Hyperhidrose: Overmatig zweten door overactieve zweetklieren

Hyperhidrose is een medische aandoening waarbij een patiënt overmatig zweet op onvoorspelbare momenten als gevolg van overactieve zweetklieren. Dit abnormale zweten kan optreden bij normale of zelfs koele temperaturen, en het kan zich voordoen op verschillende lichaamsdelen of soms op het gehele lichaam. Het oncontroleerbare zweten kan de kwaliteit van leven op zowel fysiek als emotioneel vlak aanzienlijk verminderen. Gelukkig zijn er verschillende behandelingsmogelijkheden beschikbaar die vaak effectief zijn in het bestrijden van de gevolgen van hyperhidrose.

• Synoniemen van hyperhidrose
• Oorzaken: Door overactieve zweetklieren
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties van overmatig zweten
• Preventie en beheer van hyperhidrose

Synoniemen van hyperhidrose

Hyperhidrose staat ook bekend onder de synoniemen 'ephidrosis' en 'hyperhidrosis'.

Oorzaken: Door overactieve zweetklieren

Normaal zweten

Zweten is een essentieel proces dat helpt om de lichaamstemperatuur te reguleren. Normaal zweten gebeurt als reactie op warme temperaturen, fysieke inspanning of emotionele stress zoals nervositeit, boosheid, schaamte of angst. Daarnaast kunnen voedingsmiddelen zoals hete of gekruide gerechten, alcohol, roken, cafeïne en thee bijdragen aan een normale, maar soms aanzienlijke transpiratie.

Primaire hyperhidrose

Bij primaire of focale hyperhidrose komt overmatig zweten voor op specifieke lichaamsdelen, zoals de handen, de voeten (zweetvoeten), de oksels (30-40%), en soms het gezicht. Meestal kan er geen specifieke oorzaak worden vastgesteld voor het overmatige zweten, hoewel een familiale voorgeschiedenis van hyperhidrose mogelijk is. Patiënten met primaire hyperhidrose hebben doorgaans geen andere gezondheidsproblemen.

Secundaire hyperhidrose

Secundaire hyperhidrose treedt op wanneer overmatig zweten een symptoom is van een onderliggende medische aandoening. Dit zweten kan zich over het hele lichaam verspreiden of beperkt blijven tot specifieke gebieden. Aandoeningen die secundaire hyperhidrose kunnen veroorzaken, zijn onder andere:

• acromegalie (overproductie van groeihormoon door hypofysetumor)
• angst
• de menopauze en menopauzale opvliegers
• de ziekte van Parkinson (neurologische aandoening met verlies van beweging, coördinatieproblemen en bevingen)
• diabetes mellitus (suikerziekte)
• een beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen met mentale en lichamelijke symptomen)
• besmettelijke ziekten
• feochromocytoom (tumor in de bijnieren met afgifte van hormonen)
• hartziekten of een hartaanval
• lage bloedsuikerspiegel (hypoglykemie)
• longziekten
• neurologische aandoeningen
• ruggengraatletsel
• glucosestoornissen
• carcinoïd syndroom (afscheiding van serotonine in het lichaam)
• hyperthyreoïdie (overactieve schildklier)
• kanker zoals een mesothelioom (kanker in de longen door blootstelling aan asbest)
• tuberculose (bacteriële infectie met longproblemen) of andere infecties

Ook het gebruik van bepaalde medicijnen en stoffen kan hyperhidrose veroorzaken.

Symptomen

Het belangrijkste symptoom van hyperhidrose is overmatig zweten. Afhankelijk van de onderliggende oorzaak kunnen er bijkomende symptomen optreden, maar deze zijn meestal niet gerelateerd aan het zweten zelf. De symptomen komen vaak voor onder de oksels (wat kan leiden tot vieze okselgeur), op de handpalmen, het gezicht, de voeten, en soms op het gehele lichaam. Sommige patiënten ervaren ook koud zweten. Andere mogelijke symptomen zijn nagelafwijkingen, zoals onycholyse (nagelloslating). Eenzijdige hyperhidrose is zeldzaam en kan duiden op ernstigere onderliggende aandoeningen, zoals een mesothelioom.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts observeert zichtbare tekenen van zweten en vraagt naar de locatie (gezicht, handpalmen, oksels, over het hele lichaam), het tijdspatroon (bijvoorbeeld ’s nachts of altijd, plotseling of geleidelijk), en mogelijke uitlokkende factoren. Verdere vragen kunnen betrekking hebben op bijkomende symptomen zoals gewichtsverlies, hartkloppingen, koude handen of klamme handen, koorts, verlies van eetlust, enzovoort.

Diagnostisch onderzoek

De arts kan verschillende tests uitvoeren om de diagnose te bevestigen en andere mogelijke oorzaken uit te sluiten.

Zetmeel-jodiumproef
Bij deze test brengt de arts een jodiumoplossing aan op het bezwete gebied. Na droging wordt zetmeel aangebracht, dat in combinatie met jodium een donkerblauwe kleur vertoont op plaatsen met overmatig zweet.

Papiertest
Bij de papiertest plaatst de arts speciaal papier op het getroffen gebied om het zweet op te nemen. Dit papier wordt gewogen om de hoeveelheid zweet te meten.

Bloedonderzoek
Bloedonderzoek kan worden uitgevoerd om te controleren op schildklierproblemen of andere medische aandoeningen die secundaire hyperhidrose kunnen veroorzaken.

