Botoxinjecties: Toepassingen, tegenindicatie en bijwerkingen

Botox is een merknaam van een toxine geproduceerd door de bacterie Clostridium botulinum. Botoxinjecties gebruiken de toxine Botulinumtoxine (onabotulinumtoxinA) om tijdelijk te voorkomen dat een spier beweegt. Dit toxine wordt geproduceerd door de microbe die botulisme veroorzaakt, een soort voedselvergiftiging. Dit medicijn, dat enkel door een arts toegediend mag worden, verbetert het uiterlijk (vooral in het gezicht), krijgt spierspasmen en oogspierproblemen onder controle en behandelt overmatig zweten en migraineaanvallen. De effecten van een botoxinjectie zijn van tijdelijke duur. Bepaalde patiënten mogen geen behandeling met botoxinjecties krijgen. Tot slot brengt een behandeling met dit medicijn mogelijk enkele bijwerkingen met zich mee.

• Voor de behandeling met het medicijn
• Tegenindicatie van botoxinjectie
• Toepassingen
• Cosmetische verbetering: Rimpels en fijne lijntjes
• Migraine
• Overmatig zweten
• Spierspasmen en oogspierproblemen
• Bijwerkingen van botoxinjecties

Voor de behandeling met het medicijn

Enkel een arts mag botox toedienen. De arts moet op de hoogte zijn van recente botoxbehandelingen, andere aanwezige aandoeningen en het medicatie-, vitaminen-, en supplementengebruik. De patiënt moet namelijk twee weken voor de behandeling stoppen met het innemen van aspirine, ibuprofen en ontstekingsremmende medicijnen om de kans op blauwe plekken na de procedure te verminderen. Dit geldt eveneens voor visoliesupplementen, gingko of vitamine E. Patiënten stoppen het beste minimaal een week voor de procedure met het drinken van alcohol.

Tegenindicatie van botoxinjectie

Botox mag niet toegediend worden in volgende gevallen:

• ademhalingsproblemen, zoals astma (ontsteking van luchtwegen in de longen)
• allergie voor alle ingrediënten in botox of botox cosmetic
• allergie voor een ander botulinetoxinemerk of in het verleden een bijwerking gehad hebben door het gebruik van deze producten
• amyotrofische laterale sclerose (ziekte van Lou Gehrig)
• bloedproblemen
• een andere ziekte die de spieren of zenuwen aantast
• een neurologische aandoening
• een geplande operatie
• een geschiedenis van een gezichtschirurgie
• een huidinfectie of andere aandoening in het injectiegebied
• hangende oogleden
• het (recent) gebruik van bepaalde medicijnen, vitamine, of supplementen
• het Lambert-Eaton-syndroom (auto-immuunaandoening)
• myasthenia gravis (aandoening met symptomen aan gezicht, ledematen en ogen)
• slikproblemen
• vrouwen die borstvoeding geven
• zwakte in de voorhoofdspieren
• zwangere vrouwen

Toepassingen

Cosmetische verbetering: Rimpels en fijne lijntjes

Artsen gebruiken botox om rimpels en fijne fronslijntjes in het gezicht succesvol te behandelen. De botoxinjecties werken evenwel niet voor elke soort rimpels, dus een arts bepaalt of dit mogelijk is of niet. Botox blokkeert signalen van de zenuwen naar de spieren. De geïnjecteerde spier kan niet samentrekken. Dat zorgt ervoor dat de rimpels ontspannen en verzachten. Botox wordt meestal gebruikt voor de behandeling van voorhoofdlijnen, kraaienpootjes (lijnen rond het oog) en fronslijnen. Rimpels veroorzaakt door zonneschade en zwaartekracht reageren niet op botox. Het krijgen van botox duurt slechts maximaal tien minuten en vereist geen verdoving, maar sommige patiënten passen wel vooraf een verdovende crème of een coldpack toe om de pijn te minimaliseren. Botox wordt met een fijne naald in specifieke spieren geïnjecteerd met slechts gering ongemak.

Maximale werkingsduur
Over het algemeen duurt het zeven tot veertien dagen voordat de botoxinjectie volledig effect heeft. De effecten van botox duren drie tot zes maanden. Naarmate de spieractie geleidelijk terugkeert, beginnen de lijnen en rimpels weer te verschijnen en moeten ze opnieuw worden behandeld.

De meeste patiënten zien effecten gedurende drie tot vier maanden, maar verschillende factoren verlengen of verkorten deze periode.

