mager rundvlees
• melk
• pindakaas
• sinaasappels
• spinazie
• tarwekiemen
• tomaten
• wortelen
• zalm
• zeewier
• zemelen

Professionele medische zorg

Bij milde symptomen schrijft de arts orale kaliumpillen voor. Oraal wil zeggen dat de patiënt deze inneemt via de mond. Bij ernstige symptomen is een intraveneuze toediening vereist. Hierbij krijgt de patiënt kalium in een ader toegediend. Soms zijn diuretica nodig voor de patiënt. De arts schrijft dan speciale kaliumsparende medicatie voor waardoor kalium in het lichaam blijft. Ook het dagelijks innemen van extra kalium is mogelijk aanbevolen.

Prognose te weinig kalium in het bloed

Kaliumsupplementen verhelpen meestal het probleem. Wanneer de patiënt geen behandeling krijt, daalt het kaliumniveau ernstig wat leidt tot hartritmestoornissen. Hieraan komt de patiënt te overlijden.

Complicaties verlaagd kaliumgehalte in het bloed

In ernstige gevallen ontwikkelt de patiënt een levensbedreigende verlamming. Dit komt vaker als er teveel schildklierhormoon in het bloed aanwezig is. Dit is dan gekend als "thyrotoxische periodieke verlamming".

Lees verder

• Hyperkaliëmie: Verhoogd kaliumgehalte in het bloed