Behandeling

Antitranspiratiemiddelen

Overmatig zweten kan bij sommige patiënten worden behandeld met krachtige antitranspiratiemiddelen. Producten met 10% tot 20% aluminiumchloride hexahydraat zijn de eerste keuze voor de behandeling van okseltranspiratie. In sommige gevallen kan een hogere dosis aluminiumchloride nodig zijn. Antitranspiratiemiddelen kunnen huidirritatie veroorzaken en hoge doses aluminiumchloride kunnen kleding beschadigen. Deodoranten, hoewel ze het zweten niet stoppen, kunnen helpen om de lichaamsgeur veroorzaakt door bacteriën te verminderen.

Botox

Botulinumtoxine type A (botox) wordt gebruikt voor de behandeling van ernstige okseltranspiratie (primaire axillaire hyperhidrose). De arts injecteert botulinumtoxine in de huid om de zenuwen die het zweten stimuleren tijdelijk te blokkeren. Mogelijke bijwerkingen zijn pijn op de injectieplaats en griepachtige symptomen. Bij gebruik voor de behandeling van zweten van de handpalmen kunnen milde, tijdelijke zwakte en intense pijn optreden.

Endoscopische thoracale sympathectomie (ETS)

In ernstige gevallen kan een minimaal invasieve chirurgische ingreep nodig zijn, bekend als sympathectomie. Bij deze ingreep snijdt de arts een zenuw door, waardoor het signaal dat het lichaam aanzet tot zweten wordt onderbroken. Deze ingreep is meestal niet geschikt voor patiënten met overmatig zweten onder de oksels, maar kan effectief zijn voor zweten van de handpalmen of het gezicht.

Iontoforese

Iontoforese gebruikt elektriciteit om de zweetklieren tijdelijk uit te schakelen. Het is bijzonder effectief voor zweten van de handen en voeten. De arts plaatst de handen of voeten in water en gebruikt een zachte elektrische stroom die geleidelijk wordt verhoogd totdat de patiënt lichte tintelingen voelt. De behandeling duurt ongeveer tien tot twintig minuten en vereist meerdere sessies. Bijwerkingen kunnen huidletsels en blaren zijn, hoewel deze zelden optreden.

Medicijnen

Geneesmiddelen zoals bètablokkers en anticholinergica kunnen de stimulatie van de zweetklieren verminderen. Deze medicijnen worden vaak voorgeschreven voor bepaalde vormen van hyperhidrose, met name voor zweten aan het gezicht. Ze hebben echter bijwerkingen en zijn niet geschikt voor alle patiënten.

Okselchirurgie

Bij okselchirurgie verwijdert de arts de zweetklieren in de oksels. Dit kan worden uitgevoerd door middel van lasertherapie, curettage (schrapen), excisie (snijden) of liposuctie. De ingreep wordt doorgaans onder plaatselijke verdoving uitgevoerd.

Thuisbehandelingen

Bij zweten veroorzaakt door heet of gekruid voedsel is het nuttig om deze voedingsmiddelen te vermijden. Het dragen van koele kleding en het creëren van een koele, goed verluchte thuis- en werkomgeving kan ook helpen. Bovendien kunnen sommige emoties bijdragen aan overmatig zweten; leren omgaan met deze emoties kan nuttig zijn.

Andere behandelingen

Acupunctuur, psychotherapie en ontspanningstechnieken kunnen ook nuttig zijn bij de behandeling van hyperhidrose. Deze alternatieve therapieën moeten echter niet als eerste keuze worden overwogen, en het is belangrijk om eerst een arts te raadplegen om onderliggende oorzaken van het overmatig zweten uit te sluiten.

Prognose

De prognose voor hyperhidrose is doorgaans gunstig, vooral met effectieve behandeling. Wanneer hyperhidrose echter een symptoom is van een ernstige onderliggende aandoening zoals kanker of een tumor, kan de prognose variëren. Bij aandoeningen zoals mesothelioom zijn de vooruitzichten vaak minder positief.

Complicaties van overmatig zweten

Overmatig zweten kan leiden tot ernstige emotionele problemen, zoals schaamte en sociale isolatie, wat de kwaliteit van leven aanzienlijk kan beïnvloeden. Hoewel de meeste complicaties behandelbaar zijn met de beschikbare therapieën, kan de psychosociale impact aanzienlijk zijn.

Preventie en beheer van hyperhidrose

Het volledig voorkomen van hyperhidrose is vaak niet mogelijk, maar er zijn stappen die patiënten kunnen nemen om de symptomen te beheersen en hun kwaliteit van leven te verbeteren. Dit omvat:

• Regelmatige opvolging: Regelmatige medische controles helpen bij het monitoren van de voortgang en het aanpassen van behandelingen indien nodig.
• Lifestyle-aanpassingen: Het vermijden van triggers zoals heet voedsel en het handhaven van een koele omgeving kan bijdragen aan symptomatische verlichting.
• Emotioneel welzijn: Het omgaan met stress en het ontwikkelen van copingmechanismen kan helpen bij het verminderen van emotioneel veroorzaakte zweten.

Lees verder

• Sympathectomie: Operatie bij overmatig zweten (hyperhidrose)
• Zweethanden: Overmatig zweten aan handen en handpalmen
• Stinkvoeten (zweetvoeten): Behandelingen bij stinkende geur
• Klamme huid: Oorzaken en symptomen van klam aanvoelende huid
• Koud zweten: Oorzaken, bijkomende symptomen en behandelingen