Hypokaliëmie: Tekort aan kalium in het bloed
Hypokaliëmie is de medische term voor een laag kaliumgehalte in het bloed. Kalium is een mineraal (elektrolyt) in het lichaam dat essentieel is voor de goede werking van zenuw- en spiercellen, vooral hartspiercellen. Normaal gezien bedraagt het kaliumgehalte in het bloed 3,6-5,2 millimol per liter (mmol/L). Een milde daling van het kaliumgehalte veroorzaakt slechts milde symptomen. Een zeer laag kaliumgehalte (minder dan 2,5 mmol/L) is echter levensbedreigend en vraagt dringend medische hulp. Diverse aandoeningen en het gebruik van bepaalde geneesmiddelen verhoogt de kans op het krijgen van hypokaliëmie.
Oorzaken hypokaliëmie: Gebruik van geneesmiddelen en aandoeningen
Kalium is nodig voor de goede werking van de cellen in het lichaam. Dit krijgen mensen binnen via de voeding. De nieren verwijderen overtollig kalium via het urinesysteem om een juiste balans van de mineralen in het lichaam te houden.
Gebruik van bepaalde geneesmiddelen
Bepaalde geneesmiddelen veroorzaken hypokaliëmie. Deze omvatten
antibiotica,
laxeermiddelen (geneesmiddelen bij obstipatie) (veroorzaakt diarree) en
diuretica. Diuretica zijn vochtafdrijvende geneesmiddelen waardoor de patiënt meer plast. Dit schrijft de arts voor bij de behandeling van
hartfalen (slecht rondpompen van bloed door het hart) en een hoge bloeddruk (
hypertensie).
Aandoeningen
Bij enkele onderliggende aandoeningen verschijnt hypokaliëmie eveneens. Dit is eveneens het geval bij patiënten met
aids, de ziekte van Cushing,
leukemie,
foliumzuurdeficiëntie (
tekort aan foliumzuur), primair aldosteronisme,
eetstoornissen (zoals
anorexia nervosa (eetstoornis met obsessief bezig zijn met voeding en gewicht, een vervormd lichaamsbeeld en fysieke en psychische symptomen) en
boulimie: oncontroleerbare vreetbuien en compenserend gedrag), een chronische
nieraandoening,
diabetische ketoacidose (complicatie van
diabetes mellitus) en een
laag magnesiumgehalte in het bloed. Primair aldosteronisme is ook gekend als "het syndroom van Conn" of "
hyperaldosteronisme". De
bijnieren maken te veel van het hormoon aldosteron aan. Dit hormoon regelt de zout- en waterhuishouding in het lichaam, en bijgevolg ook de bloeddruk. Door een teveel aan aldosteron ontstaat een (soms ernstig) verhoogde bloeddruk (
maligne hypertensie). De oorzaak van deze aandoening is een
adenoom (meestal goedaardige klierweefselgezwel) in één of beide bijnieren. Maar ook een sterke vergroting (
hyperplasie) van één of beide bijnieren is mogelijk. De symptomen bij primair aldosteronisme omvatten
spierzwakte,
polydipsie (veel drinken),
polyurie (grote hoeveelheden plassen), algemene
vermoeidheid, een versnelde hartslag (
tachycardie) en
tintelingen (paresthesieën).

Alcoholmisbruik veroorzaakt soms een tekort aan kalium in het bloed /
Bron: Jarmoluk, Pixabay Andere oorzaken
Daarnaast leiden
alcoholmisbruik,
diarree,
braken, overmatig zweten (
hyperhidrose) eveneens tot een tekort aan kalium in het bloed. Patiënten die
bariatrische chirurgie (operatie met als doel om ernstig
overgewicht te behandelen) hebben ondergaan, lopen een verhoogd risico op een tekort aan kalium in het bloed.
Symptomen tekort aan kalium in het bloed
Vaak veroorzaakt een kleine daling van de kaliumspiegel in het bloed geen symptomen, of anders zijn deze slechts mild. Deze milde symptomen omvatten
constipatie,
hartkloppingen (de
medische term hiervoor is "palpitaties"),
spierbeschadiging, spierzwakte of
krampen, tintelingen of gevoelloosheid (bijvoorbeeld in de
voeten of
handen) en vermoeidheid. Bij een grote daling in het kaliumniveau van het bloed ontstaan hartritmestoornissen, vooral bij patiënten met hart- en vaataandoeningen. De patiënt is hierdoor licht in het hoofd wat resulteert in
flauwvallen. Door een zeer laag kaliumgehalte valt de hartfunctie soms uit.
Diagnose en onderzoeken
Het kaliumgehalte in het bloed valt op te sporen met een eenvoudig
bloedonderzoek. Daarnaast voert de arts indien nodig
een elektrocardiografie (ECG: hartfilmpje) uit. Dit
radiografisch onderzoek is nodig om het elektrische activiteit van het hart te meten.
Behandeling aandoening
Zelfzorg
Diverse voedingssupplementen met kalium zijn via het Internet vrij beschikbaar. Voorts zijn bepaalde voedingsmiddelen rijk aan kalium waardoor een te laag kaliumgehalte in het bloed te voorkomen valt. Deze voedingsmiddelen zijn onder andere:
Professionele medische zorg
Bij milde symptomen schrijft de arts orale kaliumpillen voor. Oraal wil zeggen dat de patiënt deze inneemt via de mond. Bij ernstige symptomen is een intraveneuze toediening vereist. Hierbij krijgt de patiënt kalium in een ader toegediend. Soms zijn diuretica nodig voor de patiënt. De arts schrijft dan speciale kaliumsparende
medicatie voor waardoor kalium in het lichaam blijft. Ook het dagelijks innemen van extra kalium is mogelijk aanbevolen.
Prognose te weinig kalium in het bloed
Kaliumsupplementen verhelpen meestal het probleem. Wanneer de patiënt geen behandeling krijt, daalt het kaliumniveau ernstig wat leidt tot hartritmestoornissen. Hieraan komt de patiënt te overlijden.
Complicaties verlaagd kaliumgehalte in het bloed
In ernstige gevallen ontwikkelt de patiënt een levensbedreigende
verlamming. Dit komt vaker als er teveel schildklierhormoon in het bloed aanwezig is. Dit is dan gekend als "thyrotoxische periodieke verlamming".
Lees verder