Hyperhidrose: Overmatig zweten door overactieve zweetklieren

Hyperhidrose is een medische aandoening waarbij een patiënt overdreven en ook op onvoorspelbare momenten zweet als gevolg van overactieve zweetklieren. Patiënten met hyperhidrose zweten zelfs wanneer de temperatuur afgekoeld is of wanneer ze in rust zijn. Dit komt voor op allerlei lichaamsdelen of soms zelfs het gehele lichaam. Overmatig zweten treedt vaak op zonder uitlokkende factoren, maar wel als gevolg van andere aandoeningen of medicatiegebruik. Het oncontroleerbare zweten vermindert de kwaliteit van leven op zowel fysiek als emotioneel vlak. Wel zijn een aantal behandelingsmogelijkheden beschikbaar om de gevolgen van het overmatig zweten te bestrijden, meestal met een succesvol gevolg.

• Synoniemen hyperhidrose
• Oorzaken: Door overactieve zweetklieren
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Complicaties overmatig zweten
• Prognose

Synoniemen hyperhidrose

Hyperhidrose kent nog twee andere synoniemen met name 'ephidrosis' en 'hyperhidrosis'.

Oorzaken: Door overactieve zweetklieren

Normaal zweten

Zweten is nodig om het lichaam koel te houden. In de meeste gevallen is zweten zelfs volkomen natuurlijk. Zo zweten patiënten meer in warme temperaturen, als ze een fysieke inspanning leveren of als reactie op situaties die ze nerveus, boos, beschaamd, of bang maken. Daarnaast dragen bepaalde hete of gepeperde voedingsmiddelen, alcoholgebruik, roken, cafeïne en thee bij tot een normale, overmatige transpiratie.

Primaire hyperhidrose

Bij overmatig zweten waarbij zowel de handen, de voeten (zweetvoeten), de oksels (30-40%) als soms ook het gezicht mogelijk getroffen zijn, is dit gekend als primaire of focale hyperhidrose. Meestal is echter geen oorzaak te achterhalen van het overmatig zweten. Wel zijn soms familieleden bekend die ook overmatig transpireren. De meeste patiënten met deze vorm van hyperhidrose hebben geen verdere gezondheidsproblemen.

Secundaire hyperhidrose

Als het overmatig transpireren optreedt als gevolg van een medische aandoening, is dit gekend als secundaire hyperhidrose. Het zweten is dan mogelijk over het hele lichaam of soms ook in een bepaald gebied. Aandoeningen die secundaire hyperhidrose veroorzaken omvatten:

• acromegalie (overproductie van groeihormoon door hypofysetumor)
• angst
• de menopauze en menopauzale opvliegers
• de ziekte van Parkinson (neurologische aandoening met verlies van beweging, coördinatieproblemen en bevingen)
• diabetes mellitus (suikerziekte)
• een beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen met mentale en lichamelijke symptomen)
• een besmettelijke ziekte
• een feochromocytoom (tumor in bijnieren met afgifte van hormonen)
• een hartziekte of een hartaanval
• een lage bloedsuikerspiegel (hypoglykemie)
• een longziekte
• een neurologische aandoening
• een ruggengraatletsel
• glucosestoornissen
• het carcinoïd syndroom (afscheiding van serotonine in het lichaam)
• hyperthyreoïdie (overmatig werkende schildklier)
• kanker zoals een mesothelioom (kanker in longen door blootstelling aan asbest)
• tuberculose (bacteriële infectie met longproblemen) of andere infecties

Ook het gebruik van bepaalde medicijnen en stoffen veroorzaakt hyperhidrose.

Symptomen

Het voornaamste symptoom van hyperhidrose is nattigheid. Afhankelijk van de onderliggende aandoening zijn nog andere symptomen mogelijk, maar deze zijn anders dan het zweten. Vaak komen de symptomen voor onder de oksels (met als gevolg een vieze okselgeur), maar ook op de handpalmen, het gezicht, de voeten, … alsook over het gehele lichaam. Soms heeft de patiënt ook last van koud zweten. Af en toe komen nagelafwijkingen voor, zoals onycholyse (nagelloslating). Eenzijdige hyperhidrose is zeldzaam. Dit vereist een grondig klinisch onderzoek naar potentieel ernstige onderliggende aandoeningen, zoals een mesothelioom.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

Zichtbare tekenen van zweten zijn door de arts op te merken. De arts bevraagt de patiënt verder over de locatie van het zweten (gezicht, handpalmen, oksels, over het hele lichaam), het tijdspatroon (’s nachts of altijd of plots of geleidelijk optreden), de mogelijk uitlokkende factoren. Bovendien wenst de arts meer informatie over de bijkomende symptomen zoals gewichtsverlies, een bonkende hartslag (hartkloppingen), koude handen of klamme handen, koorts, een verlies van eetlust, …

Diagnostisch onderzoek

De arts voert mogelijk een zetmeel-jodiumproef, een papiertest of een bloedonderzoek uit.

Zetmeel-jodiumproef
De arts brengt een jodiumoplossing aan op het bezwete gebied. Nadat dit is opgedroogd, brengt hij is zetmeel aan op het gebied. De zetmeel-jodium combinatie maakt een donkerblauwe kleur waar teveel zweet aanwezig is.