• de blootstelling aan de zon en de reeds bestaande zonneschade aan de huid
• de gezichtsstructuur en -uitdrukkingen
• de huidgezondheid: zorg voor e huid, gebruik van gezichtsbehandelingen, microdermabrasie (dode huidcellen van gezicht verwijderen) of andere resurfacing-methoden
• de leeftijd. Ouderen met minder spierspanning hebben een kortere effectieve werkingsperiode van de botoxinjecties dan patiënten met jongere, stevigere gezichtsspieren.
• de voeding
• herhaalde botoxinjecties of niet. Sommige patiënten verkrijgen een langduriger effect bij herhaald gebruik, terwijl anderen een resistentie tegen het medicijn ontwikkelen en vaker behandelingen nodig hebben.
• roken

Risico's
Net als bij de injectie van medicijnen, ontwikkelt het immuunsysteem van het lichaam soms antilichamen tegen de medicatie, waardoor het medicijn minder effectief wordt of mogelijk een allergie voor het medicijn ontstaat. Des te vaker de arts het medicijn injecteert of des te meer hoeveelheid de arts injecteert, des te groter het risico dat deze antilichamen tegen het medicijn worden gevormd.

Migraine

Migraine is een vorm van eenzijdige hoofdpijn. De oorzaken van migraine zijn niet volledig bekend anno januari 2020, maar de aanvallen van eenzijdige hoofdpijn zijn wellicht het gevolg van de verwijding van bloedvaten in de hersenen in combinatie met de afgifte van bepaalde chemicaliën. Een aantal uitlokkende voedingsmiddelen zijn wel bekend. Vaak verschijnen bij migraine nog andere klachten, zoals depressiviteit, een overgevoeligheid voor licht (fotofobie), misselijkheid en braken, prikkelbaarheid en visuele stoornissen (aura’s). Huismiddeltjes om hoofdpijn en andere migrainesymptomen te verlichten, zijn onder andere liggen en rusten in een kamer met kussens die het hoofd en de nek ondersteunen, en die weinig tot geen sensorische stimulatie heeft van licht, geluid, kleuren en geuren. Vrij verkrijgbare medicijnen, zoals niet-steroïde ontstekingsremmende medicijnen (NSAID's), of een combinatie van medicatie en medicijnen behandelen migraine. Sommige patiënten met chronische migraine zijn echter gebaat met botoxinjecties die een tijdelijke verlichting van de klachten bieden.

Overmatig zweten

Overmatig zweten (zweethanden, zweetvoeten, okselzweten) treedt op wanneer de temperatuur niet heet is en een patiënt zich niet inspant. Dankzij botoxinjecties is het mogelijk om dit probleem tijdelijk onder controle te krijgen.

Spierspasmen en oogspierproblemen

Patiënten met spierspasmen zijn gebaat met botoxinjecties. Spierkrampen en spiertrekkingen komen niet voor in het gebied van de botoxinjecties. Botox behandelt volgende problemen:

• een temporomandibulaire gewrichtsaandoening (gezichtspijn en kaakpijn)
• fibromyalgie (chronische aandoening met pijn en vermoeidheid)
• hemifaciale spasmen (onvrijwillige spierkrampen in het gezicht)
• nekkrampen en cervicale dystonie (abnormale bewegingen van hoofd en nek)
• oogproblemen: trillingen van de oogleden, strabisme (scheelzien met oogspierproblemen)
• overactieve blaas die leidt tot urine-incontinentie
• spasticiteit (verhoogde spierspanning) van bovenste ledematen na een beroerte
• spiercontracturen (samengetrokken spieren van de ledematen die naar het centrum trekken), wat bijvoorbeeld tot stand komt bij hersenverlamming (cerebrale parese)

Bijwerkingen van botoxinjecties

De bijwerkingen van een botoxinjectie hangen af van de locatie waar de botoxinjectie opgetreden is. Volgende mogelijke complicaties treden mogelijk op:

• ademhalingsproblemen
• een droge mond
• een infectie
• een “kromme” glimlach of kwijlen
• een ontsteking
• gevoelloosheid
• griepachtige symptomen
• hoofdpijn, die binnen 24 tot 48 uur eindigt
• nekpijn
• oogleden: gezwollen oogleden en hangende oogleden: Een klein percentage patiënten ervaart hangende oogleden wanneer de arts rimpels en lijntjes in het gezicht heeft behandeld omdat de botox zich iets buiten de beoogde injectieplaats verspreidt en daardoor de omliggende weefsels worden getroffen. Dit eindigt meestal binnen drie weken. Een patiënt mag tot 24 uur na de procedure niet op het geïnjecteerde gebied wrijven om verspreiding van het medicijn te voorkomen.
• oogproblemen: dubbelzien, wazig zien, een verminderd gezichtsvermogen, overmatig tranende ogen, droge ogen
• pijn, zwelling, roodheid, blauwe plekken of bloedingen op de injectieplaats
• spierzwakte
• urine-incontinentie
• vermoeidheid

Sommige van deze symptomen wijzen mogelijk op een allergische reactie. Andere allergiesymptomen zijn jeuk, een piepende ademhaling, astma, netelroos, rode striemen, duizeligheid en flauwvallen. Bij ademhalingsproblemen, zwakte of duizeligheid is onmiddellijk contact met de arts nodig. De beste artsen kennen de juiste injectieplaatsen om bijwerkingen zoals hangende oogleden te voorkomen. Een kleine, zeer geconcentreerde dosis botoxdosis verspreidt zich minder snel vanaf de injectieplaats dan een grote verdunde dosis.