Papiertest
De arts plaatst bij een papiertest speciaal papier op het getroffen gebied om het zweet te absorberen, en vervolgens weegt hij dit. Des te zwaarder dit weegt, des te meer zweet geaccumuleerd wordt.

Bloedonderzoek
Een bloedonderzoek voert de arts uit bij een vermoeden van schildklierproblemen of andere medische aandoeningen.

Behandeling

Antitranspiratiemiddelen

Overmatig zweten is bij sommige patiënten wel te behandelen met een sterk antitranspiratiemiddel. Producten met 10% tot 20% aluminiumchloride hexahydraat zijn de eerste behandeling voor okseltranspiratie. Sommigen patiënten krijgen een product voorgeschreven met een hogere dosis aluminiumchloride. Antitranspiratiemiddelen veroorzaken soms huidirritatie, en grote doses van aluminiumchloride beschadigen kleding. Deodoranten voorkomen het zweten niet, maar zijn wel nuttig in het verminderen van de lichaamsgeur die het gevolg is van de te lang aanwezige bacteriën op de huid.

Botox

Botulinum toxine type A (botox) is inzetbaar voor de behandeling van ernstige okseltranspiratie (primaire axillaire hyperhidrose). De arts injecteert botulinum toxine in de onderarm. Hierdoor gebeurt een tijdelijke afremming de zenuwen die het zweten stimuleren. Bijwerkingen zijn onder andere plaats op de injectieplaats en griepachtige symptomen. Botox gebruikt voor zweten van de handpalmen veroorzaakt soms milde, maar tijdelijke zwakte alsook intense pijn.

Endoscopische thoracale sympathectomie (ETS)

In ernstige gevallen is een minimaal invasieve chirurgische procedure nodig, hetgeen in medische termen gekend is als een “sympathectomie”. Een sympathectomie is nodig wanneer andere behandelingen niet werken. Tijdens de ingreep snijdt de arts een zenuw door, en schakelt hij zo het signaal uit dat het lichaam vertelt om overmatig te zweten. Meestal is deze ingreep niet mogelijk bij patiënten die overmatig zweten onder de oksels. Wel is deze operatie nuttig bij patiënten di overmatig zweten aan de handpalmen of aan het gezicht.

Iontoforese

Deze procedure maakt gebruik van elektriciteit om de zweetklieren tijdelijk uit te schakelen. Het is het meest effectief voor het zweten van de handen en voeten. De arts plaatst de handen of voeten in het water, en daarna plaatst hij hierdoor een zachte stroom van elektriciteit. Hij verhoogt geleidelijk de elektriciteit totdat de patiënt lichte tintelingen voelt. De behandeling duurt ongeveer tien tot twintig en vereist verscheidene sessies. Bijwerkingen zijn onder andere huidletsels en blaren, hoewel deze zelden optreden.

Medicijnen

Geneesmiddelen zoals bètablokkers en anticholinergica voorkomen soms de stimulatie van zweetklieren. De arts zet deze medicijnen in voor bepaalde vormen van hyperhidrose, en dan vooral bij het overmatig zweten aan het gezicht. Medicijnen hebben bijwerkingen en zijn niet geschikt voor alle patiënten.

Okselchirurgie

Via okselchirurgie verwijdert de arts de zweetklieren in de oksels. Dit is mogelijk via onder andere lasertherapie, curettage (schrapen), excisie (snijden) of liposuctie. De arts voert deze vormen van okselchirurgie uit onder plaatselijke verdoving.

Thuisbehandelingen

Wanneer heet of kruidig voedsel het overmatig zweten veroorzaakt, is het nuttig dit voedsel te vermijden. Koele kledij en een koele, frisse en goed verluchte thuis- en werkomgeving zijn daarnaast aanbevolen. Verder vormen sommige emoties een risicofactor voor het overmatig zweten; het is dan verstandig om hiermee beter te leren omgaan.

Andere behandelingen

Accupunctuur, psychotherapie en ontspanningstechnieken zijn eveneens inzetbaar voor de behandeling van hyperhidrose. Deze alternatieve therapieën zet de patiënt echter best niet meteen in, en daarnaast is het belangrijk om eerst een arts te raadplegen bij het overmatig zweten, ook omdat dit soms wijst op een (ernstige) onderliggende ziekte.

Complicaties overmatig zweten

Het overmatig zweten brengt soms ernstige emotionele problemen met zich mee. Schaamte is een veel voorkomend psychosociaal aspect van de overmatige transpiratie. Dit beïnvloedt bij sommige patiënten de kwaliteit van leven. De overmatige werking van de zweetklieren valt echter meestal dankzij enkele behandelingen te verhelpen.

Prognose

De prognose van hyperhidrose is meestal gunstig, omdat de arts in staat is om een effectieve behandeling toe te passen. Is hyperhidrose echter het gevolg van een tumor of kanker, dan is de prognose variabel. Bij de aanwezigheid van een mesothelioom zijn de vooruitzichten over het algemeen slecht.

Lees verder

• Sympathectomie: Operatie bij overmatig zweten (hyperhidrose)
• Zweethanden: Overmatig zweten aan handen en handpalmen
• Stinkvoeten (zweetvoeten): Behandelingen bij stinkende geur
• Klamme huid: Oorzaken en symptomen van klam aanvoelende huid
• Koud zweten: Oorzaken, bijkomende symptomen en behandelingen